TÜRKİYE'DE FELSEFENİN GELİŞİMİ I - Deneme Sınavı - 10

Bilimle ilgili çalışmaların en önemli konularından birini bilimde ilerleme sorunu teşkil eder. Aydın Sayılı da bu konuyu Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir adlı kitabında (1948) işlemiştir. Ona göre bilim, insan düşünce ve tasavvurundan fışkıran yeni buluşlarla daima tazelenmektedir. Zamanla ilerlemesi ve yeni keşiflerle beslenerek gelişmesi bilimsel bilginin en belirgin özelliklerinden biridir. Doğru cevap A'dır.

Türk filozof Teo Grünberg, felsefesinin genel çerçevesini, analitik felsefe bağlamında çizmiş ve çalışmalarını bu çerçevede gerçekleştirmiştir. Türkiye’de analitik felsefeyi kendine konu edinip çalışan kişilerin başında Teo Grünberg gelmektedir ; doktora tezinde işlediği konuların dışına çıkmamış, mantık ve analitik felsefe konularında derinleşmiş ve kaynak eserler üretmiştir. Doğru cevap D'dir.

Türk filozof Teo Grünberg : "Felsefe, bilim felsefesi olarak doğruya, sanat felsefesi olarak güzele, ahlak, hukuk ve toplum felsefesi olarak iyiye yönelmektedir". Doğru cevap E'dir.

Tğrk filozof Teo Grünberg’e göre, felsefe, Sokrates’in kavramların anlamlarını gün ışığına çıkarmasıyla belirmiştir. Çağımızda da anlam analizini merkeze alan analitik felsefeye, Sokratik geleneğe dönüş diye bakılabilir. Doğru cevap B'dir.

Nihat Keklik’e göre, metaforun (metaphore (fransızca) ; metaphor (ingilizce) ; mecaz (arapça)) gayesi, en çok kullanılan alan olan edebiyatta sadece üslup ve ifade güzelliği iken, felsefe ve pozitif bilimlerde metaforun amacı, her şeyden önce ifadelerin anlaşılmasını kolaylaştırmaktır. Doğru cevap E'dir.

Nihat Keklik, "Türklerde Ahlak ve Dünya Görüşü" adlı kitabının (2001) yayınlandığı tarihte yoğun olarak tartışılan küreselleşme konusunda, "eğer, küreselleşme insan hakları ve ahlaki değerler açısından ele alınırsa, Avrupalıların Türklerden çok şey öğreneceğini" belirtmektedir. Doğru cevap D'dir.

Aydın Sayılı, dünyada bilim tarihi konusunda ilk doktora yapan kişi kabul edilir. Doğru cevap A'dır.

Aydın Sayılı, Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir adlı çalışmasında ağırlıklı olarak bilimin toplumla ilişkilerini değerlendirmiştir. Doğru cevap C'dir.

Cemal Yıldırım’a göre bilim felsefesinin amacı bilimi anlatmaktır. Doğru cevap A'dır.

Cemal Yıldırım’a göre bilim tarihinin amacı bir bakıma, nesnel bilginin ortaya çıkma, yayılma ve kullanılma koşullarını incelemek, bir bakıma da nitelikleri belli bir yöntemin, bir düşünce türünün, hatta geniş anlamda bir bakış açısının oluşumunu saptamaktır. Doğru cevap D'dir.

Gözlem, deney, eleştiri, karşılaştırma, tutarlılık unsurlarını kullanarak yapılan araştırmalarda izlenen yola bilimsel yöntem denir. Doğru cevap B'dir.

Önermenin bilgisel anlamı, bu önermenin doğruluk değerini belirlemek için gerekli olan anlam-bileşenidir. Bir terimin bilgisel anlamı, bu terimin (içinde geçtiği), her bir önermenin doğruluk değerini belirleme görevinde kendisine düşen paydır. Doğru cevap E'dir.

Belli bir düşüncenin temellerini oluşturan temel yargılar ile dile getirilmeyen yöntem kuralları bilgi sisteminin öndayanağı olarak kabul edilir. Doğru cevap B'dir.

İslam Mantık Tarihi ve Farabi Mantığı (1969) adlı çalışmasında Nihat Keklik, islam düşünce dünyasının önemli bir sorununu, mantık anlayışlarını, ele almıştır. Çalışmada ortaya çıkan hedeflerden biri, islam dünyasında mantık ve felsefeye olumsuz bakan dogmatik çevrelerin anlayışlarının yanlışlığını göstermektir. Doğru cevap A'dır.

Felsefede, bir düşünürün belli bir konuda ortaya koyduğu düşüncelerin bütününe nazariye denir. Doğru cevap D'dir.

Nihat Keklik’e göre, felsefenin zorluğu ve filozoflar hakkındaki olumlu kanaatlerin nedenleri şunlardır: Felsefeyi birkaç kitap üzerinden tanımaya çalışanların eksik bilgiden kaynaklanan kanaatleri, filozofların olumsuz değerlendirilmeleri, filozofların halkın değerlerine saygı göstermeyen kişiler olarak görülmeleri ve felsefenin zor anlaşılmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir adlı çalışma ilkin 1948 yılında yayınlanmıştır. Kitabın önsözünde çalışmanın çok önemli olan bir kurum olan bilimin kamulaştırılmasnı yapmak gerektiğini söylemektedir. Aydın Sayılı’ya göre, uzmanlıkların derinleştiği dönemde, bilimin ve bilimsel zihniyetin kamulaştırılması en zaruri ihtiyaçlar arasındadır. Bilimin kamulaştırılması, uzmanlık geleneğinden geniş ölçüde ayrılmayı gerektirmektedir. Bu eser böyle bir ikilem içinde kaleme alındı. Kitabın adı olarak, Mustafa Kemal’in bir sözünün seçilmiş olması da kaygılarının bir başka yanına işaret etmektedir.

Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir, Mısırlılarda ve Mezopotamyalılarda Matematik Astronomi ve Tıp, Bilim ve Öğretim Dili Olarak Türkçe adlı eserler ve İslam Dünyasında Bilim Kurumları adlı doktora tezi Aydın Sayılı’ya aittir.

Kitap üç bölümden oluşmaktadır. Bilimi Anlamak adlı ilk bölümde, bilimin tanımı, bilim dışında kalan doğruluk arayışları, dil ile bilim arasındaki ilişkiler, tanımlama ile bilim ilişkisi sorunları incelenmiştir. Bilimsel Yöntem başlıklı ikinci bölümde, bilimsel yöntem kavrayışlı, bilimsel yöntem paradigması, bilimsel yöntemde olgu, gözlem ve deneyin yeri, ölçme sorunları ele alınmıştır. Bilimsel Yöntemin Görünüşleri adlı üçüncü bölümde, olasılık, bilimsel yasa, açıklama ve öndeyi, bilimde nedensellik ve belirlemecilik, hipotezler, bilimsel teoriler, bilimin gelişmesi başlıkları tanıtılmıştır.

Yıldırım’a göre bilim felsefesinin amacı, bilimi anlatmaktır. Kitabın amacı, bilimi bir bilgi yığını olarak değil, bir düşünme yöntemi olarak açıklamaktır.