Türk Düşüncesinde Felsefe Anlayışının Seyri
İnsanın evrendeki konumunu açıklamak için, her kültürde geliştirilen ve kültürün temel değerleri ile kurumları çerçevesinde oluşturulan en geniş kapsamlı teorik yapı nedir ?
Evren Tasavvuru, insanın evrendeki konumunu açıklamak için her kültürde geliştirilen ve kültürün temel değerleri ile kurumları çerçevesinde oluşturulan en geniş kapsamlı teorik yapıdır.
İslam terminolojisinde felsefe ne olarak adlandırılır ?
Hikmet
İslam anlayışına göre felsefenin kurucusu kimdir ?
Felsefenin İslam medeniyetinde meşrulaştırılmanın yollarından biri, felsefenin (hikmet) İdris Peygamber tarafından kurulduğunun kabul edilmesidir. Kur’an’da (Meryem, 65-67), doğruluğu nedeniyle yüksek bir mevkie getirildiği bildirilen İdris Peygamber, hikmetin kurucusu olarak benimsenmiştir.
Allah’ın varlığı, sıfatlarını teorik çerçevelerde inceleyen felsefeyle de çok yakından ilişkili teorik disiplin hangisidir ?
Kelam
Bir yanıyla inancın ilkelerini temellendiren ve ibadetlerin şartlarını belirleyen, diğer yanıyla İslam hukuku olan teorik ve pratik disiplin hangisidir ?
fıkıh
Niçin sorusunun hikmetten yoksun olduğunu bildirerek felsefe sorularını etkisizleştirme yoluna giden kimdir ?
Maturidi
Sudur anlayışına “yoktan yaratma” inancını ekleyerek felsefe ile din arasındaki ortaklıkları arttırmaya çalışan kimdir ?
El Kindi, sudur (kainatın yatatılışı) anlayışına, “yoktan yaratma” inancını ekleyerek, yaratma sorununu felsefe bağlamında ele almış ve böylelikle felsefe ile din arasındaki ortaklıkları arrtırmaya çalışmıştır.
Filozofların Tutarsızlığı adlı kitabın yazarı kimdir ?
Gazali
Mukaddime'de “filozofların görüşleri her yönüyle batıldır” diyen kimdir ?
İbn Haldun
Ahlakı, hikmetin bir bölümü olarak tanımladığı Ahlak-i Ala’i adlı kitabında “İlim ağacı, amel meyvesini vermezse, itibar dairesinin dışında kalır” diyen kimdir ?
Kınalızade Ali Efendi ; Ahlak-i Ala’i (Ahlak İlmi) ; hikmet = felsefe.
Keşfü’z-Zunun An Esami’l-Kütübi Ve’l-Fünun (Kitapların ve İlimlerin İsimlerinden Şüphelerin Giderilmesi) adlı kitabında felsefeyi benimsetmek için Halife Me’mun’un rüyasında Aristoteles’i güzel huylu bir adam olarak gördüğünü anlatan kimdir ?
Katip Çelebi
Yaptırdığı Semaniye Medresesi’nin vakfiyesine okutulsun diye yazdırdığı kelam dersleri, sonrakiler tarafından “felsefiyattır” diye kaldırılıp yerine peygamberin mükemmeliği dersleri okutulan padişah kimdir ?
Fatih Sultan Mehmet, Semaniye Medresesi’ni yaptırıp kanuna göre iş görülüp okutulsun diye vakfiyesinde yazmış ve Haşiye-i Tecrid (açıklamalı kelam kitabı) ve Şerh-i Mevakıf (el İci’nin kelama ilişkin kitabının şerhi) derslerinin okutulmasını bildirmişti. Sonra gelenler bu dersler felsefiyattır diye kaldırıp Hidaye ve Ekmel (Peygamberin mükemmeliğini konu edinme) derslerini okutmayı akla uygun görmüşler.
Fihrisü’l Ulum adlı kitabında Osmanlı döneminde hikmet ile meşgul olanların ve kişilik olarak hikmeti kabul ettiği bilinen kimselerin dışındakilere hikmetin yasaklanmış olduğunu söyleyen kimdir ?
Nedim, Fihris’de (Fihrisü’l Ulum) hikmet ile meşgul olanların ve kişilik olarak hikmeti kabul ettiği bilinen kimselerin dışındakilere hikmetin yasaklanmış olduğunu nakletmiştir. Felsefeciler hikmet ve felsefe öğrenmek isteyenlerin doğum tarihlerine bakıp; eğer doğum tarihlerinden, kişinin bu ilmi elde edeceği çıkartılırsa, onu çalıştırmışlar ve ona hikmet sunmuşlar, aksi olduğunda öğrenci olarak kabul etmemişlerdir. İbni Haldun’un da anlattığı gibi, bu durum devletin çöküşünün belirtilerindendir.
Felsefeye olumlu baktığı halde felsefe çalışmanın helal olması için zihinde İslam inançlarının güçlü olması gerektiğini söyleyen kimdir ?
Katip Çelebi, felsefe ilimlerinde çalışmanın iki şartla helal olacağını bildirmiştir. 1- Zihni İslam inançlarından boş olmamak bilakis dininde güçlü ve şerefli, şeriat hakkında geniş bilgili olmak.
