TÜRKİYE EKONOMİSİ

Teşvik-i Sanayi Kanunu kapsamına giren kuruluşların sayım sonuçları 1917 yılında yayımlanmıştır. Buna göre Osmanlı sanayi, tüketim malları üretmekte, ara ve yatırım malları üreten sanayi dallarına sahip bulunmamaktadır. Sanayinin hammaddesi tarıma dayanmaktadır. Sanayi kuruluşları aşırı derecede Batı Anadolu’da yoğunlaşmış; bunlardan %55 (yüzde ellibeş)’i İstanbul’da, %22 (yüzde yirmiiki)’si İzmir’de toplanmıştır. Sayımlarda yer alan 264 kuruluştan %19 (yüzde ondokuz)’u devlet veya anonim şirketler gibi tüzel kişilere aitken, %81 (yüzde seksenbir)’i ise gerçek kişilerindir. Söz konusu 264 sanayi kuruluşunun %20 (yüzde yirmi)’si kimlere aittir?

Osmanlı sanayisinde, yabancı sermayenin payı düşük, çevirici güç yetersiz ve teknoloji geriydi. 264 sanayi kuruluşunda toplam 20.977 beygir gücünde çevirici güç kullanılmıştı. Bu gücün %76’sı buhar makinelerinden, %13’ü petrol kullanan içten yanmalı motorlardan ve %6,5’i de elektrik motorlarından sağlanıyordu. Enerji daha çok kol gücüne dayanıyordu. Osmanlı Devleti’nde ilk elektrik enerjisi üretim birimi, 1902’de nerede kurulmuştur?

Osmanlı’dan devralınan az sayıda sanayi kuruluşunun, yüksek düzeydeki rekabetten korunması ve sanayi sektörünün gelişebilmesi için, Türkiye İktisat Kongresi’ne katılan sanayiciler sanayinin dış rekabetten korunmasını istemişlerdir. Bunun için birtakım tedbirler alınmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu tedbirlerden değildir?

Tarımda Aşar Vergisi Birinci İktisat Kongresi’nin önerileri doğrultusunda kaldırılınca, devlet önemli bir gelir kaybına uğramıştır. Çünkü devlet gelirlerinin ortalama %25’ini aşar vergisi sağlamaktaydı. Aşar (onda biri) vergisi, ürünün değeri üzerinden %12,5 oranında “ayni” veya “nakdi” olarak alınmakta ve iltizam usulüyle tahsil edilmekteydi. Aşar Vergisi kaç yılında kaldırılmıştır?

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk 10 yılında özel girişime dayanan liberal ekonomi politikası izlenmiş, özel sektör korunarak teşvik edilmiş ve sanayileşmede bu kesime öncelik verilmiştir. Kamu kesimi 10 yıllık süre içinde, piyasa ekonomisinin çalışması için gerekli olan kurumsal ve yasal düzenlemeleri yapmış, demiryolu gibi önemli altyapı projelerinin gerçekleştirilmesini sağlamıştır. Fakat sanayileşme diğer sektörlerin gerisinde kalmıştır. Bu durumda devlet, bizzat kendisi kalkınma hamlesini başlatmak istemiştir. Devletçilik politikası, sanayileşmeyi hızlandırmak için bir alternatif olarak doğmuş ve devlet öncülüğünde planlı sanayileşme hedef alınmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu geri kalmanın sebeplerinden biri değildir?

Aşağıdakilerden hangisi İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı’nın amaçlarından biri değildir?

Meclis’te bir tasarının görüşülmesi sırasında baş gösteren parti içi muhalefet sonucunda, Adnan Menderes ve Fuat Köprülü CHP’den ihraç edilmişlerdir. Bu karara karşı çıkan Refik Koraltan ve Celal Bayar’ın da Parti’den (CHP’den) istifa etmesiyle oluşan muhalefet, çok partili hayata geçiş izninin verilmesiyle 7 Ocak 1946 tarihinde Demokrat Parti’yi kurmuşlardır. Çok partili hayata geçişe zemin hazırlayan bu tasarı aşağıdakilerden hangisidir?

