TÜRKİYE'NİN TOPLUMSAL YAPISI - Deneme Sınavı - 8

Sanayileşme sürecinde kentlerde işsizlik çok yaygın, ücretler çok düşük ve çalışma şartları kötüdür. Sanayi toplumlarında kentlerde, bireycilik giderek öne çıkmaktadır. Geniş ailenin zayıflaması, kişilerin kendi ayakları üzerinde durabilmesi, kişi üzerindeki aile baskısını da zayıflatmaktadır.

Türkiye’de kentleşme bağlamında önemli nüfus hareketliliği 1950’li yıllardan itibaren hız kazanmıştır.

İtici nedenler, köyden kaynaklanmaktadır. Köy, artık insanlara yeterli bir yaşama imkânı sunamamaktadır. Köyde yoksulluğu kıracak imkânlar azalmakta, köyde ekonomik açıdan kötü durumda bulunan kişiler, o durumu aşacak imkânları köyde bulamamaktadır.

Kentleşmenin iletici nedenleri, köyün iticiliğinden ya da kentin çekiciliğinden kaynaklanmayan ama kentleşmeyi de arttıran nedenlerdir. Tarihsel süreç içerisinde değerlendirildiğinde temel olarak iki faktör bu konuda öne çıkmaktadır:

Cumhuriyetin kuruluşundan sonraki süreçte gazeteler, modern Türkiye’nin yaratılmasında yaratılmak istenen insan prototipinin duyurulmasında oldukça önemli işlev görmüşlerdir. Gazeteler en ücra köylere, köylerdeki ortak mekânlara kadar ulaşan iletişim aracıdır.

Dış nedenler, uluslararası konjonktürün etkisiyle kentleşmeyi etkileyen nedenleri kapsamaktadır. Bu nedenlerin etkisi, 1948 yılında Marshall yardımıyla başlayan ve 1950’li yıllar ve sonrasında yabancı ülkelerle/kurumlarla etkileşimin artması sürecinde alınan dış borçlar/kredileri kapsamaktadır.

Tarihsel süreç açısından değerlendirildiğinde Türkiye’de kentli olmak toplumsal tabakalaşmada daha üst bir statü simgesini temsil etmektedir. Bu göçte Sosyo-psikolojik nedenlerden birisidir.

Türkiye’de kentleşme değil metropolleşme söz konusudur. Türkiye’de kentleşmenin önemli bir özelliği akılcı bir şekilde gerçekleşmemesidir. Türkiye’de kitlesel şekilde yapılan göçler de söz konusu olmuştur.

Sanayileşme süreci ve sonrasında sanayileşmiş ülkelerde nüfusun büyük bir bölümü kentlerde yaşamaya başlar. Sanayileşme ile birlikte fabrikaların çevresinde oluşmuş bir kentleşme süreci söz konusudur.

Sanayileşmenin ilk döneminde kente göç eden insanların önemli ortak noktaları bulunmaktadır. Bu özelliklerden bazıları şunlardır:
• Ekonomik açıdan son derece zor durumda, çoğu açlık sınırında bulunan, herhangi bir birikimi olmayan kişilerden oluşmaktadır.
• Geniş kitleler ilk defa onbinlerce/ yüzbinlerce insanın yaşadığı yerleşim birimlerinde hayata tutunmaya çalışmaktadır. Bu bağlamda kente yönelik ortak bir yaşam kültürü yoktur.
• Çoğunun herhangi bir mesleği yoktur.
• Geniş aileyle birlikte var olmaya çalışmaktadır

Kentler değerler ve yaşama alışkanlıkları bakımından son derece farklı özelliklere sahip yerleşim birimleridir ve kentlerde:
• Hukuk,
• Rekabet,
• Örgütlenme,
• Zaman bilinci,
• Eğitim,
• Farklılık,
• Bireycilik,
• Eşitlikçi roller,
• Akılcılık önemli değerler olarak ön plana çıkar.

İlmiye: Medrese eğitiminden geçmiş yönetim, yargı ve öğretimle görevli kişilerdir.

İtici nedenler, köyden kaynaklanmaktadır. Köy, artık insanlara yeterli bir yaşama imkânı sunamamaktadır. Köyde yoksulluğu kıracak imkânlar azalmakta, köyde ekonomik açıdan kötü durumda bulunan kişiler, o durumu aşacak imkânları köyde bulamamaktadır. Köy, içinde yaşayan insanları kente doğru itmektedir. İtici nedenleri birkaç başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar:

Güvenlik, yatırım vb nedenlerle köylerin boşaltılması

Toprakların büyük sermaye sahiplerinin elinde toplanması

Tarımda makineleşme

Hızlı nüfus artışı ve toprağın bölünmesi

Kentleşmenin itici nedenleri kırsaldan kaynaklanan ve insanları kırsaldan kente doğru iten unsurlardan kaynaklanan nedenlerdi. Çekici nedenler ise kentlerden kaynaklanan ve insanları, kente çeken nedenlerdir. Kentleşmenin çok sayıda çekici neden bulunmaktadır. 

Daha fazla iş olanağı sağlaması

Yoksulluğu kırma imkanı sağlaması

Daha iyi eğitim ve sağlık olanakları

Daha zengin kültürel ve sportif aktiviteler

Kentleşmenin iletici nedenleri, köyün iticiliğinden ya da kentin çekiciliğinden kaynaklanmayan ama kentleşmeyi de arttıran nedenlerdir. Ulaşım alanındaki gelişmeler de bu gruba girer.

“2018 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları”na göre Türkiye’nin Toplam Nüfusu 82.003.882 kişidir. Türkiye’nin en kalabalık 7 kenti şu şekildedir: İstanbul, 2- Ankara, 3- İzmir, 4- Bursa, 5- Antalya, 6- Adana, 7- Konya’dır. Bayburt ise 82, 274 kişi ile Türkiye’nin en az nüfusa sahip ilidir.
İstanbul, kilometrekareye düşen 2 bin 900 kişi ile nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu il oldu. Bunu sırasıyla; 528 kişi ile Kocaeli ve 360 kişi ile İzmir takip etti. Nüfus yoğunluğu en az olan il ise bir önceki yılda olduğu gibi, kilometrekareye düşen 12 kişi ile Tunceli oldu.

“2018 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları”na göre Türkiye’nin Toplam Nüfusu 82.003.882 kişidir. Türkiye’nin en kalabalık 7 kenti şu şekildedir: İstanbul, 2- Ankara, 3- İzmir, 4- Bursa, 5- Antalya, 6- Adana, 7- Konya’dır. Bayburt ise 82, 274 kişi ile Türkiye’nin en az nüfusa sahip ilidir.
İstanbul, kilometrekareye düşen 2 bin 900 kişi ile nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu il oldu. Bunu sırasıyla; 528 kişi ile Kocaeli ve 360 kişi ile İzmir takip etti. Nüfus yoğunluğu en az olan il ise bir önceki yılda olduğu gibi, kilometrekareye düşen 12 kişi ile Tunceli oldu.

Köylerde grup normlarına uyma büyük önem taşır. Bu bağlamda bireysellik, farklılık hoş görülmez.

Yönetilenler, yöneten kesimler dışında kalan temel geçim kaynakları tarım, hayvancılık, zanaat ve ticaret olan kesimlerdir.

Türkiye’de kentleşme bağlamında önemli nüfus hareketliliği 1950’li yıllardan itibaren hız kazanmıştır.