Felsefeye olumlu baktığı halde felsefe çalışmanın helal olması için felsefenin şeriata aykırı problemlerinin eşelenmemesi gerektiğini söyleyen kimdir ?
Katip Çelebi, felsefe ilimlerinde çalışmanın iki şartla helal olacağını bildirmiştir. …. 2- Felsefenin şeriata aykırı problemlerine geçmemektir. Eğer geçerse onları sadece cevap vermek için kullanmalıdır.
Kimin kurduğu hangi düşünce, insanın bağımsızlığını ilan etmesi anlamına gelmiştir ?
Rene Descartes’in (fransız) kurduğu Kartezyen düşünce, insanın bağımsızlığını ilan etmesi anlamına gelmiştir.
Modern düşüncenin en önemli unsuru nedir ?
Modern düşüncenin en önemli unsuru akıldır. Akıl, insanın kendi varoluşunu sağlamada ve sürdürmede belirleyici ilke kabul edilmiştir. İnsanlar, aklın keşfettiği ve bizzat aklın da tabi olduğu doğal yasalarca yönetilen bir dünyaya aittir. Aydınlanma çağında büyük ölçüde belirlenmiş fikre göre, insan gerçeği ancak aklını kullanarak bulabilir. İnsanın kendi içine bakarak, insanların nasıl düşündüğünü, edimlerine nasıl sürüklendiğini, kavramları nasıl oluşturduğunu, tecrübelerle edinilen bilgileri nasıl algılayıp yorumladığını keşfedebilir. Akıl dış dünyaya yöneltildiğinde, yeryüzünün, canlıların ve evrenin nasıl meydana geldikleri ve işlevlerini nasıl yerine getirdiklerini gözlem ve deney yoluyla öğrenmek mümkündür. Akıl, ilk, en güvenilir, sağlam ve son müracaat merci mevkiidir.
1845 yılından itibaren Askeri Cerrahhane’de çalışan Fransız öğretmenlerin öğrencilere aşıladıkları kendi dünya görüşleri nedir ?
Materyalizm (maddecilik)
Osmanlı döneminde 19. yüzyılın ikinci yarısında modern felsefeyle ilgilenen düşünürler kimlerdir ?
Modern felsefenin Türkiye’de okunup yazılması ve ürünlerin ortaya çıkış şartları 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren oluşmuştur. Söz konusu dönemde, Namık Kemal, Ziya Paşa, Şinasi, Münif Paşa, Cevdet Paşa, Ali Suavi, Filibeli Ahmet Hilmi, Ahmet Mithat Efendi başta olmak üzere, çok sayıda düşünür, felsefeyle doğrudan ya da dolaylı bir şekilde ilgilenmişlerdir.
Türkiye'de ilk Felsefe bölümü hangi üniversitede, ne zaman kuruldu ?
İstanbul Üniversitesi’nin modern bir kurum olarak teşkilatlandırılması ve modern bilim anlayışına göre öğretime başlaması 1845 yılında başlamış, çeşitli aşamalardan geçtikten sonra 12 Ağustos 1900 tarihinde Darülfünun-ı Şahane adı altında Yüksek Din İlimleri (Ulum-ı Aliye-i Diniye), Matematik ve Doğa Bilimleri (Ulum-ı Riyaziye ve Tabiiye), Edebiyat, Mekteb-i Hukuk ve Mekteb-i Tıbbiye fakülteleriyle kurulmuştur (Dölen 2009, 273). Darülfünun’la aynı tarihte Edebiyat Fakültesi, Edebiyat, Tarih ve Felsefe bölümleriyle kurulduğu kabul edilmektedir.
Darülfünun, ne zaman, ne ile üniversite oldu ?
Üniversite Reformu, 1933 yılında 1900 yılında kurulan Darülfünun’da reform yaparak onu geliştirmek amacına yönelik bir hükümet uygulamasıdır. Reformla birlikte, Darülfünun adı kaldırılmış üniversite unvanı kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca, Darülfünun’da ders veren çok sayıda hocanın kurumla ilişiği kesilmiş, yerlerine Almanya’dan yabancı hoca getirilmiştir.
İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü'nün belirgin dönemleri nelerdir ?
1- 1900-1933 Reform Öncesi Dönem ; 2- 1933-1950 Yabancı Hocalar Dönemi ; 3- 1950-1990 Doktoralı Yerli Hocalar Dönemi
1933'e kadar İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü hocalarının eğitim düzeyi nedir ?
1933 Reformu’na kadar, yurt dışında doktora yapan az sayıda kişi dışarıda bırakıldığında, Darülfünun’da ders veren hocaların tamamına yakını doktorasızdır. Bu durum felsefe bölümü için de geçerlidir. Alan eğitimi almayan doktorasız hocalar, bilgi birikimi, belirli bir süre Batı ülkelerinde bulunma, yabancı dil bilme, konuya merakları gibi niteliklere bakılarak atanmışlardır.
Darülfünun hakkındaki bilimsel güvensizlik, ne zaman, nasıl kırıldı ?
Yabancı Hocalar dönemi (1933 sonrası) : Darülfünun hakkındaki bilimsel güvensizlik yapılan bilimsel çalışmalar ve yayınlanan ders kitaplarıyla kırılmıştır.