TÜRKİYE'DE DEMOKRASİ VE PARLEMENTO TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

SCP’lilerin devrimleri benimsemediği, fesi ve Arap harflerini geri getirecekleri yönündeki propagandalar Fethi Bey tarafından “iftira” olarak değerlendirildiyse de CHP’liler SCP’yi irticai tehlike yaratmakla, devrim karşıtlarını partide toplamakla ve Cumhuriyet rejimini tehlikeye sürüklemekle suçladılar. Doğru cevap D'dir.

CHP’nin ilk kurultayı 1919 yılında yapılan Sivas Kongresi olarak kabul edilmiştir. Atatürk, 1927 yılında yapılan ikinci kurultayda yaptığı açış konuşmasında “... Bütün Anadolu ve Rumeliye şamil olmak üzere ilk umumi kongremiz Sivas’ta akdedilmişti” diyerek bu tarihsel saptamayı yapmıştır. Doğru cevap D'dir.

CHP’nin ikinci Kurultay’ı TBMM seçimlerinin yenilenmesinden sonra 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında yapılmıştır. Kurultay’a 316’sı milletvekili, 62’si delege olmak üzere toplam 378 kişi katılmıştır. Bu kurultayın en önemli belgeleri Atatürk’ün “Büyük Nutku”, “Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi (Tüzüğü)” ve “Umumi Riyasetin (Genel Başkanlığın) Beyannamesi”dir. Doğru cevap E'dir. 

1927 Büyük Kurultayı'nda, Türk dilinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacı ilk kez bu tüzükte yer almıştır (madde 5). Doğru cevap A'dır.

"Devletin esas kuramı; Türkiye; ulusçu, halkçı, devletçi, laik ve devrimci bir cumhuriyettir" şeklinde belirtilmiştir. Doğru cevap E'dir.

CHP’nin 1939 Kurultayı’nda kabul edilen programda büyük değişiklikler yoktur. Yeni programda Giriş ve ilk iki bölüm aynen korunmuştur. En önemli yenilik “köy eğitmenleri” konusudur. Atatürk’ün ulusal ve halkçı eğitim anlayışı doğrultusunda alınan bu karar gereğince; ilköğretimin yaygınlaştırılmasını sağlamak amacıyla öğretmen gönderilmesine olanak bulunmayan köylerin öğretim ve eğitim işlerinde köylüye rehberlik etmek üzere köy eğitmenleri istihdam edilmesi kararlaştırılmıştır. Böylece Köy Enstitüleri’nin de temeli atılmıştır. Doğru cevap D'dir.

1937

1938

Merkez olan Ankara’da Ülkü, Bursa’da Uludağ, İzmir’de Fikirler, Manisa’da Gediz, Afyon’da Taşpınar, Kars’ta Doğuş, Diyarbakır’da Karacadağ, Sinop’da Dranaz gibi isimler alan bu dergiler 1930’lu yılların Türkiyesini anlatan ve çok önemli inceleme ve derlemeleri içeren önemli birer kaynak oldular. Doğru cevap C'dir.

1939 CHP Büyük Kurultayı

Demokrat Parti’nin 1946’da Türk siyasal yaşamında yer almasının ardından 1950’de yapılan seçimler sonrasında CHP, kansız olarak iktidarı Demokrat Parti’ye teslim ederek muhalefet görevini üstlendi. Doğru cevap C'dir.

Ankara

1930

1923

1919

Fethi Okyar

Ahmet Necdet Sezer’in başkanı olduğu Anayasa Mahkemesi, hakkında kapatılması talebiyle dava açılmış olan RP ile ilgili kararını 16 Ocak 1998 tarihinde açıkladı. Buna göre Anayasa Mahkemesi, Refah Partisi’ni demokratik ve laik cumhuriyet ilkelerine aykırı davranarak devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü ve millet egemenliği ilkelerini çiğnediği ve irticai faaliyetlerin odağı olduğu gerekçesiyle kapatmakla kalmadı, aynı karara bağlı olarak Genel Başkan Necmettin Erbakan ile birlikte partinin diğer ileri gelen isimleri olan Şevket Kazan, Ahmet Tekdal, Şevki Yılmaz, Hasan Hüseyin Ceylan, İbrahim Halil Çelik’in milletvekilliklerini, Şükrü Karatepe’nin ise Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığını düşürerek söz konusu kişilere siyaset yasağı getirdi. Gerekçeli kararın 22 Şubat 1998 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmasıyla Refah Partisi’nin siyasal yaşamı resmen sona ermiş oldu.

20 Ekim 1991 tarihinde yapılan genel seçimlerde beş siyasal parti yüzde onluk barajı aşarak Parlamentoya girmeyi başardı. DYP’nin %27.03 oy oranıyla 178 milletvekili, ANAP’ın %24.01 oy oranıyla 115 milletvekili, SHP’nin ise %20.75 oy oranı ile 88 milletvekili çıkardığı seçimlerde, Necmettin Erbakan’ın genel başkanı olduğu RP%16.88 oy oranı ile 62 milletvekili, Bülent Ecevit’in Genel Başkan olmasıyla yükselişe geçen DSP ise %10.75’lik oy oranıyla 7 milletvekili ile TBMM’de temsil hakkı elde ettiler. Böylece iki dönem sonra Türkiye’de yeniden koalisyonlu günler başlamış oldu. 12 Eylül yönetiminin, 1982 Anayasası ve seçim yasasıyla yerleştirmeye çalıştığı iki partili parlamento ve tek partiye dayanan iktidar modeli uygulaması, ancak 8 yıl sürmüş oldu. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel’i hükümeti kurmakla görevlendirmesi üzerine yapılan görüşmeler sonrasında uzlaşma sağlandı ve DYP ile SHP arasında koalisyon hükümeti kuruldu. SHP’nin Genel Başkanı Erdal İnönü de Başbakan Yardımcısı olarak ilk kez hükümette yer aldı. Böylece 1980 öncesinde siyasal açıdan bir araya gelemeyen ve ülkenin temel sorunları üzerinde uzlaşamayan merkez sağ ve merkez sol arasında geniş tabanlı bir hükümet kurulmuş oldu. Bu hükümetin de temel gündemini, önceki iki hükümet gibi, ekonomik sorunların üstesinden gelmek ve Güneydoğu Anadolu’daki PKK terör örgütünün yıkıcı faaliyetlerini önlemek oluşturdu.