TÜRKİYE'NİN TOPLUMSAL YAPISI

Bir ülkenin diğer ülkeyi işgal etmesi ve işgal ettiği ülkenin kültüründe zorla değişime gitmesidir. Tarihte çok sayıda örneği bulunmaktadır. Özellikle sanayileşme sürecinde çok uzun süre Afrika ülkelerinin işgal edilmesi, işgal edilen ülkelerde yerel dilin yasaklanması, işgal eden ülkenin dilinin konuşulmasının zorunlu tutulması, insanların isimlerinin değiştirilmesi, eğitimin işgal eden ülke müfredatınca gerçekleştirilmesi, yazılı ve görsel basının sürekli işgal eden ülkenin kültürel öğelerini yansıtması sonrasında kültürün değişmesidir

Marx, kapitalizmin gelişmesiyle birlikte toplumda iki sınıfın merkezî önem kazanacağını belirtir:

• Proleterya - İşçi sınıfı 

• Burjuvazi - İşveren sınıfı.

Sosyal bilimler alanına önemli katkılarda bulunan düşünürlerden biri de Max Weber’dir. Max Weber, toplumda tabakalaşmaya neden olan birkaç faktöre değinir. 

• Sınıf: Weber, sınıf kavramını Marx’ın kullandığı anlamdan daha geniş bir bağlamda kullanır.

• Statü: Toplumsal onuru temsil eden statü kavramı Weber’e göre toplumsal tabakalaşmayı anlamada çok önemlidir.

• Bir örgüte üye olma: Weber, farklı örgütlere üye olma ve bundan kaynaklanan toplumsal prestijin de tabakalaşmaya neden olduğunu vurgular.

Bir toplumda birbirinden çok farklı pozisyonlar ve konumlar arasındaki hareketliliği ifade eder. Tarihsel süreçte toplumsal yapıdaki gelişmeleri anlama adına son derece önemli bir kavramdır. Toplumda dikey hareketliliğin varlığı, farklı kesimlerin gelecekte konumlarını/ pozisyonlarını değiştirme  anlamında önemli bir umudu içinde barındırır.

Bir toplumda, kurumda, grupta nelerin yapılıp nelerin yapılmayacağını belirleyen standartlardır. Değerler, daha genel standartları temsil ederken normlar, hâkim değerler etrafında davranışları şekillendirir. Gündelik hayatta normlara ilişkin çok sayıda örnek verilebilir.

Benzer prestije sahip pozisyonlar ve konumlar arasındaki hareketliliktir. Günümüzde çok yaygın toplumsal hareketlilik şeklidir. Müfettiş olan bir kişinin uzman, küçük bir esnafın işçi olması gibi pozisyonlar arasındaki değişmelerin kişinin prestijinde farklılık yaratmadığı hareketlilik türüdür.

Bir toplumda egemen/ hâkim olan kültürle uyum içerisinde yaşayan ama kendilerine ait farklılıklarıyla da ayrışan gruplara alt kültür grupları denilmektedir. Bir toplumda binlerce farklı alt kültür grubu bulunmaktadır. Sanatçıların hayran grupları, kendilerine ait yemek, dans, evlenme ritüelleri. Olan Çerkezler, akademisyenler alt kültür gruplarına  örnek olarak verilebilir.

Toplumsal rol, “toplumun kişilerden beklediği davranışları” ifade eder. İnsanlar toplum içerisinde farklı rollere dayalı olarak varlıklarını sürdürürler.

Toplum, bir coğrafyada yaşayan, aralarında duygu birlikteliği olan insanlardan oluşur. Bu iki unsura aidiyeti de eklemek gerekir. Toplum bir coğrafyada yaşayan + ortak yaşanan geçmiş/ paylaşımlar sonrasında aralarında duygu birlikteliği oluşan + kendini oraya ait hisseden insanlardan oluşan yapıdır. Bu unsurlara ek olarak toplum, o toplumda yaşayan insanlar arasındaki etkileşim ve iletişimin, bazen enformel bazen de resmî kurumlar/ gruplar aracılığıyla sağlandığı yapılardır.

Toplumda uzun bir süre birlikte yaşanmışlıktan dolayı oluşan kültür, sonraki kuşaklara toplumsallaşma yoluyla aktarılır. Toplumsallaşma, kültürün devamlılığını sağlayan önemli bir unsurdur. Kültürün kuşaktan kuşağa aktarılmasında önemli rol oynayan, toplumsallaşma, bir toplum içerisinde öne çıkan değerlerin, tutumların, davranışların sonraki nesillerce öğrenilmesini/ benimsenmesini, kültürün devamlılığını sağlar. 

