TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL MİRASI II - Deneme Sınavı - 2

1933 yılında, Cumhuriyet’in 10. yılı etkinlikleri ve sergileri sürerken başka önemli gelişmeler de olmuştur. Örneğin D Grubu adı altında bir sanatçı birliği kurulmuştur. Ressamlardan Nurullah Berk (Resim 6.27), Cemal Tollu, Elif Naci, Zeki Faik İzer, Abidin Dino ve heykeltıraş Zühtü Müridoğlu tarafından kurulan 6 kişilik bu grup, ilk sergilerini Beyoğlu’nda Narmanlı Yurdu’nunaltındaki bir dükkanda açmışlardır. Doğru cevap D'dir.

Göktürklerde Türk heykel sanatının en eski örneklerinden olan balballar, koç, kaplumbağa ve kartal tasvirli kabartmaların mezar taşı geleneğinin de kökeni oldukları kabul edilir. Doğru cevap a'dır.

Uygur freskleri, kabartma ve heykelleri Orta Asya’daki Türk resim ve heykel sanatının kökenlerini ortaya koymaktadır. Tapınak duvarlarında, dinî kitaplarda ve ipek kumaşlar üzerinde görülen bu resimlerde ve heykellerde çoğunlukla Manizm, Budizm, Şamanizm gibi inançlarla ilişkili konularla günlük yaşamdan sahneler (din adamları, müzisyenler, prens ve prensesler gibi) ele alınmıştır. Doğru cevap b'dir.

Anadolu Selçuklu Dönemi’nde medrese, camii, medrese, türbe, köşk, kale, sur gibi yapılara insan ve hayvan figürlerinden oluşan kabartmalar yapılmıştır. Beyşehir Kubadabad Sarayı’nda olduğu gibi köşk içlerinin figürlü çinilerle süslendiği de bilinmektedir. Doğru cevap c'dir.

Sultan Abdülaziz Dönemi’nde heykel sanatına ilişkin gelişmeler olmuştur. Avrupa’ya ilk giden padişah Sultan Abdülaziz orada gördüğü heykellerden etkilenerek İngiliz heykeltraş Charles Fuller’a büst ile at üstünde heykellerini sipariş etmiştir. Beylerbeyi Sarayı’na konulan tunçtan yapılmış atlı heykelinin döküm işi Viyana’da gerçekleştirilmiştir (Resim 6.15). İlk kez bir padişah tarafından heykel yaptırılan bu dönemde, bahçe mimarisinde de -Avrupa’da olduğu gibi- aslan, geyik, boğa gibi heykeller yer almaya başlamıştır

1909 yılında Türk resim sanatında değişim ve canlılık yaratma amacıyla bir meslek birliği kurma çabasına giren Türk sanatçılar Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’ni kurmuşlardır. Mehmet Ruhi Arel, Hikmet Onat, İbrahim Çallı, Sami Yetik, Şevket Dağ, Ahmet Ziya Akbulut, Hüseyin Haşim, Şerif Abdülkadirzade, Hoca Ali Rıza, Ahmet İzzet ve İzzet Mesmur gibi sanatçıların yer aldığı cemiyetin kurulmasına -kendisi de ressam olan- Halife Abdülmecid Efendi destek olmuştur.

Cumhuriyetin ilanından sonra kurulan ilk sanat topluluğu, Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği’dir. 1920’li yıllarda Paris, Münih gibi Avrupa merkezlerinde eğitim gören sanatçılar, kurdukları bu birlikle yeni anlayışlarını yaymaya çalışmışlardır. 1927-1928’de sergiler gerçekleştirmelerine karşılık daha çok 1929’da Ankara Etnografya Müzesi’nde açtıkları sergiyle gündeme gelmişlerdir. Sanatçıları, kendilerinden önceki kuşağın sanat anlayışına karşı çıkarak, yeni kurulmuş olan Cumhuriyet’i temsil eden ulusal bir sanata yön vereceklerini açıklamışlardır.

