TÜRKİYE'NİN TOPLUMSAL YAPISI - Deneme Sınavı - 12

Osmanlı toplum yapısında o zamana kadar devam eden müslim-gayrimüslim ayrımı, devlet nezdinde tamamen sona erdirilmiş, hiçbir dinî ayırıma başvurmadan tüm bireylerin, çatısı altında toplanabileceği bir ‘Osmanlı yurttaşlığı’ kavramı öne çıkartılmıştır.

Cumhuriyetin kuruluşu sonrasında ilk muhalefet partisi olarak Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulmuştur.

Cumhuriyet’in ilanı sonrasında Türkiye’de birden fazla partinin kurulduğu, örgütlendiği ve genel seçimlere katıldığı yıl olarak 1946 yılının öne çıkmasında uluslararası konjonktürün önemli etkisi bulunmaktadır.

Ekim 1965 tarihinde yapılan seçimlerde toplam 450 milletvekilliğinden Adalet Partisi %52,9 oy oranıyla 240 milletvekilliği kazanarak tek başına iktidara gelmiştir.

10 Ağustos 2014 tarihinde halk oylamasıyla cumhurbaşkanlığı seçimi yapılmıştır. Seçime AK Parti adayı olarak Başbakan Recep Tayyip Erdoğan katılmıştır. İlk tur oylamada %51,7 oy alan Recep Tayyip Erdoğan Türkiye Cumhuriyeti’nin 12. ve parlamenter sistemin ise son Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

Toplum bir coğrafyada yaşayan + ortak yaşanan geçmiş/ paylaşımlar sonrasında aralarında duygu birlikteliği, oluşan + kendini oraya ait hisseden insanlardan oluşan yapıdır.

Toplumsallaşma, kültürün devamlılığını sağlayan önemli bir unsurdur. Kültürün kuşaktan kuşağa aktarılmasında önemli rol oynayan, toplumsallaşma, bir toplum içerisinde öne çıkan değerlerin, tutumların, davranışların sonraki nesillerce öğrenilmesini/ benimsenmesini, kültürün devamlılığını sağlar.

Toplumsallaşma, kültürün devamlılığını sağlayan önemli bir unsurdur. Kültürün kuşaktan kuşağa aktarılmasında önemli rol oynayan, toplumsallaşma, bir toplum içerisinde öne çıkan değerlerin, tutumların, davranışların sonraki nesillerce öğrenilmesini/ benimsenmesini, kültürün devamlılığını sağlar.

Toplumda var olan kesimler birbirleriyle ilişkilerini kurumlar üzerinden gerçekleştirir. Kurumlar, toplumsal yaşamın ve yapının devamlılığı açısından büyük öneme sahiptir. İnsanların davranışlarını şekillendirir, kuralları belirler. Bu kurallara uyulduğunda ödüllendirir, uyulmadığında ise cezai mekanizmalara başvurur.

Değere yönelik rasyonel eylem: Kişinin sonucunu öngördüğü bir eylemi din, inanç, ahlâk vb. değerlerden dolayı bilerek yapmasıdır. Kişi, eylemin sonunda karşılaşacağı durumu bilir. Yani rasyonel olarak yaşanacakların bilincindedir ama yine de değerlerinden dolayı eylemi gerçekleştirir

Toplumsal değişmede birkaç unsur önemli rol oynamaktadır. Toplumsal değişme, toplumun farklı yapılarında, kurum ve gruplarında yaşanan değişimleri ifade eder. Her toplum zamanla değişir. Toplumsal değişmeye etki eden çok sayıda faktör bulunsa da, toplumsal değişmede belirleyici olarak öne çıkan temel faktörler şunlardır:

• Teknolojik değişmeler,

• Nüfus hareketleri ve göçler,

• Kesimler arasındaki iletişim ve etkileşimler

• Asimilasyon.

