TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL MİRASI I - Deneme Sınavı - 8

Kapalı avlulu, üç eyvanlı medrese şemasına göre inşa edilen şifahane yapısı kısmen iki katlıdır. Doğru seçenek B'dir.

Duvar resimlerinin en yoğun olduğu merkezlerden biri olan Göreme Vadisi, 1986 yılında UNESCO tarafından “Göreme Doğal ve Tarihi Milli Parkı” adıyla “Dünya Doğal ve Kültürel Mirası” listesine alınmış doğal ve arkeolojik sit alanıdır. Doğru seçenek B’dir.

Kapadokya Bölgesi’ndeki Bizans Dönemi’ne ait kaya yerleşimleri, bölgenin coğrafi ve fiziki yapısından yararlanılarak oluşturulmuştur. Coğrafya içerisine konumu, iklimi ve bitki örtüsü girmektedir. Bu yerleşimlerin oluşumunda bölgenin tarihi de etkili olmuştur. Fakat ulaşımla ilgili bir bilgi yoktur. Doğru seçenek E’dir.

Göreme’deki kaya kiliselerinin duvar resimlerinde İsa’nın hayatı kronolojik sıra izleyen ve kesintisiz biçimde birbirinin peşi sıra dizilen sahnelerden oluşan “Öyküleyici Anlatım” ile gösterilmiştir. Doğru seçenek C’dir.

Ihlara Vadisi, Aksaray’ın 25 km. güneydoğusunda, Hasan Dağı’nın kuzeydoğusunda yer alır. Ihlara Vadisi’ndeki manastır ve kiliselerden beşi kitabelidir. Kuzey Ambar (Aziz Mikael) Kilisesi 751/752 tarihi ile en erken tarihli kitabeye sahiptir. Doğru seçenek D’dir.

Şarap üretimi ve bağcılık, Kapadokya için başlıca geçim kaynağıdır. Dolayısıyla şarap işlikleri bölge için önem taşırlar. İşlikler, üzüm ezme havuzu, üzüm suyunun akıtıldığı kanal ile ağzındaki çörten ile üzüm suyunun toplandığı hazne ya da tekneden oluşular. Doğru seçenek E’dir.

Orta Bizans Dönemi kiliselerinin resim programlarının planlanmasında en önemli etken liturjidir. Artık duvar resimlerinin işlevi İncil’i sahnelerle anlatmak değil, önemli gün ve olayları kutlamaktır. Bu nedenle kronoloji gözeten öyküleyici anlatım düzeni zamanla çözülerek yerini, bu önemli olayları anımsatan ve kilisede gerçekleştirilen liturjik kutlamalarla bütünlük gösteren sahnelere bırakır. Seçilen sahneler kilisenin işlevi ile doğrudan ilişkilidir. Doğru seçenek A’dir.

Türklerin Anadolu’ya gelmesi ile birlikte, bölgede Hristiyan ve Müslüman toplulukların bir arada yaşamasından doğan sosyal karmaşıklığa rağmen, Hristiyanların sanat etkinliklerini sürdürdükleri bilinir. Sahnelerin ana temaları ölüm ve yeniden diriliştir. Sahne seçiminde Hristiyanların gittikçe yitirdiği beklentiler ve dönemin sosyo-politik yapısının vurgulandığı ileri sürülür. Doğru seçenek C’dir.

Kapadokya’da turizme açılmış yeraltı şehirleri, Kaymaklı, Derinkuyu, Mucur ve Özkonak’tadır. Avanos ise bölgedeki başka bir yerleşim yeridir. Doğru seçenek E’dir.

Çeşitli atmosfer olaylarının yeryüzünü aşındırması sonucunda oluşan büyük tüf blokları, kolay oyulabilme özellikleri nedeniyle bölge mimarisinin ham maddesini oluşturmuştur. Kaya oyma tekniği büyük farklılık gösteren duvar inşaatından çok farklı bir tekniktir. Ana farkı, oymanın bir ekleme işlemi değil, çıkarma işlemi olması oluşturur. Doğru seçenek B’dir.

Büyük Konstantin’in Byzantion’u başkent yapması ve adını Konstantinopolis’e dönüştürmesi yeni bir dönemin başlangıcına işaret etmektedir. Nüfusun artmasıyla, 324 tarihinde şehrin yerleşik alanı tekrar genişletilmiş, surlar yaklaşık olarak Samatya-Ayakapı hattına ötelenmiştir. Kentin içinde iki büyük forum yapılarak halkın bir araya gelmesi için etkili mekânlar oluşturulmuştur. İlk forum, Ayasofya’nın güneyindeki Augusteion’dur. İkincisi ise bugün Çemberlitaş’ın bulunduğu yerde bulunuyor ve imparator Konstantin’in adını taşıyordu. Bu iki meydanı bağlayan, iki yanı sütunlu cadde Mese olarak adlandırılmıştır. Doğru seçenek A'dır.

Hristiyanlığı devlet dini olarak benimseyen Büyük Konstantin Dönemi’nde şehirde çeşitli kiliseler yapılmıştır. Kentin ayakta duran en eski kilisesi, yapımı 463 yılında tamamlanan Studios Manastırı’na bağlı olan ve Osmanlı Dönemi’nde camiye çevrilen İmrahor Camii’dir. Doğru seçenek A'dır.

