TÜRKİYE EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 10

Birinci Beş Yıllık Sanayi Plan kapsamında dokuma, maden, kâğıt ve selüloz, toprak ve seramik ve kimya sanayilerinde faaliyet gösterecek 23 fabrika ülkenin çeşitli bölgelerinde kurulmuştur.

Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı'nın temel stratejisi, halkın ihtiyaç duyduğu temel malların yurt içinde üretilmesi olmuştur. Böylece döviz tasarrufu sağlanması, dış ticaret açığının küçültülmesiyle birlikte ulusal paranın değer kaybetmesinin önüne geçilmesi hedeflenmiştir. Ayrıca, sanayileşme için gerekli olan nitelikli işgücü ve mühendislerin yetiştirilmesi hedeflenmiştir.

İnşaat sektörü temel hedefler arasında bulunmamaktadır.

Kalkınma süreci içinde durum ve şartlara göre, bireysel girişimin yanı sıra kamu yararının söz konusu olduğu alanlarda devlete de görev yükleyen Atatürk’ün devletçilik ilkesi, ekonomik alanda “karma ekonomi” kavramıyla ifade edilebilir.

Türkiye, 2001 yılında 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı ile birlikte 2001-2023 dönemini kapsayan Uzun Vadeli Stratejisi’ni (Vizyon 2023), 2001-2023 döneminde yıllık ortalama büyüme hızının %7 (yüzde yedi) dolayında olmasını ve büyümenin yaklaşık %30 (yüzde otuz)’unun toplam faktör verimliliğinden kaynaklanmasını,  böylece 1998 yılında 3.200 dolar olan kişi başına gelirin 2023 yılında AB ülkeleri düzeyine yaklaştırılması hedeflenmiştir. Türkiye’nin, dönem sonunda ulaşacağı 1,9 trilyon dolar civarında hasıla düzeyi ile dünyanın ilk on ekonomisi arasına gireceği öngörülmüştür.

Türkiye hali hazırda Dünya Bankasının kişi başına gelir üzerinden yaptığı sınıflandırmaya göre, üst-orta gelir grubunda yer almaktadır.

Ulusal gelir artışından ortaya çıkan fayda ve fırsatların toplumun farklı kesimlerine dengeli şekilde dağıtıldığı bir ekonomik büyüme, kapsayıcı büyüme olarak adlandırılır.

Türkiye değerleri için ise 1'e çok yaklaşılmış olmamasına rağmen, değerler 1'e doğru büyümektedir ve eşitsizliğin arttığını göstermektedir. Verilen değerler şekil 2.12'den alınmıştır.

Fonksiyonel gelir dağılımı, gelirin sosyoekonomik gruplar veya sosyal sınıflar arasındaki dağılımındaki eşitsizlik düzeyini gösterir. Gelirin emek gelirleri (ücret, maaş, yevmiye) ile emek dışı gelirler (kâr, faiz, kira gelirleri) arasındaki bölüşümüdür.

Göreli (nispi) yoksulluk, bireylerin, toplumun ortalama refah düzeyinin belli bir oranının altında olması durumudur. Buna göre, toplumun genel düzeyine göre belli bir sınırın altında gelir ve harcamaya sahip olan birey veya hanehalkı göreli yoksul olarak tanımlanır.

Soru Türkiye'de Göreli yoksulluk başlığının altındaki verilerden derlenmiştir: Ülkemiz açısından da Tablo 2.14’te eğitim seviyesi arttıkça, yoksulluk oranlarının düştüğü görülmektedir... Tablo 2.15’teki verilere bakıldığında, hanehalkı büyüklüğü arttıkça, yoksulluk oranının yükseldiği dikkat çekmektedir. (Yetişkin sayısının az, bağımlı çocuk sayısının fazla olduğu hanelerde yoksulluk oranı da yükselmektedir.)... 2006 yılında %18,6 olan yoksulluk, 2017 yılında %13,5 seviyesine gerilemiştir. Yoksulluk sınırını medyan gelirin %60’ı olarak aldığımızda ise bu oranlar yükselmekte, 2017 yılı için %20,1 değerini almaktadır....  Düzey 2 bölgelerine göre yoksulluk oranlarına baktığımızda, yoksulluk oranlarının Batı Marmara ve Akdeniz bölgelerinde yüksek olduğu görülmektedir. Doğu Marmara, Doğu Karadeniz ve Ege bölgeleri ise yoksulluğun düşük olduğu bölgelerdir (Tablo 2.16). 

