TÜRKİYE'DE FELSEFENİN GELİŞİMİ I - Deneme Sınavı - 5

Sadri Maksudi Arsal (1879-1957) hukuk tarihi ve hukuk felsefe çalışmalarıyla dikkat çekmiştir.

Adnan Adıvar, Osmanlı Türklerinde İlim ve Tarih Boyunca İlim ve Din olmak üzere iki temel eser ortaya koymuştur.

Dinin tümel niteliği hakkında birşey söyleyebilmek için dini, insanın ruhi hayatının üç ayrı cephesinden, yani akıl, irade ve duygu noktalarından incelemek gerekir.

Dinin niteliğini his esasından tetkik edenlerin kuramına da romantik kuram adı verilir.

Bu sınıflandırmanın arkasında olan Buisson, dinin tarifini üç esasa ayırır.

Fuad Köprülü eserleri: Türk Edebiyat›nda İlk Mutasavvuflar, Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Osmanlı’nın Etnik Kökeni.

Alaeddin Şenel'in İlkel Topluluktan Uygar Topluma, Siyasal Düşünceler Tarihi, Irk ve Irkçılık Düşüncesi ve Kemirgenlerden Sömürgenlere İnsanlık Tarihi adlı çalışmaları vardır.

Siyaset bilimci olan Alaeddin Şenel'in çalışmaları esas olarak siyaset felsefesi ağırlıklıdır.

Toplumların tarihi, ilkel ve tarihi olmak üzere iki devre ayrılır.

Zeki Velidi Togan’ın Tarihte Usul adlı çalışması yöntem, genel olarak tarih felsefesi, özel olarak analitik tarih felsefesi açısından değerli bir çalışmadır. Sadri Maksudi Arsal, hukuk tarihi ve hukuk felsefe çalışmalarıyla dikkati çekmiştir. Yavuz Abadan hukuk ve devlet felsefeleri hakkındaki yayınlarıyla bu alanda önde gelen düşünürleri tanıtmıştır. Ali Fuat Başgil demokrasi ve laiklik konularındaki çalışmalarla siyaset felsefesi alanında kaynak eser bırakmıştır. Ömer Lütfi Barkan iktisat alanında özellikle iktisat tarihinde önemli başarılar kaydetmiştir.

İsmail Tunalı, İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümünü bitirdi. Macit Gökberk, Felsefe Bölümü’nün ilk hocalarından ve felsefe bölümünün niteliklerinin şekillenmesinde etkili olan isimdir. Takiyettin Mengüşoğlu, felsefe eğitimi alan ve felsefe doktorası yapan ilk kuşak felsefecilerimizdendir. Cemal Yıldırım, ABD’de eğitim felsefesi (ana dal) ile bilim felsefesi (yan dal) alanlarında doktora yapmıştır. Alaeddin Şenel ise Siyasal Bilgiler Fakültesinde eğitim görmüş, felsefeci olmayan düşünürlerdendir.

Adnan Adıvar, 1939 yılında temel iki eseri olan Osmanlı Türklerinde İlim ile Tarih Boyunca İlim ve Din adlı çalışmalarını yayınlamıştır. Diğer eserleri, Hakikat Peşinde, Bilgi Cumhuriyeti ve Dur Düşün’dür. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvuflar, Fuad Köprülü’nün, İlkel Topluluktan Uygar Topluma ise Alaeddin Şenel’in eseridir.

Adnan Adıvar, 1939 yılında temel iki eseri olan Osmanlı Türklerinde İlim ile Tarih Boyunca İlim ve Din adlı çalışmalarını yayınlamıştır. Diğer eserleri, Hakikat Peşinde, Bilgi Cumhuriyeti ve Dur Düşün’dür. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvuflar, Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Osmanlı’nın Etnik Kökeni, Türk Edebiyatı Tarihi, Divan Edebiyatı Antolojisi, Saz Şairleri Fuad Köprülü’nün önde gelen kitap çalışmalarıdır. Alaeddin Şenel’in İlkel Topluluktan Uygar Topluma, Siyasal Düşünceler Tarihi, Irk ve Irkçılık Düşüncesi, Kemirgenlerden Sömürgenlere İnsanlık Tarihi adlı çalışmaları vardır.

