TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL MİRASI I - Deneme Sınavı - 4

Mustafapaşa (Sinasos)’daki Aziz Basileos Kilisesi ikonoklast resimler içerir . Bu resim tabakasının altında erken Hristiyan dönemi resimleri görülür. Örtü siteminde yaklaşık bütün tavanı kaplayan bir haç vardır. 11. yüzyıldan sonraki dönemde kaya kiliselerinin duvar resimlerinde “başkent ve eyalet üslubu” adı verilen iki üslup görülmektedir. Kapadokya Bölgesi’nde duvar resimleri 850 ile 950 yılları arasına tarihlenen bir grup kilise bulunur. “Arkaik grup” olarak isimlendirilen kiliselerin sayısı kesin olmamakla birlikte kaya kiliselerinin yüzde otuz beşini oluştururlar. Bu yapılar, El Nazar, Tokalı Eski, Ioannes Theotokos,Kılıçlar, Tavşanlı, Pancarlık, Çavuşin Ayvalı ve Üçhaçlı Kiliseleridir.

Arkaik grup yapılarında görülen eyalet üslubunda, İncil ve Tevrat’tan alınan sahneler şeritler halinde, çerçevesiz ve öyküleyici bir anlatımla, kronolojik sırayla verilir. Apokrif İncillerden alıntılar, anlatımcı ve gerçekçi sahneler belirgin karekteristik özelliklerdir. Arkaik dönemde Güllüdere Ayvalı Kilisesi (913-920), bölgede kesin tarih bildiren en erken kilisedir. Ortahisar Tavşanlı Kilisesi ise 913 ile 950 arasına tarihlendirilir. Arkaik grubun en önemli özelliği çok sayıda konulu sahnenin bir arada tasvir edilmesidir.Arkaik grupta ikonografik açıdan bütünlük gösteren duvar resimleri, üslup bakımından çeşitlilik yansıtırlar. Bu resimlerde stilizasyondan uzaklaşılmaya, plastik etki vurgulanmaya çalışılmıştır. Mustafapaşa (Sinasos)’daki Aziz Basileos Kilisesi ikonoklast resimler içerir . Bu resim tabakasının altında erken Hristiyan dönemi resimleri görülür. Örtü siteminde yaklaşık bütün tavanı kaplayan bir haç vardır.

Denizli ilinin 20 km kuzeybatısında, Pamukkale beldesinin hemen kuzeyinde yer alan Hierapolis kenti, travertenleri ve antik kent kalıntılarıyla Türkiye’nin en tanınmış doğal, tarihsel ve turistik değerlerindendir. Antik kent ve çevresi 1988 yılında Dünya Mirası Listesi’ne kültürel ve doğal özellikleri nedeniyle kabul edilmiştir. Pamukkale ovasından yaklaşık 100 m yükselen platodaki kaynaktan çıkan termal suyun içinde bulunan yüksek orandaki hidrokarbonatın havadaki oksijenle temas etmesiyle meydana gelen çökeltinin oluşturduğu beyaz renkteki travertenler buranın en dikkat çeken özelliğidir.

Antik Dönem ve Doğu Roma başkenti en önemli anıtlarıyla temsil edilmesi, Ayasofya ile Süleymaniye Camii gibi evrensel mimarlık başyapıtlarını içermesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti en önemli anıtlarıyla temsil edilmesi, Karasurları askeri mimarlık alanında önde giden bir referans kaynağı olması İstanbul’un Dünya Mirası Listesi’ne girişi ve gerekçelerindendir. Doğru cevap A'dır.

