TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL MİRASI II - Deneme Sınavı - 12

Hristiyan
ile Müslüman evlerinin en önemli ayrımıdır. Hristiyan mahalle hamamına giderken,
Müslüman bir odanın duvarına açılan kapaklı
bir nişten oluşan yunmalık çözümünü odasına dek sokmuştur.

Osmanlı sarayının, ayrıca İstanbul’u örnek alan Edirne,
Bursa, Manisa, Amasya gibi yönetim özeklerinin yönetici konutlarının bir iç bölümü bir de dış bölümü vardır. Konutun harem adı verilen “iç” bölümü özel yaşam içindir.

1960’larda konut açığının kapatılmasına çalışılıyordu. Türk yaşama kültürüne
uymayan en az yarısı yanlış yönlendirilmiş konutların yan yana, üst üste yığılmalarından oluşan apartmanlar sardı her yanı. Bütün kentler birbirine benzedi,
kendilerine özgü niteliklerini yitirdiler. Gelirleri en alt düzeyde olanlar, işin, aşın
ardından kentlere göçtüler. Örneğin Ankara’nın %73’ü gecekondulardan oluştu.

Köşklerin daha büyük örneklerine “kasır” denilir.

Türkiye evlerinin ortak ilkelerini şöyle sıralanabilir:
1. Yaşama (insana), doğaya, çevre koşullarına uygunluk, saygı. Doğanın kan
dolaşımı içinde olmak. Havayı, suyu, toprağı kirletmemek;
2. Gerçekcilik, akılcılık;
3. İçten dışa çözüm. Önce “iç”in (özün, işlevin) çözümü; dışın buna göre
uyumla biçim alması;
4. “İç”le “dış”ın uyuşumu. Yalan söylememek;
5. Tutumsallık;
6. Kolaylık;
7. Ölçülerin insan bedeninden çıkması;
8. Gereçlerin, yapım yönetiminin en yakından seçilmesi;
9. Esneklik, kuşaklara göre değişebilme, büyüyüp, küçülebilme.

Artuklulardan Necmettin İlgazi tarafından
kardeşi Eminüddin adına (1108-1132) 12.yy’ın başında Mardin’de yaptırılan darüşşifa, Anadolu Türk döneminin bilinen en erken tarihli sağlık evidir.

Anadolu’daki ilk kitaplık MÖ 165’te Bergama
Krallığı’nın başkenti Bergama (Pergamon) da kurulan Bergama Kitaplığı’dır.

Bugün İstanbul Surları denilince Tarihi Yarımada’yı çepeçevre kuşatan surlar anlaşılmaktadır. Fakat bu surlardan önce ve sonra yapılan surlar da bulunmaktadır. Bunlardan bir kısmı Bizans Dönemi’nde kent genişledikçe yıkılmış, yok olmuşur. Günümüze gelemeyen bu surların, sadece inşa sırasına göre isimlerini vermek yeterli olacaktır: Bizantion Surları (MÖ VI. yüzyıl); Septimius Severus Surları (MS 193-211); Constantinus Surları (324-337).

Şanlıurfa’ya yaklaşık 20 km uzaklıkta, Örencik Köyü sınırları içerisinde bulunan Göbekli Tepe, Türkiye’deki en eski mimari yapıların bulunduğu yer olması açısından son senelerde en çok dikkati çeken yöre olmuştur.

Letoon Kutsal Alanı

Fethiye-Kaş kara yolu üzerinde, Kumluova köyü yakınında ve Likya bölgesinin en önemli antik şehirlerinden biri olan Xanthos’a 4 km. uzaklıkta bulunan Letoon, Antik Çağ’da Likya birliğinin kutsal yeri konumundaydı.

Nemrut Dağı

UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan ve Doğu Anadolu bölgesinde en çok tanınan yerlerin başında gelen I. Antiochos’un mezar anıtı ve üzerindeki tümülüsü Adıyaman ili Kâhta ilçesinin kuzeydoğusunda bulunan Nemrut Dağı’nın doruğunda yer alır.

Somuncu Baba herhangi bir tarikatın kurucusu veya şeyhi olmamakla birlikte, hem yaşadığı dönemde, hem de daha sonraki süreçte daim saygıyla anılmış, bu saygı günümüze de aynı şekilde yansımıştır. Günümüzde Aksaray’da bulunan ve mütevazı bir özellik gösteren cami, türbe ve çilehanesi ülkemizde en çok ziyaret edilen yerlerden biri olarak görülmektedir. Gelen ziyaretçilere daha iyi hizmet sunabilmek amacıyla yakınına yeni binalar yapılmaktadır. Benzer şekilde Malatya- Darende’de de Somuncu Baba’nın Türbesi’nin bulunduğu ve buraya da ziyaretçi akınının olduğu bilinmektedir.

Yazılıkaya

Çorum ili Boğazkale ilçesi sınırları içerisinde kalan Yazılıkaya, Hititlerin başkenti Hattuşaş’ın (Boğazköy) yaklaşık 2 km kuzeydoğusunda bulunan üstü açık doğal bir kaya tapınağıdır.

Yalvaç St. Paulus Kilisesi

Hacı Bektâş-ı Velî Külliyesi, Nevşehir ili Hacıbektaş ilçesinde bulunmaktadır. Külliye 13. yüzyıldan, geçen yüzyıla kadar yapılan ilavelerle oluşmuştur. Külliyenin çekirdeğini Hacı Bektâş-ı Velî’nin kullandığı rivayet edilen Kızılca Halvet olarak bilinen çilehane oluşturur.

1881 yılında Selanik’te doğan Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün anıtmezarı Anıtkabir'dir.

Kesme taş ile inşa edilen kilisenin uzun cephelerinde sivri sağır kemerler bulunan ve giriş cephesinde ise kısa sütunların birbirlerine sivri kemerlerle bağlanması ile oluşan revak olan yer Tarsus St. Paulus Kilisesi'dir.

Surlarla kuşatılmış kentin dört yöne açılan dört kapısı vardır: Kuzeydeki Dağ Kapısı (Harput Kapısı), batıdaki Urfa Kapısı (Rum Kapısı), güneydeki Mardin Kapısı (Tell Kapısı), doğudaki Yeni Kapı (Su veya Dicle Kapısı).

Yeni Kapı: Daha basit bir mimari anlayışla düzenlenmiş olan, kentin doğusundaki Yeni Kapı “Kral Köşkü” olarak adlandırılan bir kule tarafından korunmaktadır. Kapıya bir rampadan geçerek ulaşılmaktadır. Kapıdaki yazıtta inşa tarihi 1145 olarak belirtilmiştir. Dik bir yamacın üstünde yükselen Kral Köşkü (kule), kapının hemen kuzeyinde bulunmaktadır.

Kalede bezeme öğesine sadece B kulesindeki, kenarı 1,20 m olan kare şeklindeki panolarda rastlanmaktadır. Bu, tuğlalarla yapılmış panoların birinin ortasında kufi yazı ile Arapça “Allah”, diğerinin ortasında ise “Muhammed” yazılıdır.