AK PARTİLİ YILLAR (2002-2014)

28 Şubat Postmodern Darbesi, 27 Mayıs, 12 Mart ve 12 Eylül askerî darbelerinden farklılıklar içermekteydi. Her şeyden önce asker kışlasından çıkıp siyasal alana doğrudan müdahale etmedi. Bunun yerine silahsız kuvvetlerin yani, medya ve kendisine sivil süsü vermiş birtakım örgütlü yapıların devreye girdiği, yargı ve diğer sivil bürokrasinin de desteklediği, siyaseti topyekûn denetleme ve devre dışı bırakma süreci olarak kurgulanmıştı. Dolayısıyla 28 Şubat, medyası, iş dünyası, yargısı, akademisi ve bürokrasisiyle büyük plandaki müesses nizamın bir restorasyonu ve sonuçları itibarıyla de bin yıl bitmeyeceği öngörülen çok boyutlu bir süreç olarak tasarlanmıştı.

3 Kasım 2002 seçimlerinde Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), oyların %34,28’ini alarak ve Mecliste 363 sandalye kazanarak ezici bir galibiyet aldı.

AK Partinin neredeyse anayasayı tek başına değiştirebilecek bir çoğunluğu elde etmesinde, seçim barajı dolayısıyla seçime giren 19 partiden sadece ikisinin barajı geçmiş olmasının büyük etkisi vardı.

Seçimlerden sonra 58. hükûmeti 18 Kasım 2002 tarihinde AK Parti adına Genel Başkan Yardımcısı Abdullah Gül kurdu. TBMM Başkanlığına ise Manisa milletvekili Bülent Arınç seçildi.

YSK, Siirt seçimini, sandık kurullarının oluşturulmasında yaşanan usulsüzlüklerden dolayı iptal etmiş ve seçimlerin yenilenmesine karar vermişti. Böylece Recep Tayyip Erdoğan, Siirt’ten aday olarak 9 Mart 2003 tarihinde yapılan seçimlerde milletvekili olmaya hak kazandı.

7. Uyum paketinde özel televizyonlarla birlikte TRT’nin de farklı dil ve lehçelerde yayın yapmasının önündeki engeller kaldırılmıştır. Ayrıca ifade özgürlüğünün önünde engel oluşturan ve Türkiye’nin sık sık AİHM’de mahkûmiyetine yol açan Terörle Mücadele Kanunu’nda değişiklik yapılarak terör suçunun oluşmasında şiddet ve cebir şartı getirilmiştir.

Türkiye, Kasım 2003’te ölüm cezasının kaldırılmasına ilişkin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Ek 6 Nolu Protokol’ü onaylamıştır. 

AK Parti, kendisine yönelik şüpheleri azaltmak ve meşruiyet zeminini güçlendirmek için AB sürecini hızlandırmaya özel önem verdi ve 2005 yılında üyelik müzakereleri başladı. Müzakerelerin başlaması, demokratikleşme doğrultusunda reform arzulayanların elini güçlendirdi.

2006’dan itibaren Türkiye ile AB arasındaki ilişkiler önce Kıbrıs yüzünden krize girmiş ardından da çeşitli engellemelerle üyelik süreci zamana yayılmıştır. Sonraki süreçlerle de özellikle GKRY’nin engellemeleri yüzünden sadece resmen askıya alınan fasıllarda değil, diğer alanlarda da engellemelerini sürdürmektedir.

Olumsuz sonuçlarının yanı sıra hem İslam dünyasında Türkiye’nin uyandırdığı saygınlık hem de AB ile ilişkilerin bu süreçten etkilenmemesi hatta bağımsız karar alabilme kapasitesini ortaya çıkardığı için 1 Mart tezkeresinin reddinin son derece olumlu olduğu da düşünülmüştür. Türkiye’nin bu tavrı, Batı’dan bağımsız bir dış politikanın yürütülebileceğinin de bir işareti olarak yorumlanmış, Türkiye’nin bu dönemden itibaren dış politikasında sergilediği proaktif, dinamik ve öz güveni yüksek tutumun da bu tezkerenin reddi ile ilişkilendirilmiştir. Bu bağlamda tezkerenin reddinin Arap dünyası ve Orta Doğu’da geniş bir coğrafyada yankı bulması, Türkiye’nin demokratik bir ülke olarak Orta Doğu’da rol model anlamında Türkiye modelinin tartışılmasının da başlangıcı olarak yorumlanmıştır.

E-Muhtıra, 27 Nisan 2007 tarihinde Genelkurmay Başkanlığı sitesinde Cumhurbaşkanlığı seçimine doğrudan askerin müdahalesi anlamına gelen açıklamadır. Doğrudan sivil siyasetin alanına müdahale eden bir açıklama olduğu için muhtıra niteliği taşımaktadır. Hükümet açıklamaya sert tepki göstererek Başbakanlığa bağlı bir kurum olan Genelkurmay’ın hükümet aleyhine bu şekilde bir görüş beyan etmesinin kabul edilemez olduğunu açıklamıştır. Böylece, söz konusu muhtıranın etkisi sınırlı kalmıştır.