Anadolu topraklarındaki sistematik ilk tarih öncesi dönemi kazısı Troia’da başlamıştır. Schliemann kazıları 1871 yılında başlar. Nemrut Dağı’ndaki kült merkezinin 1881 yılında Alman Karl Sester tarafından keşfine kadar bu krallık, araştırmacıların ilgisini çekmemiştir. Buradaki çalışmalar Nemrut Dağı’nın keşfinden hemen sonra 1882 yılında Alman arkeologlar Otto Puchstein ve Karl Sester tarafından başlatılmıştır. Efes Artemis Tapınağı 1895 yılından beri yapılan kazılarda Artemis Tapınağı’nın pek çok farklı evreleri tespit edilmiştir. Hattuşa/Boğazköy’de İlk sistematik kazılar, 1906’da İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nden Makridi Bey ve Alman Asur uzmanı Hugo Winckler tarafından gerçekleştirilmiştir. Halikarnas Mozolesi arkeolojik çalışmaları ilk kez 1857 yılında İngiliz C. T. Newton tarafından gerçekleştirilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Ksanthos antik kenti, Antalya ili, Kaş ilçesi Kınık köyü sınırları içerisinde bulunmaktadır. Ksanthos kutsal alanı ise Muğla ili Fethiye ilçesi, Kumluova beldesi sınırları içerisindedir. Ksanthos 1988 yılında Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır. Safranbolu Türkiye’nin geleneksel mimarlığının korunmasında öncü ve örnek olmuştur. Safranbolu ayrıca, Türk kenti, Türk evi, Türk odası, geleneksel ev plan tipleri, ahşap mimarlık, geleneksel yaşam biçimi, büyük aile tipi, yaşamın katlar arasında bölünmesi, yazlık ve kışlık yaşama biçimi ve bunun ev mimarlığına yansıması, kapalı ekonomi gibi kavramların öğrenilmesinde de yardımcı olmuştur. Bu özellikleri nedeniyle de 1994 yılında Dünya Kültür Mirası Listesi’ne kabul edilmiştir. Nemrut Dağı, 1987 yılında Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır. Göreme Vadisi, 1986 yılında UNESCO tarafından “Göreme Doğal ve Tarihi Milli Parkı” adıyla “Dünya Doğal ve Kültürel Mirası” listesine alınmış doğal ve arkeolojik sit alanıdır. Erken Dönem Türk Beyliklerinden Mengüceklilerin Divriği kolu hükümdarı Ahmed Şah ile eşi Melike Turan Melek’in, Sivas’a bağlı Divriği ilçesinde Ahlatlı mimar Hürremşah’a yaptırdıkları, cami, şifahane ve bir türbeden oluşan külliye yapısı, 1985 yılında Unesco Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır. Doğru cevap B'dir.

Halikarnas Mozolesi (Kral Mausoleus’un Mezarı) Muğla ilinin, Bodrum ilçesinde bulunmaktadır. Kariya bölgesi satrabı ve küçük kralı Mausoleus’un mezarıdır. İlk olması nedeniyle bundan sonra aynı stilde inşa edilmiş mezar anıtları mozole olarak adlandırılmıştır. Geniş kayalık bir teras üzerinde yer alan anıt 32 m x 38, 40 m ölçülerinde ve 46 m yüksekliğindedir.

Surla çevrili yerleşim yerine kale, yerleşme dışındaki mezarlık alanına nekropol, sur üzerinde yer alan açıklığa seğirdim yolu, denilmektedir. Şehrin derinliğinde, şehrin içinden dışına doğru bir eğimle, uzanan yeraltı geçidine ise Potern denilmektedir. Doğru cevap A'dır.

I.Antiokos’un yaptırdığı kutsal alandaki Tümülüs ve heykeller, Helenistik dönem kültürünün en etkileyici anıtlarındandır. Aynı zamanda bu eserler Hristiyanlıktan hemen önceki dönemde, farklı dinlerin gelişim ve etkileşimini göstermektedir.

Sarduri, bir Urartu kralıdır. Kral Warpalawas ve Kral Kilamuwa Geç Dönem Hitit krallarındandır. II. Muvatalli ise, bir Hitit kralıdır. Doğru cevap A'dır.

Anadolu platosunun kuzeyindeki dağlarla çevrili geniş bir alanın, güney bitiminde iki vadi arasında yamaç bir arazide yer alan Hattuşa ören yeri, Çorum ili, Boğazköy ilçesi sınırları içindedir. Bir Hitit başkentidir.

