TÜRKİYE'DE FELSEFENİN GELİŞİMİ II - Deneme Sınavı - 4

Çağdaş devletlerde, kanun yapma ve yönetme hakkı doğrudan millete aittir ve milletin bu salahiyetini kısıtlayacak hiç bir mercii yoktur. Ayrıca milletin bütün fertleri birbirlerine eşittir.

Devlet adını, devleti doğuran milletten alır (A. Ağaoğlu 1972, 120). Devlet,
bağımsız bir milletin işgal ettiği saha ile o milletin siyasi, içtimai, iktisadi teşkilatı-
nın hepsine verilen addır. Hükümet, o teşkilatın bir kısmını, sülale pek sınırlı bir
parçasını ifade eder. Devlet, bağımsızlığını kaybetmedikçe vardır. Halbuki devlet,
sülalesiz yaşayabilir

Her nasılsa, istibdat sevdası ve kayıtsızlık bu iki esasın ikisine de üstün gelmiş
ve bundan dolayı, Osmanlı Devleti iki bakımdan da despot bir hükümet şeklini
almıştır. Bu gidişe, II.Abdülhamit son vermiştir

Canlı, ‘yaşanandan önceki zaman’a bağlı olduğundan tarihlidir. Her canlının iki çeşit tarihliliği vardır. Bunlardan biri, doğum dediğimiz, kuvvenin fiile dönüşmesi evresiyle baş- layan bireyoluş sürecidir. Diğeri genetik yapının sürekliliğini sağlayan soyoluştur

Özlem, tarih sözcüğünün eski Yunan medeniyetindeki çift anlamlığından hareket
etmektedir. Ona göre, tarih sözcüğünün çift anlamlılığı: insani ve toplumsal
olaylar topluluğunu, yani yaşanmış geçmişi adlandırılmak için kullanılır; hem de
yaşanmış geçmişi konu edinen bilim, tarih bilimi kastedilir (Özlem 2010, 15). O,
sözcükteki çift anlamlılıktan hareketle tarih felsefesinin de iki anlama geldiğini belirtmiştir:
1- Yaşanmış geçmişin felsefesi olarak tarih felsefesi. 2- Tarih biliminin
felsefesi

Nermi Uygur’un, doktora tezi tarih felsefesi sorunlarından biri hakkında olmakla
birlikte, sonraki çalışmalarında tarih felsefesine fazla bir yer ayırmamıştır. Sadece
1957 yılında yayınladığı Tarih Felsefesinin Yolu adlı bir yazı yayınlamıştır. Söz konusu yazıda, tarih felsefesini, felsefenin bir disiplini olarak analitik bir yaklaşımla
incelemiş ve tarih sorunlarını fenomenolojik açıdan temellendirmeye çalışmıştır.

Çeşitli tarih ilimleri tarihi varlık sahasını, determination prensiplerine (kategorilerine) dokunmadan parçalayarak, incelemektedirler (Mengüşoğlu 1968,
150). Tarih varlık sahasını inceleyen tarih ontolojisi, bu varlık alanının kategorilerini
araştıracaktır

Gökberk’e göre, tarih bilincinin göreli de olsa, bir değeri ve yararı vardır. İlkin,
tarih bilgisi bize tüm insanlığın ya da bir toplumun yaşamöyküsünü anlatır ve insanlığın olanakların öğretir. Bir ulusun olumlu olumsuz yanlarını, zaman içindeki
serüvenini tanıtır. Bu bilgiler de bizi özgür yapar.

İsmail Tunalı, felsefenin estetik disiplinini, bütün yönleriyle incelemiş ve bütün eserlerini estetik konusunda vermiştir. Tunalı’nın estetik sorununu nasıl anladığı ve ne türden özelliklerini öne çıkardığı, Sanat Ontolojisi ile Estetik adlı kitapların- dan hareketle aşağıda ele alınmaktadır.

Tümevarım ve tümdengelim çıkarım, kavram ve hipotez kurma gibi işlemler ikinci gurupta yer alırlar (Yıldırım 1979, 9).

Bahattin Ögel’in Türk Mitolojisi ve İslam öncesini esas alan Türk Kültür Tarihi ile Türk Kültür Tarihine Giriş kitapları önemli bir yere sahiptirler. Osman Turan’ın Selçuklu Medeniyeti ve diğer çalışmaları; Ömer Lütfi Barkan ve Mustafa Akdağ’ın Osmanlı iktisat tarihi çalışmaları; Ahmet Yaşar Ocak’ın Beylikler dönemine ilişkin araştırmaları; Oktay Aslanapa’nın Türk sanatıyla ilgili çalışmaları.

II. Meşrutiyet sonrası gelişmelerden de hiç memnun değildir. Kendi tarihi hakkındaki bilgilerin yabancılardan öğrenilmesini, en utanç verici şeylerden biri olarak görmüştür.

Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu adlı çalışmasında, sorunu, siyasi, iktisadi, içtimai
özelliklerinin yanında kültürel özelliklerinin belirlenmesinin gerekliliğini vurgulamış,
toplumu oluşturan bu temel değerlerin kaynaklarını ortaya koymuştur.

Konfederatif devlet yapısı ile Han teriminin yorumlarını tartışmıştır.

Nermi Uygur, her fırsatta Türkçe’ye olan tutkusunu dile getirmekten hoşlanmaktadır. Bu tutku, hem felsefe yazılarında hem de edebi denemelerinde açıkça görülmektedir

Türkçe’de kelimelerin bölünemeyen tek heceli kök yapıları, atom olarak adlandırılmış ve cümle yapısında atomların bileşiminden oluşan moleküler yapılar yani sözcük birimlerin meydana geldiğini belirtmiştir. Bu tespitlerden hareketle Türkçe’yi modülsel bir dil olarak betimlemiştir.

Darülfünun’da Felsefe Bölümü’nün kurulmasından (1900) bu yana felsefe öğretiminin kesintisiz devam etmesi, bugün felsefe bölümü sayısının elliye ulaşması, bu bölümlerdeki felsefeci sayılarının yüzlerle ifade edilmesi, felsefenin her disiplininde çok çeşitli çalışmaların yapılıp yayınlanması, on civarında felsefe dergisinin bulunması, söz konusu haritadaki göze çarpan olumlu unsurlardır.

Gerçek anlamda özgürlük olmadığı için gerçek felsefe de hiçbir zaman olmamıştır. Özgürlük, Cumhuriyetle gelmiştir.

Felsefe sorusunun oluşumunda, eleştirel tutum belirleyici bir rol oynar. Eleştiri,
düşüncelerdeki, eksiklikleri, yetersizlikleri, yanlışları ortaya koymak ve tespit
edilen sorunları giderme sürecedir.

Gökberk ve Mengüşoğlu’nda çok açık bir şekilde görülen, sonraki felsefe kuşaklarının da büyük ölçüde benimsediği, toplumu Batılılaştırmak için bütün değerler ve kurumlarının değiştirilmesi düşüncesi nasıl yorumlanmalıdır?