TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL MİRASI II

Müzik konusunda genel bir tanım yapılmamıştır. Milattan önceki dönemlerden başlayarak günümüze kadar birçok bilim adamı, yazar ve pek çok kişi, müzik
hakkında değişik deyiş ve tanımlarda bulunmuşlardır. Bu deyişlerin ve tanımların
bazıları şöyledir:
“Müzik ruhu eğiten biricik araçtır. Müzik Tanrı’nın dilidir” Platon (MÖ 428-347).
“Müzik, sesler aracılığıyla insanı ruhuna erdemli bir şekilde giren mükemmel
bir eğitici sanattır” Platon (MÖ 428-347).
“Müzik, insani olan duyguların ifadesidir” Konfüçyüs (MÖ 551-479).
“Bugünde her günkü gibi harabız harap, bırak şu kuruntuyu da ele rebab al
rebab” Mevlana (1207-1273).
“Müzik, ruhumuzu yıkar günlük yaşamın pisliklerinden temizler” Auerback
(1482-1542).
“Müzik, insanları daha uysal, daha kibar, daha dürüst, daha doğru ve zeki yapar” Luther (1483-1546).
“Müziğin olduğu yerde kötülük olmaz” Cervantes (1547-1616).

Müzikte estetik kavramını ilk kez Filozof James Mursell ortaya atmıştır.
“Human Values in Music Education” adlı eserinde Mursell, müzikteki estetik kavramı şöyle açıklamaktadır: “Müzik ne resim boyar ne hikâye anlatır ne de düşüncelerini rahatça ifade edebilen kavramlar sistemine sahiptir. O bizim için güneşin batışını boyamaz, yasak aşkı yeniden hikâye etmez. Müzik duygusal özünü kendi tonundan alır. Bu psikolojik bir gerçektir. Bundan dolayı, tüm sanatlar içinde müzik, en saf ve en duygusal olanıdır.

Müziği oluşturan ögeleri Ana Ögeler ve Yabancı Ögeler başlıkları altında iki gurupta incelemek mümkündür.
Birtakım ses kümelerini müzik diye tanımlayabilmemiz için mutlaka bu ses
kümelerinin ritmik, melodik ve armonik yapılarının var olması gerekir. İşte bu
üçlüye Ana Ögeler adı verilmiştir. Söz ve hareketin yer aldığı Yabancı Ögeler ise,
bütün müzik yapıtlarında yer almayabilir.

Ana Ögeler:
a- Ritm (rhytmus, tartım, seslerin
uzunluğu-kısalığı)
b- Melodi (ezgi)
c- Armoni (seslerin belirli kurallar içerisinde kalarak bağlanışı
bilimi) 
Yabancı Ögeler:
a- Söz
b- Hareket (mimik ve danslar)

Müziğin dönemleri;

ESKİ SANAT
a- Antik Dönem
b- Orta Çağ Dönemi
c- Rönesans Dönemi
YENİ SANAT
a- Klasik Dönem
b- Romantik Dönemi
c- Çağdaş Dönemi

Antik Dönem, insanlığın var oluşuyla birlikte başlamıştır. Bu dönemde müzik,
söz, mimik ve danslarla bir aradadır; Orta Çağ Dönemi, temelde Antik Dönem’den
türemesine karşın, mimik ve dansların terkedildiği dönemdir; Rönesans Dönemi, polifoni egemenliğinin hüküm sürdüğü saf bir müzik dönemidir; Klasik Dönem, armoni ve tonalite kavramlarının etkisi altında kalan bir dönemdir; Romantik Dönem, özellikle söz etkisinin arttığı ve dramatik unsurların ön plana çıktığı bir dönemdir; Çağdaş Dönem, bütün müzik ögelerinin bir arada yaşandığı bir sentez dönemidir.

