TÜRKİYE'DE SOSYOLOJİ - Deneme Sınavı - 3

E seçeneği dışındaki seçeneklerde verilen bilgiler doğru değildir.

Etkili faktörler C seçeneğinde verilmektedir.

Sadece C seçeneğinde verilen bilgi doğrudur.

Osmanlının Batıda ortaya çıkan felsefi yaklaşımlarla ilgili en doğru belirleme D seçeneğinde verilmektedir.

Soru kökünde de ifade edildiği gibi pozitivist yaklaşım bilimsel bilgiler ışığında elde edilen veriler ışığında hareket etmektedir. Bu nedenle doğru yanıt B dir.

Gerçeğe dayanmasa da ortaya mantık çerçevesinde atılmış bir bilgi değerlidir fikri Beşir Fuad'ın görüşlerine uymamaktadır. Doğru yanıt B dir.

Materyalizm din gibi soyut kavramların içeriğiyle doğrudan ilgilenmez ve iyi veya kötü gibi ahlaki değerlendirmelerde bulunmaz. Örneğin hangi dini inancın daha iyi olduğu yönünde fikir ileri sürmez. Daha doğrusu dinin içeriğiyle ilgilenmez. Ancak din gibi toplumsal öğelerin toplum üzerindeki somut sonuçlarıyla bir olgu olarak ilgilenir. Yani din olgusunun kendisiyle ilgilenir. Soruda dinlerden hangisinin daha iyi olduğunun incelenmesi söz konusu edilmektedir. Materyalizm bu durumla ilgilenmez. B seçeneğinde "İnsani değerlerin nasıl oluştuğu" bilimsel olarak incelenebilecek ve sonuca materyalistik bir çerçvede cevap cerilebilecek bir durumdur. Sözü edilen insani değerler maddi kültür, toplumsal değişim, değerler sistemi gibi materyalizm çerçevesinde ve bilimsel olarak değerlendirilebilecek öğeler kastedilmektedir. Bu değerlerin ahlaki olarak iyi veya kötü olduğu başka disiplinlerin konusu olabilir ancak materyalizmin değil. Bu nedenle doğru yanıt C dir. Kısaca B seçeneğinde materyalistik bir çerçevede değerlendirilebilecek bir olgu söz konusuyken C seçeneğinde ahlaki bir yargılama söz konusudur. Ünite dikkatle okunduğunda bu durum net olarak daha iyi anlaşılabilecektir.

Hoca Tahsine ilişkin tek doğru açıklama A seçeneğinde verilmektedir.

Cevdet Paşa Hem bilimi hem de geleneksel değerleri önemsemiş ve toplumsal düzenin de bu şekilde yapılandırılması gerektiğini savunmuştur. Doğru yanıt D dir.

Ali Suavi I, III ve IV maddeleri savunmuştur. Aynı zamanda doğal hukuk denen şeyin ilahi olan hukukla aynı şey olduğunu savunmuştur. Bu nedenle doğru yanıt C dir.

Kurulan matbaada, XVI. asır sonları bilginlerinden Vanlı Mehmed Bin Mustafa’nın, Vankulu Lügatı ismiyle 31 Ocak 1729’da çevrilen Sıhah-i Cevheri’si, bin nüsha ve ciltsiz olarak basılan ilk eserdir.

Pozitivistler, din ve metafiziksel bilgileri, bilgi olarak kabul etmezler.

Beşir Fuad, tasvir edilmesi istenilen bir olayı, bu metoda bağlı kalarak, hakikat
ve doğa dairesi çerçevesinden çıkarmadan aynen ortaya koyabilmek için, ne kadar
bilgi ve incelemeye ihtiyaç bulunduğu hesaba katıldığında, bu yola giren bir yazarın meziyetinin küçülmeyeceğini, tam tersine artacağını, yükseleceğini ileri sürer.
Ona göre, bir deney basit olabilir ama unutmamak gerekir ki bu basit deney
bile bir gözlemin sebep olduğu bir fikre dayanmaktadır.

Onun eserleri arasında en önemlisi hiç şüphesiz, Mecelle’dir. Bu kitap, Hanefî
fıkhını esas alan Arapça fıkıh kitaplarının muamelat yani, medeni hayata ait hükümlerine dayanılarak yazılmış bir kanun kitabıdır.

Ali Suavi, M. Philippe’le Muhbir gazetesini çıkarmıştır.

Namık Kemal, İbret gazetesindeki “Avrupa Medeniyetinden İbret Dersi Almak” isimli yazısında, bu medeniyete bilinçli bir bakışın, dayanışmayı doğuracağını, dayanışmanın okullaşmaya götüreceğini, okullaşmanın bilgilendirmeyi,
bilgilenmenin tezgâhları, tezgâhların fabrikayı, fabrikaların bankayı, bankanın ise
refahı ve zenginliği getireceğini ileri sürer.

O, İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin, “Kur’an her milletin kendi dilinde okunabilir” sözünden hareketle Kur’an’ı Türkçe okumak gerektiğini ileri sürer. Hatta hutbelerin Arapça okunmasına karşı çıkar.

Beşir Fuad, aynı konuda, “Ruh bedenden ayrılınca ne olur?” diye sorulan soruya, İbn Abbas’ın “Kandilin yağı bitince ışığı ne olur?” sorusuyla karşılık verdiğini,
iki benzetme arasında bir fark varsa da, ma’nen bunların tamamıyla birbirinin
aynı olduğunu ileri sürer. O, Voltaire’in bülbül teşbihinin, İslam hikmetine uygun
olduğunu söyler ve şayet ona zıt bir söze rastlanırsa, bunun zamanın zorlamalarından dolayı ileri geldiği (B. Fuad, 1304d: 124, Korlaelçi, 2002:183-196) hükmünün verilebileceğini belirtir.

Hoca Tahsin, akıl yürütme kavramının, duyum, istidâl, hüküm ve irade gibi
ruhun bütününü içerdiğini belirtir. O, vicdanın, ruhun hiç değişmeyip etki edici
olduğu, zıddının ise daima değişmek üzere bulunduğu düşüncesindedir

Şinasi, Münacat ve Kaside’lerden örnek olarak verilen beyitlerde o, âlemin, sanatkarane bir şekilde Tanrı tarafından yaratıldığı ve bu konu üzerinde akıl yürütme
yapıldığı zaman, bunun rahatlıkla anlaşılabileceği düşüncesindedir.