TÜRKİYE'DE FELSEFENİN GELİŞİMİ II

Konusu itibariyle din felsefesine en yakın Kelam dır. İslam medeniyetinde Kelam, akli ve nakli delillere başvurarak temel dini hükümleri açıklayan, sistemleştiren ve savunan bir disiplin şeklinde görülmüştür.Doğru cevap E'dir.

Filibeli’ye göre asıl sorun, tarihsel şartları kavramamaktır. Hayat, yenilik
ve yenileşme olduğuna göre, bazı durumları muhafaza etmek çabası cahillik ve
gaflet belirtisidir. Çünkü tekamül yasası, zaman ve çevre değişmeleri, kişiler gibi
toplumları da arınmaya ve elenmeye mecbur kılar. Bu mecburiyetten kaçınmaya
kalkışmak, duraklama fikridir ki, önce hastalığa ve sonra ölüme yol açar (F. Ahmet
Hilmi 2005, 539). İslam’ın yaşadığı sorun da budur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Eğer tarih ve soydan gelen hallerimizi, çevremizi ve milli fikirlerimizi hiç dikkate
almadan Avrupa’yı körü körüne taklit etmeye çalışırsak, sosyolojinin kesin yasalarıyla
çatışmış olacağımız için, başarılı olmamız şüphelidir. şayet başarılı olursak,
milli ve manevi simamızı kaybetmemiz, başka bir şekle dönüştürmemiz gerekecek.
Bu tutum, İslam’ın temel kaidelerinden uzaklaşmak anlam›na gelir (F. Ahmet Hilmi
2005, 547). Yapılacak şey, din duygusu ile bilimsel düsturları bağdaştırmak ve
her ikisini birbirine yardımcı etmektir. Bağdaştırma işi, çok zor bir mücadeleyle
gerçekleşebilir.

İslam Tarihi adlı kitabında, felsefenin alanını, ilimle
karşılaştırmalı olarak ele almıştır. Filibeli’ye göre ilim, bir şeyin nasıl olduğunu incelerken,
niçin öyle olduğunu inceleme görevi de felsefeye aittir.Bilim, bir olayın şekilleri ve görüntülerinde kalır. Felsefe ise, içine ve sebeplerine iner. Niçin sorusu gayeyi içerdiğinden,
felsefenin temeline gaye sorunu yerleştirilmiştir. Fakat, hiçbir zaman felsefe “din duygusunu” tatmin edemediği gibi, insanı da dinden uzaklaştıramaz .B seçeneğinde bilim  bir olayın içine ve sebeplerine iner dendiği için cevap B'dir.

Ahmet Hilmi’ye göre ahlak da insanlık için en önemli unsurlar
arasındır. “Ahlak, yani ahlaki faziletler insanlık için çok gereklidir” önermesine dayalı
olarak, ahlakın insanlık için öneminin açıklanması yapılmıştır. Ona göre, insanlık
ahlak ile diğer varlıklardan ayrılmış ve seçkinleşmiştir. İnsanlık olarak tarif
edilen sistem, ancak ahlak ile ayakta kalabilmektedir. Eğer ahlak olmazsa, görevler
de olmaz, görevler olmazsa, insanlığın hayvandan farkı kalmaz.Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Teşbih fikrinde “tabii ve mantıkî sınır, materyalizm
ve sensüalizm” ekolleridir. Tenzih fikrinde ise “tabii ve mantıkî sınır, aşırı
idealizm yahut nihilizm” ekolüdür. (F. Ahmet Hilmi 2005, 268). Yalnız tevhit fikri,
vicdani bilgilerin olduğu gibi, bilimsel bilgilerin de gerçekliği bakımından gelişimine
engel olmaz. Bu nedenden dolayı en büyük düşünürler, kurtuluşu tevhit dininde
bulmuşlardır. Tevhit fikrine dayalı yegane din, İslam’dır.Doğru cevap A seçeneğidir.

