TÜRKİYE'NİN TOPLUMSAL YAPISI - Deneme Sınavı - 14

1980’li yıllardan itibaren kadınlar açısından değerlendirildiğinde aile ve evlilik ile ilgili olarak öne çıkan değişimlerden bazıları şunlardır:
• Evlenme yaşları yükseldi.
• Bekâr kalma tercihleri arttı.
• Kariyer-aile dengesinin sağlanması, çalışma hayatının önemli sorunlarından birisi hâline geldi.

• Çocuksuz aileler arttı.
• Boşanmalar arttı.
• Özellikle gelişmiş ülkelerde tek ebeveynli ailelerin sayısında önemli artışlar yaşandı.

Endogami: Benzerliklere dayalı olarak yapılan evliliklerdir.

Osmanlı İmparatorluğunda nüfusun büyük bir bölümü kırsal alanlarda yaşamaktadır. Hâkim aile yapısı olarak anne, baba, çocuklar ve evlenen çocuk varsa gelinin de birlikte kaldığı bir aile yapısı öne çıkmaktadır. Geniş aile yapısı ağırlıklı olarak yöneten kesimlerde yaygındır. Osmanlı İmparatorluğu’nda ataerkil bir aile yapısı hâkimdir.Ağırlıklı olarak patrilokal bir yerleşim tarzı hâkimdir. Osmanlı İmparatorluğu’nda tek eşlilik yaygın bir evlilik tarzıydı.

1934 yılında Türkiye'de kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanındı. Bu hak birçok ülkede çok daha geç tanınmıştır. Örneğin; kadınlara seçme ve seçilme hakkı Fransa’da 1944 yılında, İtalya’da 1945 yılında, Yunanistan’da 1949 yılında, İsviçre’de 1971 yılında tanınmıştır.

Boşanmanın meşrulaşması: 1960’lı ve 1970’li yıllarda bir erkeğin, eşinden boşanması hem ailesi hem de toplumsal çevresi tarafından ayıplanır, kınanırdı. Boşanmanın olması ya da artış göstermesi az çocuk tercih etmede bir etmen değildir.

Türkiye’de zaman zaman ebeveynler, çocuklarının evlilik süreçlerinde huzur bozucu bir etkide de bulunmaktadırlar. Türkiye, ağırlıklı olarak toplulukçu bir kültüre sahiptir. Yetişme sürecinde ailenin, çocuk üzerindeki etkisi çok fazladır.

Çocukların toplumsallaşması sürecinde aile kendi değerlerini çocuğa aktarır.

Bireycilikle birlikte, toplumsal bağlarda aşınma, konformizm,
egoizm öne çıkan unsurlardan bazılarıdır. Bu kişilik yapısıyla birlikte, yalnızlaşma giderek artar. Aile, üyeleri arasında duygusal bir bağ kurmayı, duygusal paylaşımı sağlar.

Kararların alınmasında erkeğin otoritesinin geçerli olduğu aile yapısıdır.

Tarım toplumlarında yaygın olan aile biçimidir.

Geleneksel kültürün hâkim olduğu yerlerde daha yaygındır.

Toplulukçu kültürün hâkim olduğu yerlerde daha yaygındır.

Endogami: Benzerliklere dayalı olarak yapılan
evliliklerdir.

Patrilokal Aile Yerleşimi: Evlenen çiftin, erkeğin ailesiyle aynı evde ya da erkeğin ailesinin evine yakın yerde yaşamasıdır.

Ağırlıklı olarak patrilokal bir yerleşim tarzı
hâkimdir.

4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe giren Medeni Kanun’da erkeklerin birden fazla kadınla evlenmesi yasaklanmıştır.

1980’li yıllarda dünyada yaşanan gelişmeler, özellikle bireyciliğin çok farklı boyutlardan beslenerek hâkim değer hâline gelmesi bütün toplumsal bağları olduğu gibi aile bağlarını da aşındırmaya başladı. Ayrıca, 1980’li yıllardan itibaren dünyada öne çıkan liberal politikalar, tüketimin hâkim
bir değer hâline gelmesi, hazcı bir kişilik yapısının oluşması da toplumsal bağları zayıflatmaktadır.

Kadınların çalışma hayatındaki zayıflığı, toplumsal alanda güç kazanmalarını olumsuz etkilemekteydi.

Bireyciliğin hâkim değer olduğu kişiler evlilikte ortaya çıkan sorunlarda, sorunları çözme yerine biran önce ayrılmayı tercih etmektedir. Bu bağlamda bütün dünyada bireyciliğin artışıyla birlikte boşanmalar da artmaktadır.

Toplumsal alanda her kurum bir ihtiyaçtan ortaya çıkar ve kurumların toplumda/grupta önemli işlevleri bulunur. Bu bağlamda ailenin de önemli işlevleri söz konusudur.

• Toplumsallaştırma,

• Çocuk sahibi olma,

• İlişkiyi meşrulaştırma,

• Duygusal paylaşım, destek olma.

Anaerkil aile: Kararların alınmasında kadının otoritesinin, belirleyiciliğinin geçerli olduğu aile yapısıdır. Son söz kadında ya da kadının ailesindedir. Anaerkil aile yapısı, tarihsel süreçte ender görülür. Genelde, erkek nüfusun savaş, göç vb. nedenlerle azaldığı, kadın sayısının çok fazla olduğu, toplumsal alanda kadınların belirleyiciliğinin ağırlıkta olduğu toplumlarda, gruplarda görülür.

Matrilokal Aile Yerleşimi: Evlenen çiftin, kadının ailesiyle aynı evde ya da kadının ailesinin evine yakın yerde yaşamasıdır. Kadının ailesinin ekonomik durumu ve toplumsal statüsünün, erkeğin ve erkeğin ailesinin olduğundan çok daha yüksek olması durumunda görülen bir yerleşim şeklidir. Türkiye’de içgüveysi olarak tanımlanan bir durumdur.

Ağırlıklı olarak patrilokal bir yerleşim tarzı hâkimdir. Evlenen erkek çocuk, eşiyle birlikte baba evinde yaşamaya devam eder.