Kappadokya Bölgesi’nde -başkent resminden çok farklı bir üslupla yapılmış olan- Göreme, Ürgüp, Niğde’deki kaya kiliselerini süsleyen freskler/duvar resimleri Bizans resim sanatının önemli örneklerindendir. Sayısız yer altı şapelinde ve kilisesinde rastlanan bu resimler teknik ve üslup açısından ait olduğu dönemin genel estetik düzeyini yansıtırlar. Göreme’de Elmalı ve Tokalı Kiliseleri; Soğanlı’da Azize Barbara Kilisesi ve Niğde civarında Eski Gümüş Manastırı eyalet sanatını yansıtan önemli duvar resimlerini içermektedir.

Doğru cevap d'dir.

29 Ekim 1939 tarihinde ise -bir anlamda İnkılâp Sergilerinin devamı niteliği taşıyan- ilk Devlet Resim ve Heykel Sergisi (DRHS) gerçekleştirilmiş, 1943 yılına kadar her yıl devam etmiştir. 1940’lı yıllara doğru devlet politikasının sanat alanına yansıyan yeniliklerinden bir diğeri Atatürk’ün emriyle 1937 yılında İstanbul Resim ve Heykel Müzesi’nin açılmasıdır. 1938’den itibaren ressamlar, halkevleriyle iş birliği içine girilerek yurt gezilerine gönderilmiş; böylelikle sanatçılara farklı şehirleri, yaşamları, ülke gerçeklerini yakından tanıma olanağı sağlanmıştır. 1944’e kadar devam eden yurt gezileriyle resim sanatında yerel yönelimler artmıştır.

Sultan II. Abdülhamid zamanının duvar resimlerinde insan figürleri de yer almaya başlamıştır. Doğru cevap e'dir.

Resim sanatı açısından, 18. yüzyıl ikinci yarısından itibaren askerî okullarda resim dersi verilmeye başlanmış, donanmaya geometri ve coğrafya bilen, haritadan anlayan, gemi yapımında bilgili subaylar yetiştirmek amacıyla 1773’te kurulan Mühendishane-i Bahri-i Hümayun’da verilen teknik çizim dersleri, Türk ressamların yetişmesi açısından önemli bir başlangıç olmuştur. Doğru cevap a'dır.

Plastik sanatlar eğitiminin kurumsallaştırılması yönünde ilk adım, Sanayi-i Nefise Mektebi’nin (Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi) kurulmasıyla atılmıştır. Bu okul, Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde 1883 yılında, Osman Hamdi Bey’in (Resim 6.17-6.18) ve Mithat Paşa, Ahmet Vefik Paşa gibi dönemin devlet adamlarının öncülüğünde açılmıştır. Doğru cevap b'dir.

Selçuklu Dönemi’nde şehir merkezlerinde inşa edilmiş hanların, plan bakımından menzil hanlarından hiçbir farkları yoktur. Oysa Osmanlı Dönemi’nde, şehir merkezlerinde inşa edilen ve ticari yönleri ağır basan şehir içi hanlarının, sadece mal alım satımına ve bu malların depolanmasına odaklandıkları görülmektedir. Bursa’da birkaç önemli örneğine rastladığımız bu hanların, İpek Hanı (15. yüzyıl ilk çeyreği), Tuz Hanı (15.yüzyıl ortası), Koza Hanı (1489-90), Pirinç Hanı (1508) (Şekil 3.11) gibi ticareti yapılan malların adıyla anıldıkları görülmektedir.

Osmanlı Ressamlar Cemiyeti kuruluşunda etkin olan ve -yukarıda söz edilen- Sanayi-i Nefise Mektebi’nden mezun bir grup sanatçı 1908-1911 arasında devlet desteği, özel burslar veya kendi imkânlarıyla eğitim için Paris’e gitmiştir.  İbrahim Çallı, Avni Lifij, Ruhi Arel, Namık İsmail, Hikmet Onat, Nazmi Ziya Güran, Sami Yetik, Feyhaman Duran, Ali Sami Bayar bu ressamlardandır. Grupta yer alan İbrahim Çallı’dan dolayı Çallı Kuşağı ya da Türk izlenimcileri, 1914 Kuşağı gibi isimlerle anılan bu sanatçılar 1914’te I. Dünya Savaşı nedeniyle ülkeye döndüklerinde Sanayi-i Nefise’de hocalık yapmaya başlamış, bununla beraber 1916-1923 arasında Galatasaray Sergileri denilen Türkiye’deki ilk düzenli sergilerin gerçekleştirilmesinde öncülük etmişlerdir. 

