TÜRKİYE'NİN TOPLUMSAL YAPISI - Deneme Sınavı - 13

Kadınlar konusunda öne çıkan bazı temel değişiklikler arasında şunlar sayılabilir:

• 1926 yılında karma eğitime geçildi. Kız ve erkek çocuklar aynı sınıflarda eğitim görmeye başladı. Bu durum cinsiyet eşitliğini sağlama adına önemli bir adımdı.

• 4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe giren Medeni Kanun’da erkeklerin birden fazla kadınla evlenmesi yasaklanmıştır. Medeni kanun ile kadınlara da boşanma hakkı verilmiştir. Evlilik için resmi nikâh zorunlu hâle getirilmiştir. Medeni kanun ile kadın erkek eşitliğine yönelik adımlar atılmıştır.

• 1934 yılında kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanındı. Bu hak birçok ülkede çok daha geç tanınmıştır. Örneğin; kadınlara seçme ve seçilme hakkı Fransa’da 1944 yılında, İtalya’da 1945 yılında, Yunanistan’da 1949 yılında, İsviçre’de 1971 yılında tanınmıştır.

Yıllara göre ülke genelinde kadınlara oy hakkı tanıyan ülkeler

1893 – Yeni Zelanda

1902 – Avustralya

1913 – Norveç

1917 – Rusya

1918 – Avusturya, Almanya, Polonya

1920 – ABD

1932 – Brezilya

1934 – Türkiye

1944 – Fransa

1945 – İtalya

1949 – Çin, Yunanistan

1956 – Mısır

1971 – İsviçre

1974 – Ürdün

1976 – Nijerya

2003 – Katar

2015 – Suudi Arabistan

Öncelikle Türkiye’de ataerkil aile yapısının son 30 yılda önemli aşınmalar yaşadığını belirtmek gerekiyor. Bu değişimlere rağmen, Türkiye’de aile yapısı genel olarak analiz edildiğinde ataerkil aile yapısının hâkim olduğu, ailede erkeğin belirleyiciliğinin daha güçlü olduğu söylenebilir. Bu durumun arkasında Türkiye’ye özgü farklı etkenler bulunmaktadır.

Türkiye’de anne, baba ve evlenmemiş çocuklardan oluşan çekirdek ailenin öne çıkmasının nedenleri olarak şu unsurlar öne çıkmaktadır:

• Kentleşmenin yaygınlık kazanması,

• Eğitim seviyesinin yükselmesi,

• İstihdam yapısındaki değişimlerin, akrabaların bir arada yaşamasına yönelik ihtiyacı zayıflatması,

• Sosyal güvenlik alanında yaşanan gelişmelerin çocukların, sosyal güvence işlevini azaltıp az çocuk tercihini öne çıkarması,

• Bireyciliğin yükselişi.

1934 yılında kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanındı. Bu hak birçok ülkede çok daha geç tanınmıştır. Örneğin; kadınlara seçme ve seçilme hakkı Fransa’da 1944 yılında, İtalya’da 1945 yılında, Yunanistan’da 1949 yılında, İsviçre’de 1971 yılında tanınmıştır.

1965-1979 arasında doğan kuşağı tanımlamaktadır. Geçiş döneminin özelliklerini yaşayan bir kuşak olarak öne çıkmakta. Sosyalleşme sürecinde bir yanda sanayileşmenin öne çıktığı, sosyal devlet uygulamalarının yaygın olduğu bir dönemin yaşanması, kuşağın bazı temsilcileri arasında 1973 Petrol Krizi sonrası ekonomik krizin, sanayi
toplumunun aşınmasının, sosyal devlet uygulamaları yerine liberal politikaların yükselişinin de görülmesi söz konusu. Bu kuşak, X kuşağıdır.

Y Kuşağı, 1980 - 2000 yılları arasında doğan kuşağı kapsamaktadır. Dünyada önemli değişimlerin yaşandığı bir süreçte yetişirler. Önemli özellikleri şunlardır:
• Bireycilik,
• Tüketim,
• Rekabet,
• Toplumsal bağlarda zayıflık,
• Farklılıklara saygı,
• Küresel etkileşim,
• Teknoloji aşinalığı,
• Toplumsal kurallara mesafeli, rahat,
• Otoriteye mesafe, otoriter yapıdan hoşlanmama,
• Çalışma kadar, boş zamanı önemseme,
• Eleştirel olma,
• Yaratıcılık.

