TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL MİRASI I - Deneme Sınavı - 14

Lidyalılar, çok tanrılı inanca sahip olmakla birlikte öteki dünyanın varlığına inandıkları için ölülerini yakmadan, mezarların içine hediyeler koyarak gömü yapıyorlardı. Mezarlar toplumsal konuma göre farklı büyüklük ve gösterişte olabiliyordu. Doğal olarak krallar için inşa edilen anıtsal mezarlar, Tümülüsler görkemli örneklerdi. Seçkin sınıf için yapılan mezarlarda ölüler, taş odalar içindeki sedirlere yatırılarak gömü yapılıyor ve tıpkı Friglerin yaptıkları gibi toprak yığılarak yapay bir tepe (tümülüs) meydana getiriyorlardı. Mezar sahibinin makamına paralel olarak tepe yüksekliği belirleniyordu. Lidya Tümülüsleri arasında en ihtişamlısı kral Alyattes'e aittir.

Mezar mimarisinin kalelerin kayalık yamaçlarında oyularak biçimlendirilmiş, genellikle kral ve soylulara ait anıtsal oda mezarlarla uygulandığı görülür. Kremasyon gömülerde ceset yakılmaktadır. İnhumasyon gömülerde ise, çoğunlukla ölü, pithos denilen büyük bir kabın içine ya da taşlardan örülen sandık tipindeki mezarlara yerleştirilerek toprağa gömülüyordu.

1942 yılında yapılan Anıtkabir proje yarışmasını kazanan II. Ulusal Mimarlık Dönemi mimarlarından Emin Onat ve Orhan Arda Anıtkabir’i (1942-1953) inşa etmişlerdir.

Feridun Kip, İsmail Utkular ve Doğan Erginbaş Çanakkale Zafer ve Meçhul Asker Anıtı’nı (1944) inşa ederler. Mimar Ergün Subaşı’nın tasarladığı Düzce Akçakoca Camii (1989-2004) Türkiye Cumhuriyeti’nin modern cami mimarisini temsil eder.

Danişmendliler, kubbe örtülü kapalı avlulu medrese ilk örneklerini inşa etmişlerdir. Danişmendli hükümdarı Nizameddin Yağıbasan’ın, Tokat ve Niksar’da inşa ettirdiği kapalı avlulu medreselerden Tokat Yağıbasan Medresesi 1151-52, Niksar Yağıbasan Medresesi 1157-58 tarihlidir.

Germiyanoğullarının Kütahya Vacidiye Medresesi 1314-1315 tarihlidir. Mengüceklilerin kapalı avlulu medrese plan şemasını taşıyan Divriği Şifahanesi 1228-1229 tarihlidir. Artuklular ise Anadolu’nun en erken tarihli açık avlulu medreselerini inşa etmişlerdir. Karamanoğullarının Karaman Emir Musa Paşa Medresesi 1349 öncesi tarihlidir.

Bugünkü bilgilerimiz ışığında, her biri tonoz ya da kubbe örtülü modüler sisteme dayanan eş birimli camilerin ilki 1145 yılında inşa edildiği kabul edilen Danişmendli yapısı Niksar Ulu Camii’dir. Niksar Ulu Camii’nde mekân, mihrap aksının iki yanında her birinde eşit aralıklarla yerleştirilmiş kare kesitli altışar payenin bulunduğu ikişer destek sırasının payelerinin sivri kemerlerle birbirlerine ve duvarlara bağlanmasıyla otuz beş eş birime ayrılmış ve kubbeli mihrap önü bölümü hariç tüm birimleri haç tonozla örtülmüştür.

Niksar Ulu Camii sonrasında Beylikler Dönemi’nde her biri tonoz ya da kubbe örtülü, belli bir birimin temel alındığı modüler sisteme dayanan çok sayıda cami inşa edilmiştir. Saruhanoğullarının Manisa Ulu Camii (1376), Karakoyunluların Van Ulu Camii (1389- 1400), Karamanoğullarının Aksaray Ulu Camii (1463 öncesi), Ramazanoğullarının Adana Ulu Camii (1520 öncesi) temsil temsil ederler.

