TÜRKİYE EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 4

Tarım sektöründe devlet müdahalesinin gerekçelerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Tarım doğa koşullarına fazlasıyla bağımlı olduğu için negatif arz şoklarına ziyadesiyle açıktır, o nedenle risk ve belirsizlik fazladır.

• Arazi yapısı genellikle çok parçalıdır ve dağınıktır, dolayısıyla üretimde ölçek dezavantajı vardır.

• Tarımsal ürünlerin arz ve talep esneklikleri genel olarak düşüktür.

• Tarımsal ürünlerin saklanması ve pazarlanması hem daha zor hem de daha maliyetlidir.

Üye ülkelerin tarım politikalarını siyasal ve ekonomik anlamda bütünleştirmeyi hedefleyen bu politika demetinin amaçları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Üretim standartlarını ve tarım teknolojisini geliştirmek,

• Tarımsal üretim araçlarının etkili kullanımını sağlamak,

• Avrupa’daki tarımsal üretimin verimliliğini artırmak,

• Piyasalarda istikrarı sağlamak,

• Ürün arzının güvenliğini sağlamak,

• İşgücünün optimal kullanımını sağlamak,

• Gelir artışı sağlamak,

• Fiyata dayalı haksız rekabetin önüne geçmek.

İktisat literatüründe üç temel sektör arasın­da “tarım” birincil, “sanayi” ikincil, “hizmetler” ise üçüncül sektör olarak tanımlanır.

Geniş anlamda tarım ise bitkisel ve hayvansal ürün üretiminin yanı sıra bu ürünlerin yetiştiricileri tarafından işlenmesini, ormancılık ve balıkçılık faaliyetlerini, tarımsal ürünlerin taşınma­sını ve saklanmasını, üreticiler tarafından satılmasını ve tarım alet ve makinelerinin üretim faaliyetlerinde bir bedel karşılığında kullandırılmasını kapsar.

Tarım sektörünün işlevleri aşağıdaki gibi sıra­lanabilir: İnsanların besin gereksinimlerini karşılamak, Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasına yardımcı olmak, Sanayi sektörüne hammadde sağlamak, Tarım dışı sektörlere istihdam sağlamak, Tarım dışı sektörlerde üretilen mal ve hizmet­lere talep yaratmak, Çevre sağlığı ve toplumun ruhsal dengesi­ni korumak

Türkiye’de tarım sektörünün organizasyonel yapısına bakıldığında, tarım sektöründe doğrudan ve do­laylı olarak faaliyette bulunan iktisadi birimler arasında özel sektör firma ve kuruluşları, ilgili bakanlık, kamu iktisadi teşekkülleri, tarım satış kooperatif birlikleri, ticaret borsaları ve bazı tarımsal aracı kuruluşlar yer almaktadır.

Tarımsal üretimi, temelde, bitkisel üretim ve hayvansal üretim olarak iki alt bileşene ayırabiliriz.

Tahıllar, Türk tarım sektörü açısından son derece önemlidir. Bu önem, tahılların hem ara hem de ni­hai mal olarak kullanılmasından ileri gelmektedir.

Arzu edilen tarımsal GSYH payı ile tarımsal istihdam payının birbirine yakın sey­retmesidir. Türkiye’de bunu engelleyen faktörlere bakıldığında, sektörün yapısal geri kalmışlığının belirleyici olduğu anlaşılmaktadır. Zira tarımsal işgücünün düşük vasıf (nitelik) birikimi, çok dü­şük verimlilik düzeyi, sektörde yetersiz sermaye birikimi, görece zayıf teknolojiden yararlanma ve teşebbüs kapasitesi, arazi yapısının bir kısmının modern tarıma elverişli olmayacak kadar küçük parçalara ayrılmış olması ile arazinin dağlık, ku­rak, verimsiz, bakımsız ve dağınık bir görünüm arz etmesi yapısal geri kalmışlıkta rol oynayan başlıca faktörlerdir.

Kalkınma planlarında tarım politikaları ile gerçekleştirilmek istenen amaç­lar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Telafi edici ödemelere çay budama destekleri ve şeker pancarı telafi ödemeleri

örnek gösterilebilir.

Avrupa Birliği OTP çerçevesinde, Türkiye ile AB’nin tarım politikaları karşılaştırıldığında yapı­sal birçok farklılık görülmektedir. Bunlardan ilki demografik farklılıklardır. İlk olarak, Türkiye’de işgücünün yaklaşık %19’u, AB’de ise %5’i tarım sektöründe istihdam edilmektedir. İkinci fark­lılık, Türkiye’nin tarımsal destek sisteminin çok dağınık yapılı ve yüksek maliyetli olması, AB’nin ise doğrudan ödeme yöntemini kullanıyor olma­sıdır. Yine, AB destek mekanizmalarını, ürünlerin kalitesi ve bölgenin gelişmişlik düzeyine göre ayarlayabilirken, Türkiye’de böyle bir ayarlama söz konusu değildir (Örnek, 2007: 342). Türkiye’deki üretici örgütleri de AB’deki örnekleri kadar organize değildir. Bunun yanı sıra, AB’nin kapsamlı kırsal kalkınma çalışmalarına karşılık, Türkiye’de hem devlet hem de özel sektör tarafından kırsal kalkınma ile ilgili kapsamlı yapısal politika uygulamaları yoktur.