Bir ülkenin diğer ülkeyi işgal etmesi ve işgal ettiği ülkenin kültüründe zorla değişime gitmesidir. Tarihte çok sayıda örneği bulunmaktadır. Özellikle sanayileşme sürecinde çok uzun süre Afrika ülkelerinin işgal edilmesi, işgal edilen ülkelerde yerel dilin yasaklanması, işgal eden ülkenin dilinin konuşulmasının zorunlu tutulması, insanların isimlerinin değiştirilmesi, eğitimin işgal eden ülke müfredatınca gerçekleştirilmesi, yazılı ve görsel basının sürekli işgal eden ülkenin kültürel öğelerini yansıtması sonrasında kültürün değişmesidir

Marx, kapitalizmin gelişmesiyle birlikte toplumda iki sınıfın merkezî önem kazanacağını belirtir:

• Proleterya - İşçi sınıfı 

• Burjuvazi - İşveren sınıfı.

Sosyal bilimler alanına önemli katkılarda bulunan düşünürlerden biri de Max Weber’dir. Max Weber, toplumda tabakalaşmaya neden olan birkaç faktöre değinir. 

• Sınıf: Weber, sınıf kavramını Marx’ın kullandığı anlamdan daha geniş bir bağlamda kullanır.

• Statü: Toplumsal onuru temsil eden statü kavramı Weber’e göre toplumsal tabakalaşmayı anlamada çok önemlidir.

• Bir örgüte üye olma: Weber, farklı örgütlere üye olma ve bundan kaynaklanan toplumsal prestijin de tabakalaşmaya neden olduğunu vurgular.

Bir toplumda birbirinden çok farklı pozisyonlar ve konumlar arasındaki hareketliliği ifade eder. Tarihsel süreçte toplumsal yapıdaki gelişmeleri anlama adına son derece önemli bir kavramdır. Toplumda dikey hareketliliğin varlığı, farklı kesimlerin gelecekte konumlarını/ pozisyonlarını değiştirme  anlamında önemli bir umudu içinde barındırır.

Benzer prestije sahip pozisyonlar ve konumlar arasındaki hareketliliktir. Günümüzde çok yaygın toplumsal hareketlilik şeklidir. Müfettiş olan bir kişinin uzman, küçük bir esnafın işçi olması gibi pozisyonlar arasındaki değişmelerin kişinin prestijinde farklılık yaratmadığı hareketlilik türüdür.

Toplumsal rol, “toplumun kişilerden beklediği davranışları” ifade eder. İnsanlar toplum içerisinde farklı rollere dayalı olarak varlıklarını sürdürürler.

Toplum, bir coğrafyada yaşayan, aralarında duygu birlikteliği olan insanlardan oluşur. Bu iki unsura aidiyeti de eklemek gerekir. Toplum bir coğrafyada yaşayan + ortak yaşanan geçmiş/ paylaşımlar sonrasında aralarında duygu birlikteliği oluşan + kendini oraya ait hisseden insanlardan oluşan yapıdır. Bu unsurlara ek olarak toplum, o toplumda yaşayan insanlar arasındaki etkileşim ve iletişimin, bazen enformel bazen de resmî kurumlar/ gruplar aracılığıyla sağlandığı yapılardır.

Kreşler, özellikle son dönemlerde kentlerde okul öncesinde toplumsallaşma sürecinde öne çıkan yapılardır. Türkiye’de zorunlu eğitime başlamadan önce kreşlere giden çocuk sayısı çok fazladır. Kreşler, çocukların sadece okula hazırlandığı okul öncesi kurumlar değillerdir, aynı zamanda çocukların yeni alışkanlıklar, düşünce tarzlarını
da öğrendiği toplumsallaşma aracılarıdır.

Toplumsal değişmeye etki eden çok sayıda faktör bulunsa da, toplumsal değişmede belirleyici olarak öne çıkan temel faktörler şunlardır:
• Teknolojik değişmeler,
• Nüfus hareketleri ve göçler,
• Kesimler arasındaki iletişim ve etkileşimler
• Asimilasyon.