Sessiz kuşak; Uyumlu/ kanaatkâr/ çalışkan/ tutkulu/ otoriteye saygılı iken 

Bebek patlaması kuşağı; Kuralcı/ çalışkan/ başarı odaklı/ sadık/ otoriteye saygılı/ amaç odaklı/ uyumlu/ kanaatkâr/ “ben” odaklı özelliklere sahiptir. Her ikisinde de görülen ortak özellik çalışkan olmalarıdır.

Türkiye’de 1960 ve 1970’li yılların gençliğinin bazı özellikleri olarak şu unsurlar belirtilebilir:
• Toplumsal sorunlara duyarlıdırlar. Türkiye, o dönem toplulukçu değerler sisteminin hâkim olduğu bir ülke görünümü sergilemektedir.
• Gençler arasında siyasete ilgi ve katılım yüksektir. Üniversite öğrencileri arasında partilerin gençlik kollarına katılmak ve üye olmak yaygındır.
• Türkiye, gelişme çabasında olan bir ülke konumundadır. Ekonomik sorunlar önemli boyuttadır. Tüketim, çok gelişmemiştir. Bu bağlamda kanaatkârlığın önemli bir değer
olduğu söylenebilir. 1970’li yıllarda ise gençler arasında farklı kutuplaşma ve ideolojik farklılıklara tahammülsüzlük yaygınlaşmıştır.

1980’li ve 1990’lı yılların gençliğinin tutum ve davranışlarını etkileyen en önemli unsurlardan biri 12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleştirilen darbe oldu.

2000’li yılların gençliğinin değer, tutum ve davranışlarını belirleyen en önemli unsurlardan biri internet oldu. İnternet, 1990’lı yılların ikinci yarısında yaygınlaşmaya başladı ve 2000’li yıllarda Türkiye’de her alanda önemli değişimler ortaya çıkmasını da beraberinde getirdi. Bilgide, iletişimde, sermaye hareketlerinde, etkileşimde, haberleşmede yerel, bölgesel ve küresel sınırların aşınması, küresel bir dünyanın ortaya çıkmasında internet önemli bir rol oynadı.

Toplumcu Gençlik: Bu grupta yer alan gençlik, ortalamanın üstünde bir eğitim düzeyine sahip olan, okuyan, bilgili ve bilinçli bir toplum kesimidir. Toplumsal sorumluluğun bilincinde olan, sadece kendileri için yaşamayan toplumcu gençlik kesimi, eleştiri kadar çözüm üretmeye çalışan bir gençlik kesimidir.

Gençler arasında işsizliğin yüksek olmasının çok önemli toplumsal sonuçları ortaya çıkmaktadır. Bu sorunlardan bazıları şunlardır:
• Güvensizliğin artışı,
• Umutsuzluğun artışı,
• Şiddetin artışı,
• Suçun artışı,
• Bağımlılık yapan madde kullanımında artış,
• Kayıt dışı ekonominin artışı,
• Yoksulluğun artışı,
• Fundamentalist hareketlerin artışı.

Eğitim sistemimizde ilköğretimden başlayan ve sürekli tekrar eden sınavlar nedeniyle ezbercilik çok yaygın bir özellik gösteriyor. Türkiye’de ilköğretim, ortaöğretim ve üniversite düzeyinde çok iyi, küresel kalitede eğitim veren eğitim kurumları bulunmaktadır.

Özellikle internet, sosyal medya ve yeni ortaya çıkan gelişmelere genç nüfus çok daha hızlı adapte olabilmektedir. Bu durum genç nüfusun:

• Kullandığı dilde,
• İlişki kurma biçimlerinde,
• Okuma, izleme, dinleme alışkanlıklarında,
• Giyim tarzlarında,
• Boş zaman alışkanlıklarında,
• Eğlence alışkanlıklarında,
• Toplumsal ilişkilerinde,
• Değer ve tutumlarında,
• Beslenme alışkanlıklarında büyük değişimler ortaya çıkarmaktadır

