TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL MİRASI I

Kufe tipinden gelişen çok ayaklı kârgir camilerin en erken tarihli örneği Diyarbakır Ulu Camii (1091-1092)’dir.

Anadolu Selçuklularının açık avlulu medrese yapılarının en bilinenlerini Kayseri Hoca Hasan (1202), Kayseri Çifte (1205-1206), Amasya Halifet Gazi (1225), Kayseri Huand Hatun (1237-1246), Kayseri Seraceddin (1238-1239), Antalya II. Gıyaseddin Keyhüsrev (1239), Konya Sırçalı (1242-1243), Kayseri Hacı Kılıç (1249), Kayseri Avgunu (13.yy ilk yarısı), Antalya Karatay (1250), Akşehir Taş (1250), Kayseri Sahibiye (1268), Sivas Gök (1271), Çorum Alaca (13. yy) Medreseleri; kapalı avlulu medreselerini Konya Ali Gav (13.yy ilk çeyrek), Isparta Atabey Ertokuş (1224), Konya Karatay (1251), Konya İnce Minareli (1260-1265) ve Afyon Çay Taş (1278-1279) Medreseleri oluştururlar.

En seçkin anıtları Boğazköy’de karşımıza çıkan Hititler, diğer İlkçağ toplumları gibi çok tanrılı bir dine sahipti.

Hititlerde iki farklı ölü gömme geleneği vardır. Bunlardan, kremasyon gömülerde ceset yakıldıktan sonra külleri urne olarak tanımlanan pişmiş toprak bir kap içinde toprağa gömülmekteydi. Urartularda, ölülerin doğrudan gömüldüğü tek kişilik basit toprak ya da taş sandık mezarlar ile yakılıp küllerinin yerleştirildiği özel kül kapları (urne) da bu dönemde tespit edilmektedir

Frig uygarlığının inanç sistemi için öne çıkan figür "Matar" (Ana) olarak tanımlanan Ana Tanrıça’dır. Frig yazıtlarında sıkça adı geçen bu tanrıça, Frig sanatında da tasvir edilen tek tanrıça olarak dikkat çeker.

Lidya tümülüsleri arasında en ihtişamlısı kral Alyattes'e aittir (Sivas 2011:102-103).

Olympos Dağı’nda yaşayan tanrıların en büyüğü Zeus’du.

Ahşap Örtülü (Helenistik) Bazilika: Ahşap örtü sistemine sahip bazilikalardır. En erken tarihli örneği imparator I. Constantinus’un tarafından 328–335 yılları arasında İsa’nın çarmıha gerildiği Golgota Tepesi’nin yakınında inşa edilmiş olan Kudüs Kutsal Mezar Kilisesi’dir

Kufe tipinden gelişen çok ayaklı kârgir camilerin en erken tarihli örneği Diyarbakır Ulu Camii (1091-1092)’dir.

1942 yılında yapılan Anıtkabir proje yarışmasını kazanan II. Ulusal Mimarlık Dönemi mimarlarından Emin Onat ve Orhan Arda Anıtkabir’i (1942-1953), Feridun Kip, İsmail Utkular ve Doğan Erginbaş Çanakkale Zafer ve Meçhul Asker Anıtı’nı (1944) inşa ederler. Klasik Osmanlı Camileri tarzında yapılan Ankara Kocatepe Camii’nden (1967-1987) sonra yapılan heykeltıraş Hakkı Atamulu’nun tasarladığı Nevşehir Derinkuyu Park Camii (1971-1989), mimar Ergün Subaşı’nın tasarladığı Düzce Akçakoca Camii (1989-2004) Türkiye Cumhuriyeti’nin modern cami mimarisini temsil ederler.

Bursa Cem Sultan Türbesi beşgen tabana oturan türbelere örnektir. Diğer şıkların hepsi kare tabana oturan türbelere örnektir.

Hititler kremasyon yöntemiyle ölülerini yakarak külleri urne ismi verilen kaplara koymuşlardır. Bir diğer ölü gömme adeti ise inhumasyon'dur. Bu yöntemde ise ölü çoğunlukla pithos denilen büyük bir kabın içine ya da taşlardan örülen sadık tipindeki mezarlara gömülürdü.

Megaron adı verilen dikdörtgen yapı tipi sonrasında tüm Yunan coğrafyasında ortaya çıkan tapınak biçimlerinin temeli sayılır. Yunan tapınakları cella, ante ve pronaos'tan oluşur.

Ehal, Musevi ibadethanesi olan sinagoglarda Sefer Tora'larının saklandığı en kutsal kabul edilen bölümdür. Ehal, yapının Kudüs'ü gösteren duvarı üzerinde yer alan bir dolap veya niş şeklindedir.

Bazilikal plan tipi Bizans Dönemi boyunca en çok sayıda inşa edilen kilise tipidir. Ahşap ötülü, tonoz örtülü, kubbeli ve transeptli olabilen bazilikalar dikdörtgen bir şema üzerine kuruludurlar.

Bazilika dikdörtgen planlı bir şemadır. Rotonda, Oktagon, Heksagon, Trikonchios, Tetrakonchios ve Kare Planlı yapılar ise Bizans Dönemi'nde karşımıza çıkan merkezi planlı dini yapıların şemalarıdır.

Arcosolium tipi mezarlar yuvarlak kemerli niş içinde zemine doğru inen lahit biçimindedir. Katakomplarda yer alan bir diğer tip ise Loculi olarak adlandırılır ve insan bedeninin gireceği ölçülerde açılmış dikdörtgen nişlerdir.

Çapraz eksenli camiler bir plan tipi değildir. Selçuklu ve Beylikler Dönemi'nde inşa edilen cami tipleri şöyledir; mihraba paralel sahınlılar, mihraba dik sahınlılar, eyvanlılar, çok bölüntülüler, eş bölüntülüler, merkezi birimliler, tek tonoz ya da kubbe örtülüler, köşk mescitler, ahşap direkliler ve çok işlevliler.

Mardin İsa Bey Medresesi 1385 yılında inşa edilmiş olup bir Artuklu eseridir.

İznik Hacı Özbek Cami Osmanlı eliyle yapıldığı bilinen en erken tarihli tek kubbeli camidir. Caminin yapım tarihi 1333'tür.