Gordion, Friglerin başkentidir. Sardes, Lidyalıların başkentidir. Dorlion, günümüz Eskişehir kentinde yer alan bir antik dönem şehridir. Hierapolis ise Denizli ilinin kuzeybatısında, Pamukkale beldesinde bulunan bir şehirdir. Doğru cevap A'dır.

1895 yılından beri yapılan kazılarda Artemis Tapınağı’nın pek çok farklı evreleri tespit edilmiştir. Buna göre en eski tapınak MÖ 8. Yüzyılda ahşap konstürüksiyonludur.

MÖ 7. yüzyılda Tiran Pithagoras tarafından yeniden yaptırılmaya başlanan, araştırmacıların Tapınak C olarak adlandırdıkları yapı bitirilmeden kısa bir süre önce su taşkınları sebebiyle tümüyle tahrip olmuştur. Tapınak D olarak adlandırılan yapının inşasına ise MÖ 580’lerde başlanmış, tapınağın inşası 120 yıl sürmüştür. 21 Temmuz 356 yılında ise, ismini ölümsüzleştirmek isteyen Herostrastos isimli bir deli tarafından, tapınak yakılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Halikarnas Mozolesi (Kral Mausoleus’un Mezarı) Muğla ilinin, Bodrum ilçesinde bulunmaktadır.

Dünyanın Yedi Harikası, kökeni Antik Dönem’e kadar giden çok özel yapılar ya da anıtların listesidir. Roma’da yaşamış olan Sidonlu Antipatros’un günümüzde de halen kabul edilen Dünyanın Yedi Harikası listesindeki eserler sırasıyla şunlardır: Babil’in Asma Bahçeleri, Güneş Tanrısı Hellios’un Rodos Adası’ndaki heykeli, Kral Mausollos’un Mezarı (Halikarnas Mozolesi), İskenderiye Pharaos Ada’sındaki deniz feneri, Mısır Gizeh piramidleri, Efes Artemis Tapınağı ve Olimpia kentindeki Zeus Heykeli. Günümüzde Dünyanın Yedi Harikası arasından sadece Gizeh piramidleri ayaktadır. Diğer eserlerin hepsi deprem, yangın ve savaş gibi felaketler sonrasında tümüyle yok olmuşlardır. Doğru cevap A'dır.

Mitolojide Tanrı Zeus’un çocukları Apollo ve Artemis ile onların anneleri Leto’ya ait destanlar Letoon kutsal alanıyla ilişkilendirilmiştir.

Amphitrite Denizdibi Tanrıçası olarak bilinir ve Poseidon ile birlikte denizin dibinde görkemli bir sarayda yaşarlar. Aphrodite ve Eros ile Himeroslar, Aphrodite’nin doğumu ile ilgili mitolojik öyküde geçen isimlerdir. Ölüler diyarının tanrısı Hades'tir. Hades, tıpkı annesi gibi bitki örtüsünden ve verimlilikten sorumlu olan Persephone'yi kaçırmıştır. Hesperidler, güneşin battığı yerin perileridir ve altından elma veren ağaçları olan bahçeleri bulnmaktadır. Eurystheus, Herakles'e altın elmaları getirme görevi vermiştir. Doğru cevap A'dır.

Homeros ve Destanlar Smyrna (İzmir)’da doğduğu kabul edilen ozan Homeros’un M.Ö. 730’larda Troia Savaşı ile ilgili olayları biraraya getirerek, Troia /İlion kentinin öyküsü olan İlyada Destanı yazıya geçirmiştir. Ancak Homeros, İlyada Destanı’nda Troia Savaşı ile ilgili olayların tümünü anlatmaz. Örneğin Troia Atı öyküsü, İlyada Destanı’nda yer almaz.

Schliemann’nın 1873 yılında bulduğu ve yaklaşık 1200 yıllık bir tarihleme hatasıyla “Priamos Hazinesi” olarak adlandırdığı hazine buluntusu, önce Atina’ya oradan da Almanya’ya kaçırılmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında, savaş ganimeti olarak Rusya’ya götürülen hazine buluntuları, halen Moskova’daki Puşkin Müzesi’nde sergilenmektedir.