Kreşler, özellikle son dönemlerde kentlerde okul öncesinde toplumsallaşma sürecinde öne çıkan yapılardır. Türkiye’de zorunlu eğitime başlamadan önce kreşlere giden çocuk sayısı çok fazladır. Kreşler, çocukların sadece okula hazırlandığı okul öncesi kurumlar değillerdir, aynı zamanda çocukların yeni alışkanlıklar, düşünce tarzlarını
da öğrendiği toplumsallaşma aracılarıdır.

Toplumsal değişmeye etki eden çok sayıda faktör bulunsa da, toplumsal değişmede belirleyici olarak öne çıkan temel faktörler şunlardır:
• Teknolojik değişmeler,
• Nüfus hareketleri ve göçler,
• Kesimler arasındaki iletişim ve etkileşimler
• Asimilasyon.

Toplumsal onuru temsil eden statü kavramı Weber’e göre toplumsal tabakalaşmayı anlamada çok önemlidir.

Toplumsal rol, “toplumun kişilerden beklediği davranışları” ifade eder. İnsanlar toplum içerisinde farklı rollere dayalı olarak varlıklarını sürdürürler.

Bir toplumda/grupta süreç içerisinde yapıla yapıla alışkanlık haline gelmiş davranışlardır. Kültürün devamlılığı açısından büyük önem taşır. Gelenekçilik bir zihniyet dünyasını da işaret eder.

Benzer prestije sahip pozisyonlar ve konumlar arasındaki hareketliliktir. Günümüzde çok yaygın toplumsal hareketlilik şeklidir. Müfettiş olan bir
kişinin uzman, küçük bir esnafın işçi olması gibi pozisyonlar arasındaki değişmelerin kişinin prestijinde farklılık yaratmadığı hareketlilik türüdür.

Coğrafi hareketliliğin toplumsal yapıya çok farklı etkileri olmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:

Toplumsal ve kültürel değişmeye neden olur.

Toplumsal dikey hareketliliği neden olur.

Göç edilen yerlerde, coğrafi yakınlığa dayalı bütünleşmeleri arttırır.

Gidilen bölgelerde önemli uyum sorunlarının yaşanması ve sosyal gerilimlerin ortaya çıkmasına neden olur.

Göç eden kişilerin önemli bir bölümünün düşük vasıflı olması, kayıt dışı ekonomiyi de arttırır.

İlk kuşak ve sonraki kuşak arasında kültürel çatışmalar ortaya çıkar.

Cinsiyet: Kendi başına sadece biyolojik bir farklılığa işaret eden cinsiyet kavramı farklı toplumlarda toplumsal saygıda büyük farklılıklar oluşmasına neden olabilir. Ataerkil\erkek egemen zihniyetin hâkim olduğu yapılarda, toplumsal cinsiyete dayalı olarak kadınların toplumsal hayatın farklı alanlarında büyük ayrımcılıklara uğradığı görülmektedir.

Toplum, bir coğrafyada yaşayan, aralarında duygu birlikteliği olan insanlardan oluşur. Bu iki unsura aidiyeti de eklemek gerekir. Toplum bir coğrafyada yaşayan + ortak yaşanan geçmiş/ paylaşımlar sonrasında aralarında duygu birlikteliği oluşan + kendini oraya ait hisseden insanlardan oluşan yapıdır. Bu unsurlara ek olarak toplum, o toplumda yaşayan insanlar arasındaki etkileşim ve iletişimin, bazen enformel bazen de resmî kurumlar/ gruplar aracılığıyla sağlandığı yapılardır. 

Bu unsurlardan yola çıkarak toplum “belirli bir coğrafyada yaşayan, ortak yaşanmışlıktan dolayı aralarında bir duygu bütünlüğü olan, kendini oraya ait hisseden ve aralarında kurallara dayalı düzenli/ sistematik etkileşim olan insanlardan oluşan bir yapı” olarak tanımlanabilir. 

Bu nedenle doğru yanıt A'dir.

Çalışma hayatı: Geç toplumsallaşma aracıları arasındadır. Kişiler, çalıştıkları kurumların/ işyerlerinin kültürüne uygun hareket etme eğilimindedir. Kurumsal değerler, zamanla bireysel değerleri de etkileme/ oluşturma/ değiştirme gücüne sahiptir. 

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.