TÜRKİYE'DE DEMOKRASİ VE PARLEMENTO TARİHİ - Deneme Sınavı - 26

29 Eylül 1960’da da esas amacından ayrıldığı, dini siyasete alet ettiği, bir grup vatandaşı diğer gruba düşman ettiği, vatandaşlar arasında eşitlik haklarını ihlal ettiği, parti ileri gelenleri tarafından Anayasanın ihlaline yol açıldığı, seçmenlerine karşı güven bırakmadığı, parti teşkilatına hesap vermekten korkup değişik tarihlerdeki genel kongrelerin yapılmasına engel olduğu ve sosyal bir parti olma özelliğini kaybettiği gerekçeleriyle Demokrat Parti kapatılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde demokrasiye vurulan ilk darbe, 27 Mayıs 1960'da dönemin iktidar partisi Demokrat Parti'nin (DP) "ülkeyi baskı rejimine ve kardeş kavgasına götürdüğü" ileri sürülerek gerçekleşti. Celal Bayar Cumhurbaşkanı, Adnan Menderes ise dönemin Başbakan’ı idi.

1924 Anayasası’nda “Ulus” adına egemenlik hakkının yalnız Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kullanılacağı ifade edilmişken 1961 Anayasası, bunun yetkili organlar eliyle kullanılacağını açıklamak suretiyle Meclisi, egemenliği kullanan tek organ olmaktan çıkarmıştır.

1961 Anayasası Cumhuriyet tarihinin en demokratik ve özgürlükleri genişleten anayasası olarak kabul görmüştür.

1961 Anayasa’sı, üniversite-siyaset ilişkisine açıklık getirmiştir. Partilerin genel merkezleri dışında yönetim görevi almamak kaydıyla siyasî partilere üye olma yasağının üniversite öğretim üyeleri ve yardımcıları hakkında uygulanamayacağı ifade edilmiştir. Böylece 1946 yılında getirilen üniversite özerkliği anayasal güvenceye kavuşturulmuştur. Üniversite öğretim üye ve yardımcılarının serbestçe araştırma ve yayında bulunabileceğinin belirtilmesi, temel hak ve özgürlüklerin genişletilmesi bakımından, öğretim üye ve yardımcılarının siyasi partilere üye olabilmelerine izin verilmiş olması ise çoğulcu toplum yapısının oluşturulması amacının gerçekleştirilmesi açısından oldukça önemli adımlardır

Fahri Korutürk 6 Nisan 1973’te Türkiye’nin 6. Cumhurbaşkanı olmuştur.

30 Ağustos 1970’de Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na Orgeneral Faruk Gürler atandı. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Memduh Tağmaç’tı. Hava Kuvvetleri Komutanı ise Muhsin Batur’du.

1961 Anayasası’nda kanunların anayasaya aykırı olamayacağı kabul edilmiştir. Anayasanın üstünlüğü ilkesi gereği olarak Anayasa hükümlerinin yasama, yürütme ve yargı organları ile idare makamlarını ve kişileri bağlayacağı vurgulanmıştır. Egemenlik devlet organları arasında paylaştırılmış ve yumuşak güçler ayrılığı benimsenmiştir.

27 Mayıs 1960 askeri darbesi sonrası haklarında idam kararı verilen dönemin Başbakanı Adnan Menderes ile bakanlardan Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan’dır.  Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ın ölüm cezasına çarptırılmış olması 12 Mart 1971 Muhtırası’nın verilme gerekçelerinden biri değildir.

Yükseköğretim Kurulu (YÖK), Türkiye Cumhuriyeti'nin 1982 Anayasası ile belirlenen yükseköğretim sisteminin temel esaslarına göre oluşturulan bir kuruluştur.

Avrupa’nın Türkiye’deki yönetimi diktatörlük olarak tanımlaması en önemli dış nedendi. Amerikan Büyükelçisi Joseph Grew’in de dikkati çektiği gibi “Türkiye’nin bu şekilde tasvir edilmesi Gazi’nin gözüne çarpmış ve hiç hoşuna gitmemişti”.Bununla birlikte SCP’nin kuruluşunu hazırlayan asıl nedenler içerden kaynaklanıyordu. Bu nedenle doğru yanıt A seçeneğidir.

Türkiye 2 Ağustos 1944’te Almanya ile siyasal ve ekonomik ilişkilerini kesti. Sovyet Rusya’nın Balkanlardaki girişimleri ve Müttefiklerin 1 Mart 1945’ten önce Almanya’ya savaş ilân eden ülkelerin San Fransisco Konferansı’na katılabileceğini belirten muhtırasını da dikkate alarak 23 Şubat 1945’te Almanya ve Japonya’ya savaş ilân etti.

Fethi Bey ve SCP yöneticileri Cumhurbaşkanının başlangıçtaki tarafsızlığını bozması karşısında Mustafa Kemal ile karşı karşıya kalmak istemediler. Yaptıkları bir toplantının ardından 17 Kasım 1930’da partilerini kapattılar. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Sivas Kongresi’nden 9 Eylül 1923’e kadar Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, 9 Eylül 1923’den 10 Kasım 1924’e kadar Halk Fırkası, 10 Kasım 1924’den 1931 yılına kadar Cumhuriyet Halk Fırkası, 1931 Kurultayı’ndan sonra da Cumhuriyet Halk Partisi adını almıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

CHP, çok partili siyasal yaşamın başladığı 1946 yılına kadar 6’sı olağan, 1’i olağanüstü olmak üzere 7 Büyük Kurultay toplamıştır. 1919, 1927, 1931, 1935, 1939, 1943 kurultayları olağan, 1938 kurultayı olağanüstü kurultaylardır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Partinin ilk tüzüğü ise 1923 yılında hazırlanmıştır. Tüzük, Mustafa Kemal Paşa’nın 7 Ağustos - 9 Eylül 1923 tarihleri arasında seçim çevrelerinden gelen milletvekilleri ile yaptığı görüşmeler sonucunda ortaya çıkmıştır. Ayrıca bir program yapılmamıştır. Tüzük; 106 madde ve bir ekten oluşmuş; genel esaslara, parti teşkilatına ve bir de genel maddeye yer verilmiştir. İlk 7 madde “Genel Esaslar”a ayrılmış, Partinin Cemiyetler Kanunu’na göre kurulmuş siyasi bir cemiyet olduğu vurgulanmıştır. Parti; ulus egemenliği, yasa üstünlüğü ve halkçılık ilkesi temeline oturtulmuştur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Parti içinde müstakil grup 1939 yılındaki kurultayda belirtilmiştir. 1943 yılındaki kurultayda Basındaki eleştirilere karşın Müstakil Grup’un varlığı korunmuş, üye sayısı otuz beşe, İdare Heyeti üye sayısı ise üçten dörde çıkarılmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

10 Nisan 1931’de Türk Ocakları Olağanüstü Kurultayı toplandı. Genel Başkan Hamdullah Suphi Tanrıöver Atatürk’ün “kurduğu
partinin kadrolarını, ulussever, halkçı ve cumhuriyetçi gençlerle büyütmeyi” istediğini, bu nedenle ocakların CHP’ye bağlanmasının yerinde olacağını belirtti. Sonuç olarak Türk Ocakları Derneğinin kapatılmasına ve derneğin sahip olduğu tüm hakların CHP’ye devrine karar verildi. Oybirliği ile kabul edilen bu öneri sonucunda 257 şubesi bulunan Türk Ocakları CHP’ye katıldı. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Demokrat Parti 1946 yılında kurulmuştur. Doğru yanıt: E'dir.

Demokrat Parti 1950 seçimlerini kazanarak kesintisiz 10 yıl iktidarda kalmıştır. Doğru yanıt: C'dir.