Doğru cevap c'dir.

Cumhuriyetin ilanından sonra kurulan ilk sanat topluluğu, Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği’dir. Doğru cevap d'dir.

1933 yılında, Cumhuriyet’in 10. yılı etkinlikleri ve sergileri sürerken başka önemli gelişmeler de olmuştur. Örneğin D Grubu adı altında bir sanatçı birliği kurulmuştur. Ressamlardan Nurullah Berk (Resim 6.27), Cemal Tollu, Elif Naci, Zeki Faik İzer, Abidin Dino ve heykeltıraş Zühtü Müridoğlu tarafından kurulan 6 kişilik bu grup, ilk sergilerini Beyoğlu’nda Narmanlı Yurdu’nun altındaki bir dükkanda açmışlardır. Doğru cevap e'dir.

Sadece neyin yenildiğini değil, onun neden, nasıl bir süreç sonunda, kimler tarafından hazırlanarak, ne zaman, kimler tarafından ve ne şekilde
tüketildiğini de ifade eder. Yemek kültürü kavramını oluşturan boyutları şöyle sıralamak mümkündür: 1-Kavramsal kategoriler (örn. helal et); 2-Ahlaksal değerler
(örn. son lokmayı bırakma); 3-Duygular sistemi (örn. damak çatlatan lezzet); 4-
Davranışsal örüntüler (örn. sofra düzenleme, el yıkama); 5-Normatif örüntüler (örn.
yemek masasından daha yukarıda oturmama); 6-Maddi kültür (örn. elle yeme)

Geleneksel Yemek Kültürü: İfadede öne çıkarılan kavram, gelenektir. Bir topluluğa ait yemek kültürünün tarihsel süreçte gelişerek bugünlere ulaşan ve tüm bu
süreç boyunca devamlılık gösteren, tekrar eden kültürel mirasları, alışkanlıkları,
bilgi, töre ve davranışları vurgular.

Türk Mutfağı hakkındaki erken tarihli Türkçe kaynakların ikisi 11.yy’a aittir; bunlardan ilki Yusuf Has Hacip’e ait Kutadgu Bilig, diğeri de Kaşgarlı Mahmud’un
Divanı Lügati’t Türk adlı eseridir.
Yusuf, daha çok ziyafet sofralarının hazırlanılması ve bu sofralarda nelerin
nasıl ikram edilmesi gerektiği konuları üzerinde durmuş; ayrıca 11. yüzyıl
Türk sofra adabı ile gençlikte ve yaşlılıkta, yemek yerken dikkat edilmesi lazım gelen noktalar üzerinde durmuştur.

1-İstanbul’daki saraylar ve şehzadelerin yetiştiği illerdeki sarayların mutfak
masraflarının kaydedildiği muhasebe defterleri; 2-Padişah ailesi ve vezirler tarafından yaptırılan imarethanelerin vakfiyeleri ve yıllık muhasebe defterleri; 3-Ölen
bakkal ya da attarların dükkânlarındaki malzemelerin dökümünü de içeren tereke
defterleri; 4-Sivil halka hizmet veren aşçı dükkânları ile çarşıda satış yapanların
sattıkları ve ürettikleri ürünler konusunda ürün kalitesi, üretim biçimi, ürünlerin boyutları, malzemelerin niteliği ve kalitesi konusunda düzenlemeleri bildiren
ihtisab kanunnameleri; 5-Pazara sunulan her çeşit malın kadılarca belirlenmiş fiyatlarını gösteren narh defterleri.