TÜRKİYE'NİN TOPLUMSAL YAPISI

Toplumsal kurumlar, belirli amaçları gerçekleştirmek amacıyla oluşturulmuş, bu amaçları gerçekleştirirken yaptırım ve ödüllendirmeleri yaygın olarak kullanan, insan davranışını yönlendiren, bu yönlendirmeyi yaparken belirli kurallardan hareket eden yapılardır. Her kurum bir ihtiyaçtan dolayı ortaya çıkar ve bu süreçte ortaya çıktığı alandaki davranışları/ ilişkileri düzenler.
Toplumsal yapıdaki ilişkilerin yönlendirilmesinde/ yönetilmesinde kurumlar önemli rol oynarlar. Her toplumda birbirinden çok farklı ihtiyaçlardan doğan ve ilişkileri düzenleyen çok sayıda kurum bulunmaktadır. İlişkileri düzenleme tarzları değişse de her toplumda 5 temel kurum bulunmaktadır. Bu bilgiler ışığında, C seçeneğindeki ifade yanlıştır.

Siyaset, bir toplumda var olan kesimler arasında iktidar, yönetim ilişkilerini düzenler. Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.

Sosyolojinin önemli isimlerinden Max Weber, toplumsal arka planı da olan 4 eylem/ davranış biçimini belirtir: Duygusal eylem, geleneksel eylem, değere yönelik rasyonel eylem, amaca yönelik rasyonel eylem. Buna göre A seçeneğinde verilen eylem biçimi bunlardan biri değildir.

Değere yönelik rasyonel eylem, Kişinin sonucunu öngördüğü bir eylemi din, inanç, ahlâk vb. değerlerden dolayı bilerek yapmasıdır. Kişi, eylemin sonunda karşılaşacağı durumu bilir. Yani rasyonel olarak yaşanacakların bilincindedir ama yine de değerlerinden dolayı eylemi gerçekleştirir. Buna göre doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.

Marx, kapitalizmin gelişmesiyle birlikte toplumda iki sınıfın merkezî önem kazanacağını belirtir:
• Proleterya - İşçi sınıfı
• Burjuvazi - İşveren sınıfı

Buna göre doğru yanıt B seçeneğidir.

Bir toplumda birbirinden çok farklı pozisyonlar ve konumlar arasındaki hareketliliği ifade eder. Tarihsel süreçte toplumsal yapıdaki gelişmeleri anlama adına son derece önemli bir kavramdır. Toplumda dikey hareketliliğin varlığı, farklı kesimlerin gelecekte konumlarını/ pozisyonlarını değiştirme anlamında önemli bir umudu içinde barındırır.
Tarım toplumlarında, dikey hareketlilik son derece sınırlıdır. Kişiler belirli bir yerde doğar, yaşar ölürler. Çocukları da, torunları da benzer şekilde aynı yerde doğar, yaşar ve ölürler. Üretim ve gelirlerde farklılık olmaması adına mesleklerde devamlılık esastır. Seyahat özgürlüğü kısıtlıdır/ merkezi yönetimin iznine bağlıdır. İnsanlar, imparatorluğa ve imparatorluk adına yönetim yetkisini elinde bulunduran feodal güçlere bağlı olarak yaşarlar. Kişiler üzerinde büyük bir otorite baskısı söz konusudur.
Dikey hareketlilik, sanayileşme süreci ile birlikte yaygınlık kazanır. Sanayileşme sürecinde imparatorluklara dayalı yapılar zayıflamaya başlarken, ulus devlete ve cumhuriyete dayalı yeni yapılar ortaya çıkmaktadır.

Fichter, bir toplumda aşağıdan yukarıya doğru gerçekleşen dikey toplumsal hareketliliğin nedenleri olarak beş faktörü öne çıkartır: 1- Göçler, 2- Farklı doğurma oranları, 3- Bireysel rekabeti teşvik eden kültürel ortam, 4- Eğitim, 5 – Eşitliğin önemli bir değer olması.

Buna göre E seçeneğinde verilen ifade, Yatay hareketliliğe ilişkin olduğu için Dikey hareketlilik ile ilgili değildir.

Normlar, bir toplumda, kurumda, grupta nelerin yapılıp nelerin yapılmayacağını belirleyen standartlardır. Değerler, daha genel standartları temsil ederken normlar, hâkim değerler etrafında davranışları şekillendirir. Buna göre doğru yanıt C seçeneğinde verilmiştir.

Kültür, toplum, kurum, grup içindeki bireylerin değer, tutum ve davranışlarını etkiler. Kültürü oluşturan bazı temel unsurlar olarak değerler, normlar, tutumlar, semboller, inançlar, gelenekler ve dil sayılabilir. Buna göre D seçeneğinde verilen ifade, öne çıkan temel unsurlardan biri değildir.

Tarım toplumlarında.......dikey hareketlilik......................... son derece sınırlıdır. Kişiler belirli bir yerde doğar, yaşar ölürler. Çocukları da, torunları da benzer şekilde aynı yerde doğar, yaşar ve ölürler. Üretim ve gelirlerde farklılık olmaması adına mesleklerde devamlılık esastır. Seyahat özgürlüğü kısıtlıdır/merkezi yönetimin iznine bağlıdır. İnsanlar, imparatorluğa ve imparatorluk adına yönetim yetkisini elinde bulunduran feodal güçlere bağlı olarak yaşarlar. Kişiler üzerinde büyük bir otorite baskısı söz konusudur.