TÜRKİYE'DE FELSEFENİN GELİŞİMİ II - Deneme Sınavı - 7

Duralı’ya göre, metafiziğin temel sorunlardan biri olan hakikat, kapsamlı, ku-
şatıcı bir sentetik birliktir. Özelde metafizik, geneldeyse felsefe, hakikate ilişkin
gerçeklik yörelerini, kesitlerini öğrenip açıklamak maksadıyla çözümlerler. Felsefenin yüreği konumundaki metafizik, başka birçok konusunun arasında, öznel gerçekliği ele alırken, duyargalar durumundaki bilimler de nesnel gerçekliklere
eğilirler

Estetik, diğer adıyla sanat felsefesi, Platon ve Aristoteles’ten bu yana felsefenin temel disiplinleri arasında yer almaktadır. Temel konusu sanat eserinin nasıl bir yapıya sahip olduğunu açıklamaktır.

Uygur, metafizik tanımlarını ele alıp tartışarak, metafiziğin ne olduğunu belirlemeye
çalışmıştır. Metafiziğin en belli başlı tanımlarından biri, en eskisi olması
nedeniyle de kaynak olan tanımı, evrenin tümünü bilmektir; şeklindedir.

Sanat ontolojisi, sanat eserlerini varoluşları yönünden inceleyen felsefedir.

Ülken, varlığı dikotomiler (karşıtlıklar) çerçevesinde de ele almıştır. Ona göre
varlık-yokluk dikotomisi ilk konulan problemdir.

Felsefeye ilişkin düşüncelerini topluca verdiği Felsefeye Giriş (1968) kitabında, Harmann’ın yaklaşımını genel olarak yansıtırken, Ontoloji başlığı altında varlık sorununa da yer vermiştir. Felsefi Antropoloji’de (1971), söz konusu varlık anlayışını temele alarak sorunları açıklamıştır.

Varlık felsefesi, evrenin nasıl oluştuğu, evrendeki unsurların ortaya çıkış ilkeleri,
varlık tabakaları, canlılığın oluşum süreci türünden temel problemlerle uğraşan
felsefenin temel disiplinlerinden biridir. İlk filozofların arkhe olarak adlandırdıkları
sorunu temellendirme çabalarıyla başlanmış, Aristoteles’in “varlık olmak
bakından varlık” ifadesi bağlamında büyük ölçüde teorik yapısını gerçekleştiren
varlık sorunu, uzun süre metafizik bağlamında ele almış ve 18.yy dan itibaren
ontoloji deyimiyle ifade edilmiştir.

Tunalı, sanat ontolojisi anlayışını, önceki paragraflarda kısaca belirtilen yeni ontoloji çerçevesinde temellendirmektedir. Tunalı, ontoloji ile sanat ontolojisi arasındaki bağları şöyle dile getirmektedir: Bundan önceki kısımda, ontoloji adını alan bu felsefe anlayışının, varlığı nasıl varlık tarzları ve varlık tabakaları halinde çözümlediğini gördük. Böyle bir çözüm içinde varlık kanunlarının etkisiyle bu tabakalı yapı, yine bir birlik ve bütünlük elde ediyor. Buradan şu çıkıyor ki, varlıkta bir genel kanun varsa, o da çoklukta birlik kanunudur.

Tunalı,Estetik kitabında sanatın ana ilkelerini temellendirmiştir.

Estetik obje, genel olarak bir estetik süjenin kendisiyle estetik bir ilgi içinde girdiği bir varlık anlamına gelir.

Fenomenolojik estetik, şeylere dönelim formülüyle, şeyleri, fenomenleri bir idealite, realiteden sıyrılmış bir öz, eidos olarak anlamakta, nesnelerin real varlığını görmemezlikten gelmektedir.

Macit Gökberk , Felsefenin Evrimi (1979) adlı kitabının Önsöz’ünde felsefe anlayışına ilişkin ipuları vermiştir.

Hartmann, felsefe tarihinde sistemden çok, problemlerin ele alınmasını öner- miştir.

Nermi Uygur, felsefe tarihi hakkındaki düşüncelerini ilkin Felsefe ve Tarihi (Fel- sefe Arkivi 13, 1962) adlı yazısında ele almıştır. Sonra bu yazı Felsefenin Çağrısı (1971) adlı kitabında, değiştirilerek yeniden kullanılmıştır. Aşağıda Felsefenin Çağrısı adlı kitapta, Felsefe-Dünü ve Yarını başlıklı bölümde felsefe tarihi hakkın- daki düşünceleri ele alınmaktadır.

Mehmet Ali Ayni, Hilmi Ziya Ülken, Bedia Akarsu, İoanna Kuçuradi, Doğan Özlem ahlak felsefesi alanında çalışma yapanlardan ilk akla gelen kişilerdir. Teo Grunberg modern mantık sorunlarıyla uğraşmıştır.

Mengüşoğlu, Değişmez Değerler Değişen Davranışlar adlı çalışmasını, felsefi etik için kritik bir hazırlık olarak tanıtmıştır. Felsefede ve ilimde böyle bir hazırlık yapmanın, literatürde d.nüp dolaşan düşüncelerle hesaplaşmanın şart olduğu (Mengüşoğlu 1965, 3) düşüncesinden hareket etmiştir.

Mengüşoğlu, ahlak felsefesi tarihinde ortaya çıkan g.rüşleri şöyle sıralamıştır:

1- Yunanlılarda ortaya çıkan ahlak felsefesi anlayışı. Bu anlayış Kant’a kadar sürmüştür.

2- Kant tarafından ahlak felsefesinin yeniden kuruluşu.

3- Max Scheler ve Hartmann tarafından yeniden biçimlendirilen değerler ahlakı (Mengüşoğlu 1968, 263-264). Son aşama, Mengüşoğlu’nun görüşlerini oluşturduğu anlayışı temsil etmektedir.

Akarsu’ya göre bir filozof, iki ulus arasındaki savaşı, tıpkı bir ulus içindeki iki kişinin birbirini .ldürmesi gibi, ahlaka aykırı buluyorsa, bu, onun ahlak kanunlarını bütün yeryüzüne genişletmesiyle gerçekleşmektedir. Öyleyse bir insanın ahlak görüşü, düşünüşü, iyi anlayışı, içinde bulunduğu çevreyle, toplumla ve kültür dünyası ile ilgilidir (Akarsu 1970, 3-4).

Klasik Mantık kitabı Kavram ve Terim, Tanım ve Bölme, Hüküm ve Önerme, Akıl Yürütme, Tasdik Türleri ve Beş Sanat bölümlerinden oluşmuştur.

Türkiye'nin önde gelen mantıkçılarından Teo Grünberg, 1968 yılında Sembolik Mantık başlıklı kitabını yayınlamıştır.