TÜRKİYE'DE FELSEFENİN GELİŞİMİ II - Deneme Sınavı - 8

Ahlak felsefesi (etik), insanların birbirleriyle ilişkilerinde eylemlerini dayan- dırdıkları değerler ile ilkeleri konu eden felsefe disiplinidir.

Mengüşoğlu, Değişmez Değerler Değişen Davranışlar adlı çalışmasını, felsefi etik için kritik bir hazırlık olarak tanıtmıştır.

Varlık felsefesi, evrenin nasıl oluştuğu, evrendeki unsurların ortaya çıkış ilkeleri,
varlık tabakaları, canlılığın oluşum süreci türünden temel problemlerle uğraşan
felsefenin temel disiplinlerinden biridir.

Felsefi Antropoloji, Takiyettin Mengüşoğlu'na ait bir çalışmadır.

Varlığı tanımlamak için varlığın arkasında bir başka şeyin olması gerektiği çeşitli düşünürlerce araştırılmıştır Kant’ta kendinde şey, Berkeley’de zihin, Hegel’de mutlak geist, Husserl’de saf bendir.

Mengüşoğlu’na göre, ontolojide, varlık tarzlarından imkan, gerçeklik, zarurilik, tesadüfilik, imkansızlık, gerçek olmama anlaşılır.

Türkiye’de varlık sorunuyla ilgili ilk kitap olduğunu söyleyebileceğimiz Varlık ve Oluş (1968) adlı çalışmadır.

Nermi Uygur, Felsefenin Çağırısı (1971) adlı kitabında metafiziği de konu edinmiş ve bu bağlamda da varlık konusuna nasıl baktığını sergilemiştir.

Grünberg’e göre, bilmek fiilinin bilgi teorisi bakımından dört anlamı vardır:
1- “Olduğunu bilme” manasındaki kullanılışı. X, p olduğunu biliyor. 2- “İş-bilme”
manasında kullanılış. Ahmet bisiklete binmesini biliyor. 3- Bir “konuyu bilme”
manasında kullanılışı. Ahmet erguvan rengini bilir. 4- “Soru karşılığı” olarak kullanış. Ahmet bu kitabı kimin yazdığını biliyor.

Mengüşoğlu’na göre, özne ile nesne arasındaki ilişkiden doğan bilgi, çeşitli
edimlerden (aktlar) oluşur. Dört türdür: anlama aktı, düşünme aktı, izah etme aktı, idrak aktı.

Farabi ve İbni Sina’nın Aristoteles mantığını yorumlama temeline oturtulan İsagoji, Tanzimat sonrası mantık çalışmalarında da etkili bir model olarak görülmektedir.

Türkiye’nin önde gelen mantıkçılardan biri olan Teo Grünberg, 1968 yılında Sembolik Mantık başlıklı kitabını yayınlamıştır.

Şüphe, felsefeyi başlatan temel unsurdur. İçine doğup büyüdüğümüz bilgiler sorgulandığında, doğrulukları dolayısıyla da güvenilirlikleri tartışmalı hale gelmektedir. Böyle bir durumda felsefecilerin şüpheyi yöntemdeki ilk ilke olarak kabul etmeleri gerekmektedir.

Nesnelerin bizdeki düpedüz etkilerinin bilgisi, yani doğrudan doğruya duyarlığın sağladığı bilgi ile bu etkilerden oluşturduğumuz tasarım, görü ve
kavramlar, nesnelere ilişkin tüm deneylerimiz yoluyla onlar hakkında edindiğimiz
bilgi, yani anlama yetisinin bilgisi, birbirinden ayrı iki tarz oluşturur.

Özdeksel bir dış dünyanın var olduğunu deneycilikle tutarlı olarak öne sürmekten
öte, aynı zamanda kapsamlı ve tutarlı bir özdekçilik elde etmeyi amaçlıyoruz. Var
olduğu söylenen her şeye özdeksel bir açıklama getirmeye çalışacağız. Bu doğrultuda anlığı bir özdeksel varlık olarak açıklayacağız. Kişi kavramını ele alarak aynı doğrultuda değerlendireceğiz”

Doğruluğun nasıl mümkün olduğu ve doğruluk değerleri sorunları bu bağlamda incelenmektedir. Grünberg’e göre İnanma, bilgisel değil, ampirik-psikolojik bir terimdir

Ziya Gökalp, İlme Doğru (1922) adlı yazısında, asri milletlere katılmak için zorunlu bazı şatların olduğunu belirtmiştir. Bunlardan en önemlisi, ilme doğru gitmektir. Ferdin kendisine mahsus düşünüşü, duyuşu, iradesi olduğu gibi, milletlerin de bu kabilden ruhi melekeleri vardır. Milletlerin düşünüşü, ilim ile felsefe; duyuşu, din ile sanat; iradesi, ahlak, siyaset ve iktisattır.

Cemal Yıldırım'a göre bilimin amacı evreni anlamaktır. Bilim insanı, araştırma alanında, bu amaca, olgusal dünyanın yapı ve işleyişine ilişkin oluşturulmuş ya da doğrudan kendisini oluşturduğu, doğruluğu gözlem veya deney sonuçlarıyla yoklanabilir kuram ve hipotezlerle ulaşmaya çalışır. Bu anlamda bilim, olgu-kuram ilişkisi çerçevesinde bir problem çözme yöntemi olarak nitelendirilir (Yıldırım 2010/1, 25).

Bilginin temel şartları olarak tanımlanan doğruluk, inanma ve belgeleme yeterince açıklığa kavuşturulduğunda, bilgi teorisinde çeşitli sorunlar ortadan kalkmaktadır

Sıralanan bilgiyle ilgili yaklaşımlar, bilgi felsefesinin genel sorunlarını anlayış farklarıyla ortaya koymaktadırlar. Mengüşoğlu, daha geleneksel bir çizgide, ontolojik temelli bir bilgi anlayışını öne çıkarmaktadır.