TÜRKİYE'DE FELSEFENİN GELİŞİMİ I

Aydın Sayılı, dünyada bilim tarihi konusunda ilk doktora yapan kişi kabul edilir. Doğru cevap A'dır.

Aydın Sayılı, Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir adlı çalışmasında ağırlıklı olarak bilimin toplumla ilişkilerini değerlendirmiştir. Doğru cevap C'dir.

Cemal Yıldırım’a göre bilim felsefesinin amacı bilimi anlatmaktır. Doğru cevap A'dır.

Cemal Yıldırım’a göre bilim tarihinin amacı bir bakıma, nesnel bilginin ortaya çıkma, yayılma ve kullanılma koşullarını incelemek, bir bakıma da nitelikleri belli bir yöntemin, bir düşünce türünün, hatta geniş anlamda bir bakış açısının oluşumunu saptamaktır. Doğru cevap D'dir.

Gözlem, deney, eleştiri, karşılaştırma, tutarlılık unsurlarını kullanarak yapılan araştırmalarda izlenen yola bilimsel yöntem denir. Doğru cevap B'dir.

Önermenin bilgisel anlamı, bu önermenin doğruluk değerini belirlemek için gerekli olan anlam-bileşenidir. Bir terimin bilgisel anlamı, bu terimin (içinde geçtiği), her bir önermenin doğruluk değerini belirleme görevinde kendisine düşen paydır. Doğru cevap E'dir.

Belli bir düşüncenin temellerini oluşturan temel yargılar ile dile getirilmeyen yöntem kuralları bilgi sisteminin öndayanağı olarak kabul edilir. Doğru cevap B'dir.

İslam Mantık Tarihi ve Farabi Mantığı (1969) adlı çalışmasında Nihat Keklik, islam düşünce dünyasının önemli bir sorununu, mantık anlayışlarını, ele almıştır. Çalışmada ortaya çıkan hedeflerden biri, islam dünyasında mantık ve felsefeye olumsuz bakan dogmatik çevrelerin anlayışlarının yanlışlığını göstermektir. Doğru cevap A'dır.

Felsefede, bir düşünürün belli bir konuda ortaya koyduğu düşüncelerin bütününe nazariye denir. Doğru cevap D'dir.

Nihat Keklik’e göre, felsefenin zorluğu ve filozoflar hakkındaki olumlu kanaatlerin nedenleri şunlardır: Felsefeyi birkaç kitap üzerinden tanımaya çalışanların eksik bilgiden kaynaklanan kanaatleri, filozofların olumsuz değerlendirilmeleri, filozofların halkın değerlerine saygı göstermeyen kişiler olarak görülmeleri ve felsefenin zor anlaşılmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir adlı çalışma ilkin 1948 yılında yayınlanmıştır. Kitabın önsözünde çalışmanın çok önemli olan bir kurum olan bilimin kamulaştırılmasnı yapmak gerektiğini söylemektedir. Aydın Sayılı’ya göre, uzmanlıkların derinleştiği dönemde, bilimin ve bilimsel zihniyetin kamulaştırılması en zaruri ihtiyaçlar arasındadır. Bilimin kamulaştırılması, uzmanlık geleneğinden geniş ölçüde ayrılmayı gerektirmektedir. Bu eser böyle bir ikilem içinde kaleme alındı. Kitabın adı olarak, Mustafa Kemal’in bir sözünün seçilmiş olması da kaygılarının bir başka yanına işaret etmektedir.

Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir, Mısırlılarda ve Mezopotamyalılarda Matematik Astronomi ve Tıp, Bilim ve Öğretim Dili Olarak Türkçe adlı eserler ve İslam Dünyasında Bilim Kurumları adlı doktora tezi Aydın Sayılı’ya aittir.