Halk müziği derleme çalışmalarına gelince; bu çalışmaları tarihsel açıdan incelemek, bundan sonra yapılabilecek olan çalışmalara ışık tutması açısından son derece yararlıdır. İncelendiği zaman görülecektir ki gerek yurt içi gerekse yurt dışında bu konu ile ilgili yapılan araştırmalar hiç de azımsanacak ölçüde değildir. Özellikle Ahmet Adnan Saygun’un 1976’da Macaristan’da yayınlanan Bela Bartok’s Folk Music Research in Turkey adlı kitabı, bu konuda çalışmak isteyen araştırmacıların kullanımına sunulmak üzere, mutlaka dilimize kazandırılmalıdır.
Halk müziğinde çalgılar konusuna bakıldığında, oldukça iyi araştırmaların varlığı gözlenmektedir. Bizce bu konuda yapılmış olan en iyi araştırmalar, Mahmut Ragıp Gazimihal’in Türk Ütkü Çalgıları, Türk Depki Çalgıları, Asya ve Anadolu Kaynaklarında Iklığ ve Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Sazlarımız başlıklı yapıtları ile İngiliz müzikoloğu Laurence Pikcken’in 1975’de Oxford University Press tarafından Londra’da yayınlanan Folk Musical Instruments of Turkey adlı eseridir.

Türk müzik tarihindeki şematik sınıflandırma şu şekildedir:
1- GELENEKSEL MÜZİKLER
A- Halk müziği: a- Asya Türk kavimleri halk müziği; b- Anadolu halk müziği;
c- Halk müziği derleme çalışmaları; d- Çalgılar.
B- Divan müziği: a- Türk müzik yazıları sistemleri; b- Türk müzik teorileri ve
müzisyenleri; c- Çalgılar.
2- ÇOK SESLİLİK
A- Osmanlı İmparatorluğu Dönemi: a- Türklerin çoksesli müzikle ilk tanışmaları; b- Mızıka-i Hümayun; c- İlk operalar; d- Müzik yayıncıları; e- Besteciler
ve icracılar.
B- Cumhuriyet Dönemi: a- Müzik okulları; b- Müzik kurumları; c- Müzik yayıncıları ve yayınları; d- Besteciler ve icracılar.

Mehter Çalgıları
Tarih boyunca mehterlerin çaldığı çalgılar şöyle sınıflandırılabilir: 1- Nefesli
Çalgılar: a- Kaba-zurna ve cura-zurnadan oluşan zurnalar, boru, kurrenay, mehter düdüğü, klarnet; 2- Vurmalı Çalgılar: a- Kös, davul, nakkare, tabılbaz, de; 3-
Ziller-Çıngıraklar: a- Zil, çevgan.

Gazimihal’in ön sözünden de anlaşılacağı üzere genç Türkiye Cumhuriyeti’nde yoğun sanat hareketleri göze çarpmaktadır. Yine aynı ön sözden anlaşıldığı üzere Batı Müzik Kültürü’nü yaygınlaştırırken kullanılması gereken malzemenin halk müziği olması gerekliliği özellikle vurgulanmaktadır. Bu da bize Cumhuriyet Türkiye’sinde ulusalcılık akımlarının başlangıcını göstermektedir. Türkiye’de müzikte ulusalcılık akımı dendiğinde, ilk olarak Türk Beşleri diye de anılan beş besteci ve eğitimci karşımıza çıkmaktadır. Bu isimler: Ahmet Adnan SAYGUN, Ulvi Cemal ERKİN, Necil Kazım AKSES, Cemal Reşit REY ve Hasan Ferit ALNAR’dır.

Mehter Çalgıları
Tarih boyunca mehterlerin çaldığı çalgılar şöyle sınıflandırılabilir: 1- Nefesli
Çalgılar: a- Kaba-zurna ve cura-zurnadan oluşan zurnalar, boru, kurrenay, mehter düdüğü, klarnet; 2- Vurmalı Çalgılar: a- Kös, davul, nakkare, tabılbaz, de; 3-
Ziller-Çıngıraklar: a- Zil, çevgan.