TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL MİRASI I

19. yüzyıl

Fatih

Doğru yanıt "B" şıkkı, "Teşup"dur.

Doğru yanıt "A" şıkkı, "İnhumasyon"dur.

Doğru yanıt "D" şıkkı, "Dromos"dur.

Doğru yanıt "C" şıkkı, "Sarkophagus"dur.

Doğru yanıt "E" şıkkı, "Niyazi Tepe anıt mezarları"dır.

Doğru yanıt "A" şıkkı, "Martirium"dur.

Doğru yanıt "D" şıkkı, "Güneydoğu Anadolu"dur.

Doğru yanıt "C" şıkkı, "Ahlat"dır.

Doğru yanıt "B" şıkkı, "İznik Orhan Gazi Külliyesi"dir.

Doğru yanıt "E" şıkkı, "Baldaken"dir.

İmparator I. Constantinus, ilk zamanlarda kovuşturulan Hristiyanlığı 313 yılında yayımladığı Milano Fermanı’yla serbest bırakmış ve doğunun stratejik konumuyla dikkati çeken kenti Byzantion’u (İstanbul) başkent olarak seçmiştir.

Batı Roma Augustus’u Galerius, ölümünden kısa bir süre önce 311 yılında, ‘’Hoşgörü Fermanı’’nı yayınlamıştır. Ferman sayesinde Hristiyanlık yasadışı olmaktan çıkmıştır. Magna Carta (Büyük Ferman) veya Magna Carta Libertatum (Büyük Özgürlük Fermanı), 1215 yılında imzalanmış bir İngiliz belgesidir. Taş üzerindeki Ordu Fermanı ise I. Anastasios tarafından İ. S. 6. Yüzyılda ordu içerisindeki yolsuzluklara karşı çıkarılan yasa ile ordu birimlerinin nitelik ve nicelikleri hakkında pek çok bilgi vermektedir. Nantes Buyruğu veya Nant Fermanı 13 Nisan 1598'de Fransa Kralı IV. Henri tarafından yayınlanmış ve ağırlıklı olarak Katolik olan ülkede Calvinci protestanlara önemli haklar verilen sözleşmedir.

Katakomp, Hristiyanların ilk yayılmaya başladığı dönemlerde gizli ibadet yerleri olarak tasarlanmıştır. Katakomplarda aynı zamanda ilk Hristiyan gömüleri de gerçekleştirdikleri yeraltı mezarlarının genel adıdır. Hipoje yeraltında kemerli bir yapı ile inşa edilmiş az sayıda odası olan mezar yapısıdır. Martirium ise İsa’nın yaşamı ile ilişkili bir olayın geçtiği bir yerde ya da bir din şehidinin mezarı üzerine inşa edilen Erken Hıristiyan yapısıdır. Manastır ise dünya ile ilişkisini kesmiş Hıristiyan din adamlarının yaşaması için, genellikle kırsal alanda yapılmış yapı ya da yapı topluluğudur. Baptisteriumlar ise Hıristiyanlar için, içinde vaftiz töreni yapılan, genellikle de merkezi planlı dinsel yapılardır.

Osmanlı Dönemi’nde de genellikle bir caminin, ana yapısını oluşturduğu değişik işlevli yapıların birlikte düşünüldüğü külliyeler inşa edilmiştir. Orhan Gazi zamanında kurulmaya başlanan ilk külliyelerden en erken tarihlisini, cami ve hamamdan oluşan İznik Orhan Gazi Külliyesi oluşturur.

Amasya II. Beyazid Külliyesi 1486 tarihlidir. Daha sonra inşa edilen Edirne II. Beyazıd Külliyesi ise 1501tarihlidir. Orhan Gazi’nin, İznik’ten sonra Bursa’da yaptırdığı cami, medrese, mektep, hamam ve şifahaneden oluşan Bursa Orhan Gazi Külliyesi 1340 tarihlidir. İstanbul Fatih Külliyesi ise fetih sonrası, İstanbul’da tasarlanan ilk külliyedir.