Genel olarak 15-24 yaş arası grup genç nüfus olarak tanımlansa da genç nüfus kendi içinde farklı özelliklere göre önemli alt kategorilere ayrılır. Gençliği aşağıdaki unsurlara göre farklı kategorilere ayırabiliriz: Yaşanan yer: Aynı yaştaki iki gençten hayatı boyunca kırsalda yaşamış olan ile büyük kentte yaşamış olan arasında değer, tutum ve davranışlar açısından önemli farklılıklar bulunacaktır. Cinsiyet: Aynı yaştaki örneğin 20 yaşındaki iki genç, özellikle toplumsal cinsiyet rollerinden dolayı çok farklı değer, tutum ve davranışlara sahip olabilmektedirler. Eğitim: Aynı yaşta iki gençten okuma yazma bilmeyen ya da ilköğretim mezunu birisiyle, üniversite bitirmiş olan arasında hayata yaklaşımda önemli farklılıklar bulunabilmektedir. Çalışma: 22 yaşında iki gençten çocukluktan itibaren çalışma hayatının içinde yer alan, maddi açıdan aile sorumluluğunu taşıyan bir genç ile aynı yaşta aile desteğiyle eğitim hayatının içerisinde bulunan kişinin çok farklı değer ve davranışları olacaktır. Ekonomik Gelir Farklılıkları: Aynı yaşta bulunan iki gençten çok zengin bir aile içinde, rahat yaşam koşulları içinde büyümüş birinin hayata yaklaşımı ile alt ekonomik gelir grubunda önemli maddi güçlüklerle büyümüş gencin değer, tutum ve davranışında önemli farklılıklar söz konusu olacaktır. Din: Aynı yaşta olan iki gencin davranışlarında, hayata yönelik yaklaşımlarında farklılık yaratan unsurlardan birisi de dindir.

Genç nüfusun bazı genel özellikleri şunlardır:
• Gençler eylemcidir. Dinamiktir. Kitle eylemlerine katılma, sporu aktif olarak yapma diğer yaş gruplarına göre çok daha aktiftir.Yaş ilerledikçe eylemcilik azalmaktadır.
• Eleştireldir. Kolay beğenmezler.
• Sabırsızdırlar. Bir an önce gerçekleştirmek
isterler.

• Öfkelidirler. Haksızlıklara karşı daha sert ve
şiddetli tepki verirler.
• İdealisttirler. Daha iyiye yönelik iyimserlikleri yüksektir.
• Kafa karışıklığının, kişilik ve değer bunalımlarının yoğun yaşandığı bir dönemdir.
• İsyankâr ve protestocudurlar. Toplumsal
hareketler bağlamında kitle eylemlerine
katılma oranları yüksektir. Bütün devrimci
hareketler, fundamentalist ve etnik hareketler gençliğin bu eleştirel ve yıkıcı özelliklerinden faydalanmak ister. Kitle hareketlerinin önemli bir bölümünü genç nüfus grubu
oluşturur.

Sessiz Kuşak: 1920 ve 1945 yılları arasında doğan kuşak, Dünyanın önemli sorunlarla boğuştuğu bir dönemde dünyaya geldiler. Savaş ve otoriter yönetimlerle karşılaştılar. Çoğu 1929’da yaşanan ve bütün dünyada etkili olan Büyük Depresyonu yaşadılar. Kuşağın ismi, dönemin otoriter yapısından kaynaklanan sebeplerle insanların büyük bir bölümünün olaylar karşısında sessiz kalmasından kaynaklanıyor. Kanaatkâr, tutumlu, büyük sıkıntılarla karşılaşmış, iktidarlar karşısında itaat duygusunun yüksek olduğu bir kuşaktır.

1980 - 2000 yılları arasında doğan kuşağı kapsamaktadır. Dünyada önemli değişimlerin yaşandığı
bir süreçte yetişirler. Önemli özellikleri şunlardır:
• Bireycilik,
• Tüketim,
• Rekabet,
• Toplumsal bağlarda zayıflık,
• Farklılıklara saygı,
• Küresel etkileşim,
• Teknoloji aşinalığı,
• Toplumsal kurallara mesafeli, rahat,
• Otoriteye mesafe, otoriter yapıdan hoşlanmama,
• Çalışma kadar, boş zamanı önemseme,
• Eleştirel olma,
• Yaratıcılık.
Bu kuşak, çalışma kadar, boş zaman kullanımını da önemsiyor. Disiplinden hoşlanmayan bir kuşak.Teknolojiye çok hâkimler. Sorgulayıcı ve eleştireller. Sabırsızlar.

X kuşağı, 1965-1979 arasında doğan kuşağı tanımlamaktadır. Geçiş döneminin özelliklerini yaşayan bir kuşak olarak öne çıkmakta. Sosyalleşme sürecinde bir yanda sanayileşmenin öne çıktığı, sosyal devlet uygulamalarının yaygın olduğu bir dönemin yaşanması, kuşağın bazı temsilcileri arasında 1973 Petrol Krizi sonrası ekonomik krizin, sanayi toplumunun aşınmasının, sosyal devlet uygulamaları yerine liberal politikaların yükselişinin de görülmesi söz konusu. Görsel medyanın küresel bir düzeyde öne çıktığı durum söz konusu. X kuşağında bireycilik yükselişe geçiyor. Çocuk tercihlerinde azalma meydana geliyor.