Kitap üç bölümden oluşmaktadır. Bilimi Anlamak adlı ilk bölümde, bilimin tanımı, bilim dışında kalan doğruluk arayışları, dil ile bilim arasındaki ilişkiler, tanımlama ile bilim ilişkisi sorunları incelenmiştir. Bilimsel Yöntem başlıklı ikinci bölümde, bilimsel yöntem kavrayışlı, bilimsel yöntem paradigması, bilimsel yöntemde olgu, gözlem ve deneyin yeri, ölçme sorunları ele alınmıştır. Bilimsel Yöntemin Görünüşleri adlı üçüncü bölümde, olasılık, bilimsel yasa, açıklama ve öndeyi, bilimde nedensellik ve belirlemecilik, hipotezler, bilimsel teoriler, bilimin gelişmesi başlıkları tanıtılmıştır.

Yıldırım’a göre bilim felsefesinin amacı, bilimi anlatmaktır. Kitabın amacı, bilimi bir bilgi yığını olarak değil, bir düşünme yöntemi olarak açıklamaktır.

Yıldırım’a göre bilim, çoğu kez sanıldığı gibi, ilk defa ne Rönesans’ta ne de Batı dünyasında çıkmıştır. Bilim, insanlığın ortak kafa ürünüdür. Kökleri ilkel toplumların yaşamına kadar geri gider. Bilimi anlamak, bilim öncesi veya bilim dışı düşünme biçimleriyle ilişkilerini bilmemizi gerektirir. Bu nedenle bilim tarihi, mitoloji, din, sanat, ve metafizik gibi konulara da, bilimle ilişkileri bakımından yer vermek zorundadır.

Yıldırım düşüncesini bilimin gelişmesinin aşamalarını vererek desteklemektedir. Bilim tarihin dört aşaması şöyledir: Mısır ve Mezopotamya uygarlıklarında görülen ampirik bilgi toplama aşaması. Eski Yunanlıların evreni açıklamaya yönelik akılcı sistemlerinin kurulması. Ortaçağların Yunan Felsefesi ile dinsel doğmaları bağdaştıran çalışma karşısında İslam dünyasındaki bilimsel çalışmaların parlak başarılarını kapsayan aşama. Rönesans sonrası gelişmelerin yer aldığı modern bilim aşaması.

Matematiksel Düşünme (1988) adlı kitap, matematiksel düşünmeyi tartışarak anlamaya yönelik hazırlanmıştır. Yıldırım’a göre, matematiğin konusunu, sayı, nokta, küme gibi soyut nesneler ve bu tür nesneler arasındaki ilişkiler oluşturmaktadır.

Bilimin Öncüleri (1995) adlı kitap, iki ana bölümden oluşmaktadır: ilki, Bilimin tarifi, tarihi ile bilimsel yöntemin temel özelliklerinin anlatıldığı bölümdür. Bu bölüm, Bilim Felsefesi, Bilim Tarihi kitaplarında ele aldığı sorunların çok kısa özetler olarak görülebilir. Bilimin Öncüleri başlığını taşıyan ikinci bölüm, bilimin gelişmesine katkıda bulunan Arşimet’le başlayıp Heisenberg’le biten, Batılı 26 bilim insanın tanıtlamasını içermektedir.

Grünberg; lise yıllarından itibaren felsefeci gibi davrandığını söylemektedir. Felsefeci gibi davranmak, ona göre, her konunun temeline inmek, yüzeyiyle yetinmemek derinlere gitmek, irdelemek ardında neler olduğuna bakmaktır.

Nihat Keklik’e göre, felsefenin zorluğu ve filozoflar hakkındaki olumlu kanaatlerin üç nedeni vardır:
I. Felsefeyi birkaç kitap üzerinden tanımaya çalışanların eksik bilgiden kaynaklanan kanaatleri.
II. Filozofların olumsuz değerlendirilmeleri ve halkın değerlerine saygı göstermeyen kişiler olarak görülmeleri.
III. Felsefenin zor anlaşılması.