TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL MİRASI II

Koza Han, Emir Hanı, Çukur Han(Kütahya Hanı- Yıldırım Beyazıt Dönemi), Geyve Hanı (Çelebi Sultan MehmetDönemi), İpek Hanı (Çelebi Sultan Mehmet Dönemi), Tuz Pazarı Hanı, Fidan Hanı ya da Mahmut Paşa Hanı (Fatih Sultan Mehmet Dönemi), Pirinç Hanı (II. Beyazıt Dönemi) Bursa'daki sayılı hanlardandır. Ayşe Kadın Hanı Edirne'de yer almaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Miletoslu Hippodamos, daha önce bazı kuralları uygulanmış ızgara düzenli kentin belli ilkelerini saptayarak bir araya getirdi. MÖ 5.yy’da Priene kenti bu ilkelerle yoktan var edildi. Bu bir ilktir.

Peristilli ev tipi ilk olarak Hellenistik Dönem'de Priene kentinde kullanılmıştır.

Avlulu ev tipinde oturma odasına verilen isim Oikos'tur.

Osmanlı sarayının, ayrıca İstanbul’u örnek alan Edirne, Bursa, Manisa, Amasya gibi yönetim özeklerinin yönetici konutlarının bir iç bölümü bir de dış bölümü vardır. Konutun harem adı verilen “iç” bölümü özel yaşam içindir

Konutun harem adı verilen “iç” bölümü özel yaşam içindir. Selamlık adı verilen kamuya açık “dış” bölümü ise yönetim birimidir

Osmanlıda bizim “oda” dediğimiz birime “ev” denilmekteydi. Bir ev ya da oda, bir çekirdek aileyi barındırır. Oda iki bölümlüdür. Bir seki altı, bir de bir basamak daha yüksek olan seki vardır. Seki ana ögedir. Bir ocağı, oturma sedirleri vardır. Hem oturma odasıdır hem de yemek yenir, yatılır, abdest alınır, namaz kılınır.

Sarayların, konakların ya da büyük evlerin bahçelerinde, kimi kez birkaç saat, kimi kez birkaç gün kullanılmak üzere yapılan yapılara “köşk” diyoruz.

Köşklerin daha büyük örneklerine “kasır” denilir.

Sağlık tanrısı Asklepios’un adına yapılan Bergama’daki Asklepion, Hippokrates’in hastalarını sağalttığı kuruluş idi.

Niteliği, Romalı
mimar Vitrivius’a (MÖ 1.yy) göre, kullanılışlığı, sağlamlığı ve güzelliği ile belirlenir.
Bir yapının, mimarlığın konusu olabilmesi için en azından bu üç özelliğine bakılır.

Mimarlık tasarımıyla gerçekleştirilen ilk
tapınak son yarım yüzyılda yurdumuzda Urfa kentine yaklaşık 15 km uzaklıktaki
Göbekli Tepe’de bulundu.

Toprağın ilk işlendiği, buna bağlı olarak da ilk yerleşmenin gerçekleştiği Neolitik dönemden Anadolu’da bulunan en erken tarihli yerleşme,
Diyarbakır ile Elazığ arasında, Ergani’den 6 km uzaklıktaki Çayönü’dür.

Hristiyan
ile Müslüman evlerinin en önemli ayrımıdır. Hristiyan mahalle hamamına giderken,
Müslüman bir odanın duvarına açılan kapaklı
bir nişten oluşan yunmalık çözümünü odasına dek sokmuştur.

Osmanlı sarayının, ayrıca İstanbul’u örnek alan Edirne,
Bursa, Manisa, Amasya gibi yönetim özeklerinin yönetici konutlarının bir iç bölümü bir de dış bölümü vardır. Konutun harem adı verilen “iç” bölümü özel yaşam içindir.

1960’larda konut açığının kapatılmasına çalışılıyordu. Türk yaşama kültürüne
uymayan en az yarısı yanlış yönlendirilmiş konutların yan yana, üst üste yığılmalarından oluşan apartmanlar sardı her yanı. Bütün kentler birbirine benzedi,
kendilerine özgü niteliklerini yitirdiler. Gelirleri en alt düzeyde olanlar, işin, aşın
ardından kentlere göçtüler. Örneğin Ankara’nın %73’ü gecekondulardan oluştu.

Köşklerin daha büyük örneklerine “kasır” denilir.

Türkiye evlerinin ortak ilkelerini şöyle sıralanabilir:
1. Yaşama (insana), doğaya, çevre koşullarına uygunluk, saygı. Doğanın kan
dolaşımı içinde olmak. Havayı, suyu, toprağı kirletmemek;
2. Gerçekcilik, akılcılık;
3. İçten dışa çözüm. Önce “iç”in (özün, işlevin) çözümü; dışın buna göre
uyumla biçim alması;
4. “İç”le “dış”ın uyuşumu. Yalan söylememek;
5. Tutumsallık;
6. Kolaylık;
7. Ölçülerin insan bedeninden çıkması;
8. Gereçlerin, yapım yönetiminin en yakından seçilmesi;
9. Esneklik, kuşaklara göre değişebilme, büyüyüp, küçülebilme.

Artuklulardan Necmettin İlgazi tarafından
kardeşi Eminüddin adına (1108-1132) 12.yy’ın başında Mardin’de yaptırılan darüşşifa, Anadolu Türk döneminin bilinen en erken tarihli sağlık evidir.

Anadolu’daki ilk kitaplık MÖ 165’te Bergama
Krallığı’nın başkenti Bergama (Pergamon) da kurulan Bergama Kitaplığı’dır.