Yapımına XVI. yüzyılın ortasında başlanan Süleymaniye Külliyesi, Fatih Külliyesi’ndekine benzer bir anlayışla, geniş bir programa sahiptir. Cami çevresinde eğitim, sağlık, sosyal yardım tesisleri yer almaktadır. Caminin kuzey ve güney yönlerine dizilen çifte medreselere ek olarak, külliye programına bir de tıp medresesi katılmıştır. Bu yapı İstanbul’daki ilk tıp medresesi olarak önemlidir. Doğru seçenek A'dır.

Tarihi Yarımada’da kentsel ve arkeolojik nitelikte 4 alan sit olarak tescil edilmiştir. Bunlardan ilki Topkapı Sarayı’ndan Sultanahmet’e uzanan ve güneyde Marmaraya kadar inen ve Arkeolojik Park olarak anılan alandır. İkincisi Süleymaniye’dir; külliye ve çevresindeki ahşap evlerin bulunduğu kentsel alan dokusu ve anıtsal yapılarıyla önemlidir. Üçüncü sit alanı Zeyrek, Zeyrek Camii ve çevresindeki ahşap evleri kapsayan kentsel sit alanıdır. Dördüncü alan II. Theodosius Surları ve çevresindeki koruma bandını kapsayan Karasurları’dır. Birbirinden bağımsız olan bu dört alan “İstanbul’un Tarihi Alanları” olarak tek bir isim altında toplanmıştır. Gaziosmanpaşa İlçesi bu alanların dışında kalmaktadır. Doğru seçenek A'dır.

Kara Surlarına Osmanlı Dönemi’nde eklenen önemli bir eser Yedikule’dir. İstanbul’un fethinden sonra yapılan büyük işler arasında yer alan Yedikule Hisarı, Kara Surlarının dört kulesini kullanarak, doğusuna eklenen üç kuleyle oluşturulan bir iç kaledir. Doğru seçenek A'dır.

Süleymaniye bölgesi içinde Kanuni Dönemi’nde yapılan Koca Mimar Sinan’ın iki önemli eseri olan Şehzade ve Süleymaniye Camileri bulunmaktadır. Doğru seçenek A'dır.

Hıristiyanlığı devlet dini olarak benimseyen Büyük konstantin Dönemi'nde şehirde çeşitli kiliseler yapılmıştır. Kentin ayakta duran en eski kilisesi, yapımı 463 yılında tamamlanan Studios Manastırı'na bağlı olan ve Osmanlı Dönemi'nde camiye çevrilen İmrahor Camii'dir. Doğru seçenek B'dir.

ICOMOS İstanbul’un Tarihi Alanlarının i, ii, iii, ve iv sayılı ölçütler uyarınca Dünya Mirası Listesi’ne girmesini önermektedir.
Ölçüt i: önerilen kültürel miras ünik anıtlar ve 527-537 yılları arasında, Aydınlı Anthemios ve Miletli İsidoros tarafından yapılan Ayasofya ile Sinan mimarisinin bir başeseri olan Süleymaniye Camii gibi evrensel mimarlık başyapıtlarını içermektedir.
Ölçüt ii: Tarih boyunca kentin merkezindeki anıtlar Avrupa ve Asya’da gelişen mimari, anıtsal sanatlar ve mekân organizasyonu üzerinde etkili olmuştur. Böylece, 447 yılında yapılan ikinci savunma hattı olan önsuruyla II. Theodosius’un 6 650 metre uzunluğundaki Karasurları, Ayasofya’nın bir sürü kiliseye ve daha sonra camilere model oluşturmasından ve Konstantinopolis’in saray ve kiliselerinin mozaiklerinin doğu ve batıdaki Hristiyan sanatını etkilemesinden daha önce, askeri mimarlık alanında önde giden bir referans kaynağı oluşturmuştur.
Ölçüt iii: İstanbul Bizans ve Osmanlı uygarlıklarına tanıklık etmekte üniktir.
Ölçüt iv: Topkapı Sarayı ve Süleymaniye Külliyesi (kervansaray, medrese, tıp medresesi, kütüphane, hamam, tabhane, mezarlık vd.) Osmanlı Dönemi’ nin en iyi örneklerini barındırmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yapımına XVI. yüzyılın ortasında başlanan Süleymaniye Külliyesi, Fatih Külliyesi'ndekine benzer bir anlayışla, geniş bir programa sahiptir. Cami çevresinde eğitim, sağlık, sosyal yardım tesisleri yer almaktadır. Caminin kuzey ve güney yönlerine dizilen çifte medreselere ek olarak, külliye programına bir de tıp medresesi katılmıştır. Bu yapı İstanbul'daki ilk tıp medresesi olarak önemlidir. Doğru cevap A'dır.

XIX. yüzyılla birlikte Batılılaşma etkisini göstermiş, kentte önemli değişiklikler ortaya çıkmıştır. Yeni okullar, kamu binaları, bankalar, garlar ve kışlalar İstanbul'un görünümünü değiştirmiştir. Batıdan alınan neoklasik, neo-barok ve diğer canlandırmacı üslupların ardından Milli Mimari olarak adlandırılan, sivri kemer, mukarnaslı başlık, eli böğründe, geniş saçak gibi Osmanlı mimari ögelerini kullanan bir üslupla yapılan Duyun-u Umumiye, Büyük Postane, Tapu Kadastro, Tarım, Orman ve Maden Bakanlığı gibi binalar Tarihi Yarımada'ya yeni vurgular ve anlamlar yüklemiştir. Doğru cevap D'dir.