TÜRKİYE'DE FELSEFENİN GELİŞİMİ I

İbni Sina, Mantığa Giriş adlı kitabında, felsefenin amacını, insanın bilme gücü ölçüsünce bütün şeylerin hakikatlerine vakıf olması şeklinde tanımlamıştır. Ona göre varolan şeyler, varlığı insanın seçimine ve eylemine bağlı olmayan ile varlığı insanın seçimine ve eylemine bağlı olan olarak ikiye ayrılmaktadır. İlk kısımdaki şeylerin bilgisine teorik felsefe, ikinci kısımdaki şeylerin bilgisine pratik felsefe denir. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “İnsanın bilme gücü ölçüsünce bütün şeylerin hakikatlerine vakıf olması” seçeneğidir.

Kınalızade (1510-1572), hikmet üzerinde duran düşünürlerinden biridir. Ahlaki Alai adlı kitabında ahlâkı, hikmetin bir bölümü olarak tanımlayın Kınalızade, öncelikle hikmetin tanımları üzerinde durmuştur. Hikmetin genel kabul görmüş olduğunu belirttiği tanım şöyledir: Hikmet, harici varlıkları ilk planda ne halde ise, o hal üzere bilmektir. Bundan dolayı sorunun doğru cevabı “harici varlıkları ilk planda ne halde ise, o hal üzere bilmek” seçeneğidir.

Ankara Üniversitesi DTCF’nde (Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi) Felsefe Bölümü 1940 yılında kurulmuştur (Kafadar 2000, 309). 1939 yılından itibaren DTCF programlarında felsefe dersleri görülmeye başlanmıştır. 1939-1942 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü’nün eski hocalarından olan Mehmet Emin Erişirgil ile Fransız düşünür Oliver Lacombe, felsefe bölümünün kuruluşunu gerçekleştirmişlerdir (Çotuksöken 2001, 26). Bölümün Kuruluş aşamasında Fransa’da felsefe eğitimi alan Necati Akder ile Chicago Üniversitesinde Sosyoloji yüksek lisansı yapan Niyazi Berkes de yer almışlardır. Onlara Amerika’da doktoralarını bitiren Behice Boran, Muzaffer Şerif Başoğlu, Fransa’dan dönen Ragıp Atademir de katılmışlardır (Kafadar 2000, 310-311). Lisans eğitimi 1940-1941 öğretim döneminde başlamıştır (Kafadar 2000, 311). Sorunun doğru cevabı “Mehmet Emin Erişirgil” seçeneğidir.

Reform sonrası ilk öbekte yer alan hocaların hepsi, felsefe eğitimi görmüşler, doktora yapmışlar ve öğretimlerinin bir döneminde uzun süreli yurtdışında kalmışlardır. Modern felsefeyi, felsefenin öncü merkezlerinde dönemin önemli düşünürleri yanında tanımış ve öğrenmişlerdir. Bunlardan dolayı sorunun doğru cevabı “modern felsefeyi, felsefenin öncü merkezlerinde dönemin önemli düşünürleri yanında tanımış ve öğrenmiş olmaları” seçeneğidir.

1969 yılında Hacettepe Üniversitesi’nde Felsefe bölümü İonna Kuçuradi tarafından kurulmuş ve Türkiye’deki üçüncü felsefe bölümü olmuştur. Bölüm 1970-1971 yılından itibaren yüksek lisans eğitimi vermeye başlamış, lisans öğrencileri 1975-1976 yılında alınmıştır. (Kafadar 2000, 400). Hacettepe Felsefe bölümünde, diğer bölümlerde olmayan dersler okutulmuştur: İnsan felsefesi, özgürlük sorunu, sanat eserlerinde felsefi problemler, Türk düşünce tarihinde felsefe, Türk kamu hayatında felsefe problemleri, Türk devriminin felsefi temelleri ve değer felsefesi (Kafadar 2000, 402). Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “Sanat eserlerinde felsefi problemler” seçeneğidir.