Sivas’ın Divriği ilçesinde, kalenin güneybatı yamacında yer alan Divriği Ulu Camii ve Şifahanesi 1228-1229 tarihinde yaptırılmıştır. Ulu Camii’nin Kuzey Portal Kitabesinden Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubad Dönemi’nde Mengücekli hükümdarı Süleyman Şah oğlu Ahmed Şah tarafından 1228-1229 yılında yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Aynı zamanda, Şifahanenin batı cephesinde bulunan portalinin inşa kitabesinde de, Fahreddin Behram Şah’ın kızı Turan Melek’in 1228-1229 yılında emrettiği geçmektedir.

Akşehir Taş (1250), Kayseri Sahibiye (1268), Konya Sahip Ata Hanikâhı (1279), Tokat Ebu Şems Hanikâhı (1288) tarihlidir.

Smyrna (İzmir)’da doğduğu kabul edilen ozan Homeros’un M.Ö. 730’larda Troia Savaşı ile ilgili olayları biraraya getirip, Troia /İlion kentinin öyküsünü, İlyada Destanı olarak yazıya geçirmiştir.

Kadeş Savaşı, Hititler ile Mısırlıla arasında yapılan savaştır. İssos Savaşı, Büyük İskender ile Pers kralı III. Darius arasında yapılan savaştır. Aktium Savaşı’nda Mısır kraliçesi Ptolemaioslu Kleopatra ve Marcus Antonius ile Octavianus'un komutasındaki Roma ordusu karşılaştığı savaştır. Mykale Savaşı ise Yunanlılar ile Perslilerin yaptıkları savaştır.

Safranbolu 1994 yılında Dünya Kültür Mirası Listesi’ne kabul edilmiştir. Doğru cevap D'dir.

 Karabük'ün komşu illeri kuzeyde Bartın, doğuda Kastamonu, güneyde Ankara, batıda Zonguldak’tır. Kırıkkale, Karabük'ün komşu ili değildir. Doğru cevap E'dir.

Safranbolu’nun eski isimleri arasında Germia, Flaviopolis, Dadybra, Teodorapolis, Safranpolis isimleri bulunur. Doğru cevap A'dır.

Safranbolu'da Bağlar ve Şehir arasında yer alan 1500 metrelik boşluğun adı Hastarla'dır. Doğru cevap B'dir.

Kapının kasaya bağlandığı menteşelere güllap adı verilir. Doğru cevap C'dir.

Pencere üstünde odayı çepeçevre dolanan rafa sergen denir. Doğru cevap A'dır.

 UNESCO tarafından 1975 yılı, Avrupa Mimarlık Mirası Yılı ilan edildi. Doğru cevap C'dir.

Kara kapakları açık veya kapalı tutmaya yarayan çok iyi tasarlanmış düzenekler vardır. Kapağı açık tutan demir kola yel demiri denir. Doğru cevap E'dir.

Safranbolu’da kadınların görünmeden bakmasını sağlayan ögeler olan kafeslerin bir diğer adı muşabaktır. Doğru cevap A'dır.

Safranbolu’da üç tip ocak vardır. Bunlar: Külahlı ocak, oymalı ocak, çiçekli ocak veya frenk ocağıdır. Doğru cevap D'dir.

Bilinçli olarak devlet tarafından oluşturulan tanrılar, günümüzde Boğazköy yakınlarındaki Yazılıkaya Açık Hava Tapınağı'ndaki kaya kabartmalarında tasvir edilmişlerdir. Hurri kökenli Gökyüzü ve Fırtına tanrısı Teşup bu tanrıların başında yer almaktadır.

Hititlerde Tanrılara ait kutsal hayvanlar veya eşyaların da Tanrı’yı temsil ettiğine inanılırdı.Bu inanç sistemi tanrılar için kurbanlar kesmek, yiyecek, içecek, adaklar sunmayı
gerektirirdi

Musevilerin ibadet yerlerine Sinagog denir. Sinagog sözcüğü Yunanca synagoge’den gelir. Anlamı,
“toplanma yeri” dir.

Kubbeli Bazilika: Bu tip yapılarda orta nefin orta bölümü kubbe ile örtülü olarak biçimlendirilmiştir.Bizans mimarisinde bilinen en erken tarihli kubbeli bazilika Konstantinopolis’deki Hagios Polyeuktos Kilisesi’dir. Daha sonra inşa edilen Hagia Sophia ise, Bizans mimarisinin en anıtsal örneğidir.