Referanduma götürülen değişiklik paketinin içinde şu hususlar bulunmaktaydı:

• Milletvekili genel seçimlerinin beş yıl değil dört yılda bir yapılması.

• Cumhurbaşkanının halk oyuyla seçilmesi.

• TBMM toplantı yeter sayısının açıkça Anayasa’da belirtilerek yeni bir 367 krizinin yaşanmasının önüne geçilmesi

• Halk oyuyla seçilecek cumhurbaşkanının nitelikleri, görev süresi, kaç kez seçilebileceği, aday gösterilme yöntemi, yeterlilikleri ve nasıl aday gösterileceği,

• Halk oyuyla seçilecek cumhurbaşkanının nasıl seçileceği, seçimin gereklilikleri ilk tur ve ikinci seçimlerinde ne kadar oy alması gerektiği. 

Kemal Kılıçdaroğlu, 22 Mayıs’ta 33. Olağan Kurultayda CHP genel başkanı seçildi. 28 Şubat’ın izinde, laikçi ve ulusalcı damarı tavizsiz savunan ve dolayısıyla eski vesayetçi seçkinci çizginin partisi olan CHP ve bu çizginin savunucusu Baykal profili yerine, daha çok “varoşlara inme” söylemini kullanarak geleneksel CHP çizgi ve politikalarının revize edilmesi gerektiğini savunan Kılıçdaroğlu’nun seçilmesi CHP tabanı ve tavanı için yeni bir umut ve heyecan dalgası oluşturdu.

Referandumda AK Parti, Meclis dışındaki BBP ve Saadet Partisi “Evet” kampanyası, MHP ve CHP “Hayır” kampanyası yürütürken BDP ise referandumu bir taraftan sorunsallaştırırken bir taraftan da “Hayır” anlamı içeren ve süreci boykot eden bir siyaset izlemiştir.

Toplamda 26 madde bulunan pakette çok tartışılan ve paketin öne çıkan düzenlemeleri şunlardır:

• Kamu Denetçiliği Kurumu anayasal dayanağa kavuşturulmuştur.

• Siyasi partilerin kapatılması durumunda milletvekillerinin vekilliklerinin düşürülmesine ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılmıştır.

• Siyasi parti kapatma ve diğer mali yaptırımlar için Anayasa Mahkemesinde üçte iki çoğunluk getirilmiştir.

• YAŞ kararları ile ordudan uzaklaştırılanlara yargı yolu açılmıştır.

• HSYK’nin yapısı değiştirilerek bu kapsamda HSYK’nin hâlen 7 olan asıl üye sayısı 22’ye, 5 olan yedek üye sayısı ise 10’a çıkarılmıştır. Ayrıca HSYK’nın hâkim ve savcılara yönelik meslekten çıkarma kararları yargı denetimine açılmıştır.

• Devlet memurlarına verilen uyarma ve kınama cezalarına karşı kanun yolu açılmıştır.

• Anayasa Mahkemesinin üye yapısı, daha demokratik ve çoğulcu bir yapıya kavuşturulmuş ve üyelerin çalışma süreleri 12 yılla sınırlandırılmıştır. Yeni düzenlemeyle Anayasa Mahkemesinin üye sayısı 11’den 17’ye çıkarılmış ve üyelerin seçilmelerine yönelik yeni düzenlemeler getirilmiştir.

• Anayasa Mahkemesine TBMM Başkanı, Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanlarını Yüce Divan sıfatıyla yargılama yetkisi tanınmıştır.

• Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkı getirilmiştir.

AK Parti iktidarının üçüncü döneminde hükümeti en çok etkileyen olaylar, Kürt meselesinin çözümüne yönelik çabalar, Gezi Parkı eylemleri ve siyasete yönelik siyaset dışı yapılanmaların müdahalesiydi.

AK Partinin adayı Recep Tayyip Erdoğan seçmenlerin %51,79’unun oyunu alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin 12. Cumhurbaşkanı seçildi. Çatı aday Ekmeleddin İhsanoğlu oyların %38,44’ünü, HDP adayı HDP Selahattin Demirtaş ise oyların %9,76’sını aldı.

PKK’lilerin ülkeye girişi ve onların karşılanması esnasında ortaya çıkan tablo siyasiler ve toplumun birçok kesimi tarafından tepkiyle karşılandı ve bu olay başlamakta olan sürece ilişkin ilk kriz oldu.

2012 yılının Şubat ayında meydana geldi. İstanbul Özel Yetkili Cumhuriyet Savcısı, İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı’nın ve başsavcı vekilinin haberi olmaksızın, KCK operasyonunda verilen ifadelerde bazı eylemlere ilişkin bilgilerin önceden MİT’e iletildiğiyle ilgili iddialar üzerine MİT Müsteşarı Hakan Fidan, MİT eski müsteşarı Emre Taner ve Müsteşar Yardımcısı Afet Güneş ile iki MİT çalışanını ifadeye çağırdı. Hakan Fidan mazeret göstererek ifadeye gitmedi ve hükümet de MİT Kanunu’nda değişiklik yapmak suretiyle Hakan Fidan’ın ve sürecin arkasında olduğu mesajını verdi.

24 Ocak 2013’te kabul edilen düzenlemeyle ana dilde savunma hakkı kanunlaştı.