"Türkiye'de, genel olarak 2006 ve 2017 arasında yoksulluk oranı artmıştır" ifadesi yanlıştır. 2006-2017 karşılaştırmasında medyan gelir %60 alındığında yoksulluk arttığı görülmektedir. Soruda kullanılan "genel olarak" ifadesi tablo değerlereine göre doğru değildir. Seçeneklerde kullanılan diğer ifadeler doğrudur.

Sermaye birikimi, teknolojik gelişme ve istihdam artışı ekonomik büyümenin temel belirleyicileridir, sıcak para ve sermaye çıkışı ekonomik büyümeye negatif katkı sağlar dolayısıyla yanlıştır.

1927 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk banknotları basılarak dolaşıma çıkarılmıştır. Doğru yanıt C'dir.

Bir malın ithal edilmesi yerine yurt içinde üretimini teşvik eden, bu sayede döviz tasarrufu sağlayan sanayileşme stratejisine ithal ikameci sanayileşme denir. Doğru yanıt E'dir.

Mutlak yoksulluk, hanehalkı veya bireyin yaşamını sürdürebilecek asgari refah düzeyini yakalayamaması durumudur. Bir insanın hayatta kalabilmesi için gerekli minimum kalori miktarını almaya yönelik harcamayı gerçekleştiremeyen kişiler mutlak yoksul olarak tanımlanır. Dünya Bankasının yaptığı yoksulluk analizlerinde 2011 yılı baz alınarak satın alma gücü paritesine göre, günlük kişi başına harcama açısından 1,90$ gelir, uluslararası yoksulluk sınırı olarak tanımlanmıştır. Doğru yanıt A'dır.

2013-2016 döneminde kamu gelirlerinin GSYH'ye oranının dünya ortalaması ilgili dönemde (2013-2016) %23,3 ile %24,7 arasında değişmektedir. Türkiye dünya ortalamasının üzerinde yer alırken, sosyal devletin ağırlığının olduğu AB üyesi ülkelerden İngiltere ve Yunanistan’da bu oranlar çok daha yüksektir. ABD ve Brezilya’da ise kamu gelirlerinin GSYH’ye oranı %20’ler civarındadır. Türkiye'de %32 civarında olan bu oran İngiltere'de %35'ler ve Yunanistan'da ise %47 civarındadır.

Giderek artan borç taksitleri ve faiz ödemeleri ülke ekonomilerini kısır döngü içine sokmaktadır. 2008 krizinden sonraki dönemde, ülkelerin büyük bölümünde borç oranları aşırı yükselmiştir. Ancak, Japonya’nın borç oranı %200’ler düzeyinde olmakla birlikte, sürdürülebilirlik sorunu yaşamamaktadır. Rusya son dönemde borç oranı açısından dünyanın en düşük oranına sahiptir. Türkiye de merkezi hükûmet borçlarının GSYH’ya oranı açısından düşük ülkeler grubundadır. İngiltere'de %110'lar civarında olan bu oran ABD'de ise %105'ler civarındadır

Kamu harcamaları ile kamu gelirleri arasındaki fark, 1999-2004 döneminde oldukça yüksektir. 2001’in ortasından itibaren uygulanan ekonomik istikrar politikaları ile harcama ve gelir arasındaki fark belirgin olarak azalmıştır. 2008’de başlayan küresel mali krizin etkileri ile 2008-2010 döneminde, kamu harcamaları ile gelirleri arasındaki fark açılmış fakat daha sonra tekrar düşmüştür.

2017 yılı itibari ile,

Kamu gelirlerinin merkezî yönetim bütçesindeki paylarına bakıldığında 1980'lerde %50'ler civarında olan gelir vergileri 2017'de %22'lere kadar düşerken; 1980'lerde %20'ler civarında olan mal ve hizmet vergileri 2017'de %44'lere kadar yükselmiştir. Gelir vergileri için 1980'de 50,8 olan bu oran, 2017'de 22,8; mal ve hizmet vergileri için 1980'de 22,6 olan oran, 2017'de %44,4'tür.

Dahilde alınan mal ve hizmet vergileri: