TÜRKİYE'DE DEMOKRASİ VE PARLEMENTO TARİHİ

Partinin ilk tüzüğü ise 1923 yılında hazırlanmıştır. Doğru cevap C’dir.

Tarihimize Nutuk/Söylev olarak geçen ve altı gün içinde toplam 36 saat 31 dakika süren bu konuşmasında Mustafa Kemal; Ekim 1918’den (Mondros Mütarekesi) Ekim 1927’ye kadar geçen 9 yıllık dönemi ve olaylarını ele almıştır. Ele alınan dönem üç evreye ayrılabilir.
• Kuvayı Milliye; 1919-1920
• TBMM Hükümeti: 23 Nisan 1920-29 Ekim 1923
• Türkiye Cumhuriyeti: 29 Ekim 1923-Ekim 1927

1927 Tüzüğü “Tek Partili” düzene CHP’yi de hazırlayan bir tüzük olma özelliğini taşımaktadır. Doğru cevap B’dir.

İsmet İnönü döneminde CHP Olağanüstü Kurultayı ilk kez Atatürk’ün vefatı üzerine 1938 yılında toplanmıştır. Doğru cevap A’dır.

Türkiye Cumhuriyeti, Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’nin 1925 yılında kapatılması ile tek partili düzene geri dönmüştü. Ancak CHP’ye, örgütüne ve hükümetin yetersizliklerine yönelik eleştiriler dinmemişti. Örneğin Ağaoğlu Ahmet, 1926’da sunduğu raporda hükümetin denetimsiz olmasının yaratacağı olumsuzluklara dikkati çekmişti. İçte ve dışta hükümete ve ülkeye yönelik giderek artan eleştiriler çok geçmeden Serbest Cumhuriyet Partisi (SCP)’nin kurulmasını ve Türkiye’nin ikinci kez çok partili demokrasiye geçmesini sağladı.

SCP’nin kurulmasını sağlayan dış ve iç faktörler nelerdi?
Avrupa’nın Türkiye’deki yönetimi diktatörlük olarak tanımlaması en önemli dış nedendi.

Fethi Bey Paris büyükelçisi idi.

21 Aralık 1930 günü kapatılan parti Ahali Cumhuriyet Partisi'dir.

SCP’nin kendi yöneticilerinin kararıyla, 26 Eylül 1930’da Abdülkadir Kemali (Ögütçü) Bey tarafından kurulan Ahali Cumhuriyet Partisi’nin de 21 Aralık’ta Bakanlar Kurulu kararıyla kapatılması ülkede tek partili sistemi geri getirdi.

CHP; Sivas Kongresi’nde örgütlenen, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti”nin siyasal parti halinde dönüşmesi ile kurulmuştur.

CHP; Sivas Kongresi’nde örgütlenen, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti”nin siyasal parti halinde dönüşmesi ile kurulmuştur. Onu, tarihsel ve ulusal gereksinimler doğurmuştur. Sivas Kongresi’nden 9 Eylül 1923’e kadar Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, 9 Eylül 1923’den 10 Kasım 1924’e kadar Halk Fırkası, 10 Kasım 1924’den 1931 yılına kadar Cumhuriyet Halk Fırkası, 1931 Kurultayı’ndan sonra da Cumhuriyet Halk Partisi adını almıştır.

CHP, çok partili siyasal yaşamın başladığı 1946 yılına kadar 6’sı olağan, 1’i olağanüstü olmak üzere 7 Büyük Kurultay toplamıştır. 1919, 1927, 1931, 1935, 1939, 1943 kurultayları olağan, 1938 kurultayı olağanüstü kurultaylardır.

CHP’nin ikinci Kurultay’ı TBMM seçimlerinin yenilenmesinden sonra 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında yapılmıştır. Kurultay’a 316’sı milletvekili, 62’si delege olmak üzere toplam 378 kişi katılmıştır. Bu kurultayın en önemli belgeleri Atatürk’ün “Büyük Nutku”, “Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi (Tüzüğü)” ve “Umumi Riyasetin (Genel Başkanlığın) Beyannamesi”dir.

Dördüncü Büyük Kurultayın 13 Mayıs 1935’teki toplantısında “Kamâlizm (Kemalizm)” ilk kez CHP Programı’na girmiştir.