TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ

Menderes Dönemi’ni sadece tarımsal kalkınma hamlesiyle özdeşleştirmek büyük bir indirgemecilik olur. DP devletçiliği, özel sektörü dinamo kılmaya yönelirken KIT’lerin faaliyet alanlarını çeşitlendirmek ve genişletmekten geri durmamıştır. Bu çerçevede Menderes Dönemi’nde Makine Kimya Endüstri (MKE; 1950), Denizcilik Bankası (1951), Et ve Balık Kurumu (1952), Devlet Malzeme Ofisi (DMO; 1954) ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO; 1954) gibi bugün hala farklı alanlarda ülkenin ekonomik üretiminde öncü rol oynayan bazı önemli ekonomik kurumlar kurulmuştur.

Menderes Dönemi’ni sadece tarımsal kalkınma hamlesiyle özdeşleştirmek büyük bir indirgemecilik olur. DP devletçiliği, özel sektörü dinamo kılmaya yönelirken KIT’lerin faaliyet alanlarını çeşitlendirmek ve genişletmekten geri durmamıştır. Bu çerçevede Menderes Dönemi’nde Makine Kimya Endüstri (MKE; 1950), Denizcilik Bankası (1951), Et ve Balık Kurumu (1952), Devlet Malzeme Ofisi (DMO; 1954) ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO; 1954) gibi bugün hala farklı alanlarda ülkenin ekonomik üretiminde öncü rol oynayan bazı önemli ekonomik kurumlar kurulmuştur. Türkiye Vakıflar Bankası, taşınır ve taşınmaz mal ve değerler karşılığında kredi açmak, ortaklıklar kurmak veya kurulmuş olan ortaklıklara iştirak etmek, taşınmaz mal – alıp satmak, her türlü bankacılık işlem ve hizmetleri yapmak, Vakıflar Genel Müdürlüğü ile Mülhak Vakıflar İdaresi’nin Bankaya vermede yarar gördüğü gayrimenkulleri ve işletmeleri yönetmek, devam ettirmek ve işletilmeleri için gerekli tüm işlem ve girişimleri yapmak üzere 11 Ocak 1954 tarihli 6129 sayılı yasa ile 50 milyon TL itibari sermaye ile kurulmuştur. Banka sermayesinin %55‟i Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne, %20‟si Mülhak Vakıflara ve %25‟i diğer gerçek ve tüzel kişilere ayırılmıştır. Ticaret bankası niteliğindeki Vakıflar Bankası sermaye yapısı bakımından kamu payının ağırlıkta olduğu karma nitelikte bir banka olarak kurulmuştur.

Menderes Dönemi’ni sadece tarımsal kalkınma hamlesiyle özdeşleştirmek büyük bir indirgemecilik olur. DP devletçiliği, özel sektörü dinamo kılmaya yönelirken KIT’lerin faaliyet alanlarını çeşitlendirmek ve genişletmekten geri durmamıştır. Bu çerçevede Menderes Dönemi’nde Makine Kimya Endüstri (MKE; 1950), Denizcilik Bankası (1951), Et ve Balık Kurumu (1952), Devlet Malzeme Ofisi (DMO; 1954) ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO; 1954) gibi bugün hala farklı alanlarda ülkenin ekonomik üretiminde öncü rol oynayan bazı önemli ekonomik kurumlar kurulmuştur.

1955’te ülkenin üçüncü kâğıt fabrikası açılarak çıkarılan bir kanunla Sümerbanktan ayrılıp Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları İşletmesi Genel Müdürlüğü (SEKA) adı ile yeni bir KİT kuruldu.

Menderes’in yükseköğretim alanındaki hamlesi, 1957de Ankara’da Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), 1958’de ise Erzurum’da Atatürk Üniversitesi ve Karadeniz Teknik Üniversitesinin açılmasıyla gerçekleşti.

1955’te başlayan ve giderek kronikleşen ekonomik sıkıntılar sonucu 1958’de dış ticaret açığı nedeniyle ödemeler dengesi daha önce hiç olmadığı kadar bozuldu. Öyle ki aynı yıl 1958'de Ankara’da Banknot Matbaası kuruldu.

31 Temmuz 1959 tarihinde, Yunanistan’dan sadece 15 gün sonra, daha sonra Avrupa Birliği (AB) hâline gelecek olan Avrupa Ekonomik Topluluğuna (AET) ortaklık başvurusunda bulundu.

4 Ağustos 1958de Türkiye ile alacaklı ülkeler arasındaki konsorsiyum mutabakatı sonucunda Türkiye IMF ile ilk stand-by antlaşmasını imzalarken TL’nin yabancı paralar karşısında devalüe edilmesini de öngören ekonomik istikrar tedbirleri yürürlüğe girdi.