Türkiye, Güney Kore, Tayvan, Hong Kong ve Singapur gibi uzak doğu ülkelerinin ihracata dönük sanayileşme stratejilerini 1960’lı yıllarda benimseyip uygulamaya koymuş olsaydı, bugün sanayileşme konusunda karşılaştığı sıkıntıların büyük bir kısmından uzak kalacaktı. 1963 yılında başlayan planlı ekonomi döneminden günümüze (2019) kadar Türkiye’de 11 adet kalkınma planı hazırlanmıştır. Planların iktisadi felsefeleri ve yaklaşımları kapsamında planları “devletçi, kısmi” olan yıl aşağıdakilerden hangisidir?

Sanayi sektöründeki sorunlar kapsamında, Türkiye’nin Küresel Rekabet Endeksi’ndeki yerinin gerilemesi, sanayi sektörü açısından bir sorundur. Türkiye sanayileşme anlamında önemli adımlar atmış olmasına karşılık, dışa bağımlılığı devam etmektedir. İmalat sanayisinin sorunları ve eksikliklerine genel olarak baktığımızda sorunların devam ettiğini görüyoruz. Aşağıdakilerden hangisi bu sorunlardan biri değildir?

İttihat ve Terakki Hükûmeti sanayileşmeyi teşvik etmek amacıyla Teşvik-i Sanayi Kanunu Muvakkatını hangi yıl yürürlüğe koymuştur?

1915 sayımına göre Osmanlı sanayisinde Rumlar sermayedar olarak yüzde kaçlık paya sahipti?

I. İnhisarlar Umum Müdürlüğünün kurulması

II. Sanayi ve Maadin Bankasının kurulması

III. Türkiye İş Bankasının kurulması

Yukarıdaki olaylar hangi sırayla gerçekleşmiştir?

Aşağıdaki ürünlerden hangisi üzerindeki tekel diğerlerinden daha önce kaldırılmıştır?

Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk defa sanayi sayımı hangi yıl yapılmıştır?

I. Türk sanayi planları,merkezi planlı ekonomilerdeki gibi doktriner değil pragmatikti.

II. Türk sanayi planları kolektivist sisteme geçiş için bir aşama niteliği taşımıştır.

III. Sovyetler Birliği’ndeki ekonominin her sektörünü kapsayan merkezi planlar ile benzeşmiştir.

Cumhuriyet Dönemi’nde devletçilik politikası çerçevesinde hazırlanan Türk Sanayi Planları ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

İktisadi Savunma Planı hangi yıl yürürlüğe girmiştir?

Aşağıdaki olaylardan hangisi diğerlerinden daha sonra gerçekleşmiştir?

I. PTT
II. Türkiye Demir Çelik İşletmeleri
III. Et ve Balık Kurumu

Yukarıdakilerden hangisi 1950’de yapılan seçimler sonucunda iktidar olan Demokrat Parti zamanında kurularak kamu iktisadi teşebbüsü (KİT) kapsamında yer almıştır?

I. 1980 yılına kadar özellikle dayanıklı tüketim malları sanayisinde büyük ölçüde ithal ikamesi gerçekleştirilmiştir.  II. 1970’li yıllarda iç pazarın dış rekabete karşı korunması sonucunda özellikle montaj sanayisi dalında etkinliği düşük, iç piyasada tekel yaratan bir sanayi yapısı meydana gelmiştir. III. 1980 sonrasında izlenen politikalar ve plan hedefleri çerçevesinde tüketim mallarının payında artışara ve yatırım mallarının payında düşüş meydana gelmiştir. Yukarıda verilen bilgilerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

Aşağıdakilerden hangisi ile sanayileşme olmadan ülkenin kalkınama­yacağını ileri süren devlet adamlarının sayısı artmaya başlamıştır?