Adıvar’a göre, felsefeyi doğuran nedenlerden biri de, dinin ne demek olduğunu, neden ibadet ihtiyacı duydukları üzerine insanların düşünmeye başlamalarıdır.

Türk Edebiyatında İlk Mutasavvuflar, Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Osmanlı’nın Etnik Kökeni, Türk Edebiyatı Tarihi, Divan Edebiyatı Antolojisi, Saz Şairleri Fuad Köprülü’nün önde gelen kitap çalışmalarıdır. Osmanlı Türklerinde İlim ise Adnan Adıvar’ın eseridir.

Fuat Köprülü, (1890-1976), İstanbul’da doğmuştur. Mercan İdadisini bitirmiş, 1907-1910 yılları arasında Mekteb-i Hukuk’a (hukuk fakültesi) devam etmiştir. Hocalarını beğenmediği için okulu bırakıp lise öğretmenliği yapmıştır. 1913 yılında Halit Ziya Uşaklıgil’den boşalan İstanbul Darülfünunu (Üniversitesi) Türk Edebiyatı Tarihi kürsüsüne 23 yaşında müderris (profesör) tayin edilmiştir. 1924 yılında sekiz ay Milli Eğitim Bakanlığı müsteşarlığı yapmıştır. 1925 yılında Türkiyat Enstitüsü müdürlüğüne atanmıştır. 1934 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi dekanlığı yaparken Atatürk’ün isteği doğrultusunda Kars’tan milletvekili seçilmiştir. 1983 yılında YÖK sebebiyle üniversiteden istifa eden ve Siyasal Düşünceler Tarihi adlı kitabı yazan düşünür ise Alaeddin Şenel’dir.

Alaeddin Şenel’in İlkel Topluluktan Uygar Topluma, Siyasal Düşünceler Tarihi, Irk ve Irkçılık Düşüncesi, Kemirgenlerden Sömürgenlere İnsanlık Tarihi adlı çalışmaları vardır. Dur Düşün adlı eser ise Adnan Adıvar’a aittir.

Adıvar’a göre, bizim gibi bütün modern ilim ve tekniği hazır bulmuş milletler için, o ilim ve tekniğin tarihini kısaca da olsun bilmek, insanlık tarihinde harp ve siyaset yanında bir de ilim ve medeniyetin yeri olduğunu öğrenmek pek faydalıdır. Köprülü, hem tarihin büyük adamlar bağlamında alınmasına hem de onları tamamen dışarıda tutarak incelenmesine karşıdır. Ona göre, çok uzun süredir devam eden birinci anlayış, halkı sürü yerine koyduğu gibi, insanlığın ilerlemesini de sadece seçkin bir öbeğe bağlanması saçmadır. Geri kalan üç düşünce ise Şenel’e aittir.

Adnan Adıvar, tarih felsefesi üzerine odaklanırken, Fuat Köprülü din ve bilim ilişkisine yönelmiştir. Alaeddin Şenel ise insanlık ve düşünce tarihine yönelik kitaplar yazmıştır.

Aydınlanma, genel olarak, insan aklını esas alarak, kültürel dünyayı akıl aracılığıyla kurmaya çalışan, insanı kökeni, yeteneklerini ve haklarını doğa temelli açıklayan, benzer şekilde devletin kökeni, organları ve yapısı hakkındaki temellendirmeleri akıl ve doğa esasına göre yapan, Rousseau, Voltaire, Montesqieu gibi düşünürleri içinde toplayan ve daha çok 18. yüzyılla örtüştürülen anlayıştır.