KamuEkonomisinde Gelişmeler

Kamu ekonomisi, devletin harcamaları, gelirleri ve borçları ile ilgili uygulamaların nedenleri, sonuçları ve etkilerini incelemektedir. Bir ülkede uygulanan vergiler kimlerden ve ne oranda alınmaktadır? Yapılan harcamalar hangi kesim ve gruplara yöneliktir? Kamu harcamalarının ve gelirlerinin gelir dağılımı ve ekonomik istikrar üzerindeki etkileri nelerdir? Önemli bir diğer nokta ise toplumda üretilen mal ve hizmetlerin hangi kısmı
hangi oranda ve hangi kesim tarafından üretilmektedir? Özel kesim dışında kalan ve kamu kesimi tarafından üretilen mal ve hizmetlerin tamamı kamu ekonomisinin konusunu oluşturmaktadır.

Bireylerden herhangi birisinin tüketimi nedeniyle, diğerlerinin aynı malı tüketme olanağında herhangi bir azalışın olmadığı, birlikte ve eşit biçimde tüketilen mal ve hizmetlerdir.

Tüketimleri sonucu topluma yoğun dışsal faydalar sağlarken, kişilere de ayrıca özel fayda sağlayan mal ve hizmetlerdir.

Toplam kamu harcamalarının toplam kamu gelirlerini aşan kısmıdır.

Merkezi yönetim, genel ve katma bütçeli idareleri ifade eder ve merkezi hükûmet kavramı olarak da ifade edilebilir.

Fonksiyonel sınıflandırmada savunma, sağlık, eğitim gibi hizmetler, o hizmetleri hangi kurum/ kuruluşların yaptığı dikkate alınmaksızın, harcamaların hangi amaçları gerçekleştirdiğine bakılır.

Yatırım harcamaları dışında kalan, ağırlıklı olarak personel harcamaları ile yönetim giderlerinden oluşan harcamalardır.

Emekli ve muhtaçlara yapılan ödemeler ile tarım kesimine yönelik destekleme alım ödemeleri, öğrencilere yapılan aktarımlar gibi transferleri ifade eder

Belirli bir amacın veya birbirine yakın amaçlar grubunun gerçekleştirilmesi için belirli kaynakların toplandığı ve harcandığı, bütçe içi veya bütünüyle bütçe dışı kamusal nitelikli özel bir hesaptır.

Bireyin ödediği vergilerin bireyin gelirine oranıdır (Bireyin ödediği tüm vergiler/Bireyin geliri)

Net Vergi Yükü= (Ödenen tüm vergiler -
Kamu hizmetlerinden sağlanan yarar) / Gelir

Toplam Vergi Yükü: Bir ülkede ödenen vergilerin toplum gelirine (millî gelire) oranıdır (Ödenen vergiler/ Millî gelir).

Türkiye’de kamu mali yönetimine ilişkin ilk düzenleme 1927 yılında çıkarılan 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu’dur.

5018 sayılı Kanun’da bütçe türleri; genel bütçe (I sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerinin bütçeleri), özel bütçe (II sayılı cetvelde yer alan özel bütçe ile yönetilen kamu idareleri) düzenleyici ve denetleyici kurum bütçeleri (III sayılı cetvel).

Parafiskal gelir, kamu hizmeti sunan ticaret odaları, mühendis ve mimar odaları ve diğer meslek kuruluşları ile sosyal güvenlik kuruluşlarının üyelerinden aidat, prim ve benzeri adlarla aldıkları ve yasanın verdiği yetkiyle zorla tahsil edilebilen vergi benzeri gelirdir.

Sağlık hizmetlerinin finansmanı konusunda üç yöntem (kamusal, özel ve karma finansman) söz konusudur. Kamusal finansman modelinin temeli vergi ve prim esasına dayanır. Sağlık hizmetlerinin finansmanı, toplanan genel veya özel vergiler yoluyla (Beveridge Modeli) ya da toplanan primler yoluyla (Bismark Modeli) sağlanmaktadır. Özel finansman modelinde sağlık hizmetlerinin finansmanı özel sağlık sigortacılığı ile karşılanır. Karma finansman modelinde sağlık hizmetlerinin finansmanında kamusal finansman modeli ile özel finansman modeli birlikte kullanılmaktadır

Borç yönetiminde temel amaç, faiz oranları, döviz kurları ve likidite dalgalanmalarını minimum düzeyde etkileyecek borç yüküne sahip olmak ve bunu sürdürebilmektir.

Kamu Kesimi Borçlanma Gereği : Kamunun toplam nakdi harcamaları ile
toplam nakdi gelirleri arasındaki farktır.

Faiz Dışı Denge :Kamu gelirlerinden faiz ödemeleri dışındaki kamu harcamalarının çıkarılması sonucu ulaşılan dengedir.

İştirak; KİT’leri düzenleyen 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye göre iktisadi devlet teşekküllerinin veya kamu iktisadi kuruluşlarının veya bağlı ortaklıklarının, sermayelerinin en az %15’ine, en çok %50’sine
sahip bulundukları anonim şirketlerdir.

Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) 233 sayılı KHK’ya göre iktisadi Devlet Teşekkülü (İDT) ile Kamu İktisadi Kuruluşuna (KİK) verilen ortak addır.

İktisadi Devlet Teşekkülü (İDT); sermayesinin tamamı devlete ait olup ticari esaslara göre mal ve hizmet üreten kamu iktisadi teşebbüsüdür. Kamu İktisadi Kuruluşu (KİK); sermayesinin tamamı devlete ait
olup, tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve bu nedenle imtiyazlı sayılan kamu iktisadi teşebbüsüdür.

Regülasyon; devletin ekonomik hayatı yasal ve kurumsal müdahalelerle düzenlemesidir.

Deregülasyon (Kurumsal Serbestleşme): Devletin özel sektörün karar alanını daraltan regülasyonları (düzenlemeleri) azaltması veya kaldırması, kamu gücünün özel sektöre devredilmesi yönünde yapmış olduğu faaliyetlerdir.

Mahalli idarelerin hizmetlerine olan talep, nüfus artışına ve kentleşmeye paralel olarak artmaktadır.