Erken Osmanlı Dönemi’nde eyvanlı, önünde ayrıca bir eyvanı bulunan, kare, dikdörtgen ve çokgen tabana oturan prizma gövdeli türbelerle köşe payelerinin taşıdığı dört ya da altı kemerle oluşturulmuş baldaken tarzlı, kubbe örtülü türbeler inşa edilmiştir. Dikdörtgen prizma gövdeliler sayıca azdır. Erken Osmanlı Dönemi’nin doğu cephesinden sivri kemerle dışarıya açılan kare tabanlı Amasya Mehmet Paşa Türbesi (1486 sonrası) kubbe örtülü eyvan biçimli türbelerin bilinen tek örneğidir. Yenişehir Süleyman Paşa (1338), Tavşanlı Aslan Bey (1432 sonrası), Bursa Hamza Bey (1461 sonrası), İstanbul Mahmud Paşa (1474 sonrası) türbeleri ise sekizgen tabana oturmaktadır.

İlkeleri Mimar Kemalettin ve Vedat Bey tarafından Osmanlı Dönemi’nin son zamanlarında belirlenen I. Ulusal Mimarlık akımı, ilk yıllarından başlayarak 1930’lu yıllara kadar Cumhuriyet Dönemi’nde de sürdürülmüştür.1930’lu yılların başından itibaren kaynağını geleneksel sivil mimariden alan II. Ulusal Mimarlık üslubu belirmeye başlar. 1950’li yılların başından itibaren çağdaş mimarlığa geçiş hızlanmıştır.

En seçkin anıtları Boğazköy’de karşımıza çıkan Hititler, diğer İlkçağ toplumları gibi çok tanrılı bir dine sahipti. Tanrıları, Hurri, Hatti, Hint-Avrupa, Luvi, Kuzey Mezopotamya, Kuzey Suriye hatta îndo Ari ırktan oluşan değişik kökenlere sahiptir. Bu oluşumdaki temel amaç Hititlerin içinde yer alan ve farklı etnik kökenlere sahip halkı aslında tek bir çatı altında toplamaktır. Bilinçli olarak devlet tarafından oluşturulan tanrılar, günümüzde Boğazköy yakınlarındaki Yazılıkaya Açık Hava Tapınağı'ndaki kaya kabartmalarında tasvir edilmişlerdir. Hurri kökenli Gökyüzü ve Fırtına tanrısı Teşup bu tanrıların başında yer almaktadır. Hititlerin inancına göre tanrı ve tanrıçalar insan biçiminde olduğundan, genellikle heykel ve kabartmaları onları temsil ederdi.

Hititlerde Hepat, Güneş tanrıçası ve baş tanrıça, Şulinkatte Savaş tanrısı, Şavşga Savaş tanrıçası, Nanni ise iki Dağ tanrısından birinin adıdır.

Lidyalılar, çok tanrılı inanca sahip olmakla birlikte öteki dünyanın varlığına inandıkları için ölülerini yakmadan, mezarların içine hediyeler koyarak gömü yapıyorlardı. Mezarlar toplumsal konuma göre farklı büyüklük ve gösterişte olabiliyordu. Doğal olarak krallar için inşa edilen anıtsal mezarlar, Tümülüsler görkemli örneklerdi. Seçkin sınıf için yapılan mezarlarda ölüler, taş odalar içindeki sedirlere yatırılarak gömü yapılıyor ve tıpkı Friglerin yaptıkları gibi toprak yığılarak yapay bir tepe (tümülüs) meydana getiriyorlardı. Mezar sahibinin makamına paralel olarak tepe yüksekliği belirleniyordu. Lidya Tümülüsleri arasında en ihtişamlısı kral Alyattes'e aittir.

Mezar mimarisinin kalelerin kayalık yamaçlarında oyularak biçimlendirilmiş, genellikle kral ve soylulara ait anıtsal oda mezarlarla uygulandığı görülür. Kremasyon gömülerde ceset yakılmaktadır. İnhumasyon gömülerde ise, çoğunlukla ölü, pithos denilen büyük bir kabın içine ya da taşlardan örülen sandık tipindeki mezarlara yerleştirilerek toprağa gömülüyordu.