Troia Kenti: İki kıta (Avrupa ve Asya) ve iki büyük denizin (Ege ve Karadeniz) kesiştiği, stratejik açıdan önemli konumu Troia’nın 3 bin yıl boyunca sürekli yerleşim görmesini sağlamıştır. Burada, Anadolu’nun birçok yöresinde olduğu gibi, ev duvarlarının yapımında büyük ölçüde kerpiç kullanılmıştır. Yeniden inşa sırasında ise, kerpiçin tekrar kullanılmaya uygun olmaması nedeniyle, eski tabakalar düzeltilip, üstüne yeni binalar yapılmıştır. Bunun sonucu olarak da giderek yükselen ve 16 metreyi aşan bir höyük oluşmuştur. 1863’den beri yapılan kazılarda aşağıdan yukarıya doğru farklı 10 ana yerleşim-kültür evresi saptanmıştır. Gerçekleştirilen kazılar sonrasında burada 10 farklı kent katmanı ve 50’den fazla yapı evresi tespit edilmiştir.

Anadolu platosunun kuzeyindeki dağlarla çevrili geniş bir alanın, güney bitiminde iki vadi arasında yamaç bir arazide yer alan Hattuşa ören yeri, Çorum ili, Boğazköy ilçesi sınırları içindedir. Bir Hitit başkenti olan bu yer, 1986 yılında Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır.

Hierapolis, Roma döneminden sonrasında, Hz. İsa’nın havarilerinden Aziz Philip’in MS 87 yılında burada öldürülmesi nedeniyle önemli bir dini merkez olmuştur. Kent ve bölge MS 12. yüzyılın sonlarında Türklerin eline geçmiştir.

Ksantos Antik Dönem’de aynı ismi taşıyan Ksanthos Nehri (Eşen Çayı) doğusundaki yüksek bir kayalık üzerine kurulmuştur. Günümüzdeki Akdeniz bölgesinin sınırlarıyla benzerlik taşıyan Antik Dönem Likya bölgesinin en önemli ve en büyük kenti olma özelliğini taşımaktadır.

Letoon kentinde mitolojide Tanrı Zeus’un çocukları Apollo ve Artemis ile onların anneleri Leto’ya ait destanlar Letoon kutsal alanıyla ilişkilendirilmiştir. Günümüzde sadece temelleri görülebilen Leto’ya adanmış İyon tarzındaki tapınak MÖ 3. yüzyıla tarihlenmektedir. Ortadaki en küçük tapınak ise MÖ 4. yüzyılda yapılmıştır. Onun doğusundaki üçüncü tapınak ise Dor tarzında yapılmış olup Helenistik Dönem’e tarihlenmektedir. Bu tapınağın yakınında bulunan üç dilli yazıt (Likçe, Eski Yunanca, Aramca) Letoon’un en önemli buluntusudur.

Kommagene Krallığı’nın dönüm noktası MÖ 69 yılında Romalıların Mitradates’in oğlu I. Antiokos’u tahta çıkarmalarıyla başlar. I. Antiokos döneminde imparatorluk en zengin dönemini yaşamıştır. I. Antiokos’un kendisi için Nemrut Dağı’nda yaptırdığı mezar tepesinin (tümülüs) çapı 140 metre, yüksekliği 60 metredir.

Halikarnas Mozolesi (Kral Mausoleus’un Mezarı), Muğla ilinin, Bodrum ilçesinde bulunmaktadır. Kariya bölgesi satrabı ve küçük kralı Mausoleus’un mezarıdır. İlk olması nedeniyle bundan sonra aynı stilde inşa edilmiş mezar anıtları mozole olarak adlandırılmıştır. Anıtın çatısı 24 basamaklı, 7 m yüksekliğindeki bir piramitle kapatılmıştır. 24 basamak, kralın 24 yıllık hükümdarlığına işaret etmektedir.