Tunç, dinin esasını, kıymetlerin (değerler)
oluşturduğu düşüncesindedir. Dolayısıyla din, kıymetler aleminin üzerine titrer.
Her varlığın Tanrı tecellisi oldu¤una inandıktan sonra, dinin, dünyanın tamamını
de¤erler temelinde kurması doğal bir sonuçtur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Din felsefesi, emsalleri gibi, felsefenin genel yöntemine
uygun çalışmaktadır. Söz konusu yöntemler bilgi teorisi, psikoloji, ahlak ve
sosyoloji üzerinde yapılan incelemelere bağlıdır. Dolayısıyla, din felsefesinin konuları,
bilgi teorisi, psikoloji, sosyoloji ve ahlak olmak üzere dört bölümden ibarettir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Aydın, din felsefesinin teorik çerçevesini çizdikten sonra, alanın temel konularını
açıklamaya geçmiştir. Din Felsefesi’nde ele al›nan konu başlıkları şöyledir:
Tanrının varlığı ile ilgili deliller; Tanrı’nın sıfatları; sıfatlar, kötülük problemi ve insan
hürriyeti, sıfatlar ve Tanrı-Alem ilişkisi; ateizm; ölüm ve sonrası; din ve bilim;
din, sanat ve ahlak. Sıralanan bu başlıklar çeşlitli alt başlıklarla birlikte alanın genel
bir çerçevesini çizmiştir.Dinin ahlak, sanat, ilimle münasebeti Aydın'n sıraladığı din felsefesinin problemleri arasında yer aldığından cevap D seçeneğidir.

"Türk-İslam Felsefesi Açısından Felesefenin İlkeleri" adlı kitap Nihat Keklik'e aittir.

Filbeli kitabında konu başlıkları olarak: tarih kavramının tanımı, tarihin dönemleri; din, felsefe, bilim başlığı altında felsefe akımları, bilim yetkisi, felsefenin konusu; Dinin tarihi,din duygusu,dinin gerekliliği ve faydaları; dinsizlik ve sonuçları; dinlerin tasnifiadını taşımakta ve hegel, Hartmann, Tiele, Seibeck. gibi düşünürlerin dinler sınıflandırmasını tartışmaktadır.

Fibeli'ye göre dinsizliğin doğal ürünleri, anti-sosyallik, ümitsizlik, hayatı hor ve hakir görmek ve anarşizmdir.

Filbeli'ye göre dinlere musallat olan iki beladan birisi zühd (çile, inziva) ve ruhbanlıktır.

Filbeli'ye göre, eğer bir felsefe ekolü, bilimsel kaide ve düsturlara düşmemek amacındaysa, bilime ait şu genel ilkelere uyması gerekir: 1- Olayların ardışıklığından çıkarılan "zaruret kanunu" düşünceleri, 2- olayların analiz neticesinde ortaya çıkan "genel irtibat ve denge" fikirleri, 3- varlıkların incelenmesinden elde edilmiş olan "maddenin birliği ve kuvvetin birliği" fikirleri 4- Madde ve kuvvetin incelenmesinden anlaşılan "maddenin ve kudretin birliği" fikirleri, 5- bilimsel incelemeler sonucunda zaruri olarak meydana gelen "varlık" fikri.

İlki, Şekip Tunç'un Bir Din Felsefesine Doğru adlı çalışması diğeri de Mehmet Aydın'ın Din Felsefesi başlıklı kitabıdır.

İlki, Şekip Tunç'un Bir Din Felsefesine Doğru adlı çalışması diğeri de Mehmet Aydın'ın Din Felsefesi başlıklı kitabıdır.

Tunç, dinin esasını, kıymetlerin (değerler) oluşturduğu düşüncesindedir.

Dolayısıyla, din felsefesinin konuları, bilgi teorisi, psikoloji, sosyoloji ve ahlak olmak üzere dört bölümden ibarettir.

Söz konusu kitap, yayınlandığı tarihte (1987) konuyla ilgili ilk kitaplar arasında yer almaktadır.