TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ

Cevap C

Cevap A

Cevap C

Cevap A

Cevap A.

Cevap A

Cevap A

Cevap A

Cevap C

Cevap E

Aslında demokrasileri “defolu” ve “istikrarsız” kılan, askerî darbelerdir. Rejim tipi ne olursa olsun birden fazla darbeye maruz kalan demokrasiler istikrarsız ve pekişmemiş olmak eğilimindedir.

27 Mayıs yönetimi, oluşturduğu görünür ve görünmez vesayet kurumlarıyla “vesayetçi demokrasi” dönemini başlatmıştır. Yasamayı, Anayasa Mahkemesi ve Senato yoluyla yürütmeyi de MGK ve yargı (özellikle Danıştay) yoluyla vesayet altına almış, yargıyı da kendi ideolojisi doğrultusunda yeniden-düzenlemiştir.

1973 seçimleri ile demokrasiye yeniden dönülmüş ancak bu defa da zayıf koalisyonlar dönemi başlamıştır. 1973’ten sonraki 6 yıl içinde 7 hükûmet kurulmuştur. Ortalama olarak hükûmetlerin ömrü bir yıl civarında olmuştur. Cumhuriyet tarihinde ilk defa bu dönemde, bir hükûmet güvensizlik oyuyla düşürülmüştür. 1973-80 döneminin bir özelliği de yozlaşma ve yolsuzluk olaylarındaki artıştır. Bunun temelinde de türlü hesaplarla kurulan koalisyon hükûmetleri yatmaktadır. Koalisyonu oluşturan ortak sayısı arttıkça bakanlık sayısı artmış; bu artış da yozlaşma ve yolsuzluklara davetiye çıkarmıştır.

12 Mart günü ordu, isteklerini bir “muhtıra” şeklinde açıklamıştır. Radyodaki 13.00 haber bülteninin ilk haberi bir muhtıradır. Muhtıra, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Memduh Tağmaç ile Kuvvet Komutanlarının “MGK üyesi” sıfatıyla imzalarını taşımaktadır.

Doğan Avcıoğlu, İlhan Selçuk ve İlhami Soysal gibi isimler ön plandaydı. Bunlar orduyu yeni bir darbeye teşvik edip “Baas sosyalizmi” türünden bir rejim kurmak istiyorlardı.

20 Mayıs 1971’de Millî Nizam Partisi “laikliğe aykırılık” gerekçesiyle kapatıldı. Türkiye İşçi Partisi de 20 Temmuz 1970’te Anayasa Mahkemesi tarafından, Türk dilinden ve kültüründen gayri dil ve kültürleri korumak… yoluyla “toplumda azınlıklar yarattığı” gerekçesiyle kapatıldı. Parti yöneticileri ise sıkıyönetim mahkemelerinde yargılanıp ağır hapis cezalarına çarptırıldılar. Bu dönemi büyük bir kayba uğramaksızın atlatan (ve daha sonra da hızla büyüyen) tek parti MHP olmuştur.

12 Mart döneminin partiler açısından en önemli gelişmesi, CHP’nin yeni yönetiminin darbeye karşı çıkmasıdır. Bu, CHP tarihi açısından bir ilktir. Çünkü o tarihe kadar “CHP+ordu=iktidar” yargısı, yaygın bir kanı olarak kamuoyunda yer buluyordu. Ecevit liderliğindeki yeni yönetim bu yargıyı değiştirmek istiyordu.

Erim ve Melen hükûmetleri döneminde Anayasa’da yapılan değişiklikler esas itibarıyla, 1961 Anayasası’nın liberal ve özgürlükçü yönlerini budamaya ve devlet otoritesini güçlendirmeye yönelik değişikliklerdir. Bu değişiklikler ana esaslar itibarıyla şu başlıklarda toplanabilir: (1) Yürütmenin güçlendirilmesi, (2) temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanması, (3) yargısal güvencelerin zayıflatılması ve (4) genel olarak askerî bürokrasinin, özel olarak da askerî yargının, yetkilerinin artırılmasıyla ilgili düzenlemeler. Buna ek olarak ordunun elindeki malların denetlenmesi usullerine, Sayıştay’ın bu konudaki yetkilerini sınırlayan bir “gizlilik” unsuru getirilmiştir.

1 Temmuz 1974 tarihinde alınan kararla 6 ilde, daha önce 12 Mart yönetimi tarafından yasaklanmış olan haşhaş ekimi resmen serbest bırakılmıştır.

CHP-MSP hükûmetinin en önemli icraatı kuşkusuz “Kıbrıs Barış Harekâtı”dır. Türkiye’de koalisyon hükûmetinin kurulmasıyla 12 Mart dönemi tamamen sona erip yeni bir döneme girilirken, komşumuz Yunanistan’da ise bir darbe olmuş ve ülke askerî yönetimin altına girmişti. Bu darbenin uzantıları bir süre sonra Kıbrıs’a kadar uzayacak ve sonuçta Türkiye’nin Kıbrıs müdahalesi gerçekleşecektir.