TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 5

Ecevit, 17 Ocak 1978 tarihinde kurmuş olduğu "Üçüncü Ecevit Hükümeti"ni kurabilmek için AP’den istifa eden 11 bağımsızdan 10’una bakanlık vermişti. Öte yandan CGP’ye 2, DP’ye de 1 bakanlık vermişti. Bu hükümet ve hükümetin kuruluş şekli sadece kamuoyu tarafından değil, CHP içinden de eleştiri almıştır. Ecevit, "başbakan olma pahasına koltuk satmakla" suçlanmış ve AP’den koparılan 11 milletvekili ile yapılan bakanlık pazarlıkları Güneş Motel'de yapıldığı için bu hükümetle birlikte Türk siyasal literatürüne "Güneş Motel" diye bir deyim girmiştir.

24 Ocak Kararları, 24 Ocak 1980 tarihinde alınan bir dizi ekonomik kararı ifade eder. Mimarı Turgut Özal olan 24 Ocak Kararları, aslında ekonomik temelli kararlar olmakla birlikte sonuçları itibarıyla siyasal ve sosyal alanı da etkileyen son derece önemli bir dönüm noktasını işaret eder. Çünkü bu kararlarla kapalı bir ekonomi modelinden çıkılmış, dışa açık bir modele geçilmiş, serbest piyasa ekonomisinin bütün kurum ve kurallarıyla yerleştirilmesine karar verilmiştir. Dışa açık ve liberal bir ekonomi, nihai sonuçları itibarıyla, son tahlilde, siyasetin ve toplumun da uzun vadede serbetleşmesi ve dışa açılması sonucunu doğurmuştur. Dönemin azınlık hükümeti şartları altında tam olarak uygulanamayan 24 Ocak Kararları, Özal’ın başbakan yardımcılığı ve daha sonrasında da başbakanlığı döneminde uygulanmıştır.

Üçüncü Milliyetçi Cephe Hükümeti'nin görevde bulunduğu 12 Kasım 1979 ile 12 Eylül 1980 tarihleri arasındaki sürede darbeye zemin hazırlayan çok önemli olaylar olmuştur. Bunlardan bazıları; İlhan Darendelioğlu, Ümit Doğanay, Orhan Tütengil, Gün Sazak, Nihat Erim ve Kemal Türkler cinayetleri, Çorum olayları, Tariş olayları, Ağca’nın cezaevinden kaçması, Evren’in uyarı mektubu vermesi, yeni cumhurbaşkanının seçilememesi, Konya mitingidir. Bütün bu olayların bu hükümetin sonunu getiren 12 Eylül Darbesi'nin gelişini ortam hazırlamıştır. Abdi İpekçi Suikastı ise Üçüncü Ecevit Hükümeti döneminde gerçekleşmiştir.

Doğru cevap A şıkkıdır. Büyük partilerin liderleri Bülent Ecevit, Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan ve Alpaslan Türkeş zorunlu ikamete tabi tutuldular. Bu dört liderden Ecevit ve Demirel bir aylık bir gözaltı süresinden sonra serbest bırakılırken Erbakan 1.5 yıl, Türkeş ise 4 yıl tutuklu kaldılar.

Doğru cevap B seçeneğidir. Darbeden hemen sonra ilk olarak Türkiye’deki siyasal rejim ve rejimin istikrarını sağ- lama çabaları üzerinde duruldu. Bunun için de kısa süre içinde sert bir şekilde siyasi ve sivil alana müdahale edildi. Darbeden sadece bir hafta sonra Konsey üyeleri TBMM’de yemin ederek “meşruiyet” sağlamaya çalıştılar.

Doğru cevap D şıkkıdır. Halkın büyük bir kısmı 12 Eylül öncesi kaotik ortamdan bezmiş durumdaydı. Kimse o karanlık günlerin bir daha geri gelmesini istemiyordu. Herkes güvenliğin ve istikrarın sağlanmasını her şeyin üstünde görmekteydi. Son olarak 1970’li yıllardaki şiddet ortamının faturası o günkü siyasi liderlere kesilmişti. Halkta eski siyasilere yönelik ciddi bir güvensizlik hakimdi.

Doğru cevap A seçeneğidir. Ülke ekonomisinin yeniden yapılandırılması bağlamında kapsamlı bir reform programı uygulamış ve ülke ekonomisinin büyümesini ve dünya piyasalarıyla bütünleşmesini sağlamıştır.

A,B,D,E seçenekleri Özal'ın Cumhurbaşkanı olduktan sonraki faaliyetleri arasında yer aldığı için doğru cevap C şıkkdır.

Özal’ın cumhurbaşkanı iken ülkenin dış politikasında etkili olduğunu gösteren en önemli gelişme Körfez Savaşı’dır. Cumhurbaşkanı Özal, Saddam Hüseyin’in Kuveyt’i işgali üzerine başlayan Körfez Krizi ve Savaşı’nda çok etkin bir rol oynamıştır. Saddam Irak’ını Türkiye için de tehdit olarak gören Özal, Saddam’ı iktidardan düşürmek için çabalamıştır. Biraz da bu nedenle ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyona tam bir destek vermiştir. Doğru cevap A şıkkdır.

27 Mart 1966'da AP ve CHP'nin uzlaşmasıyla Cevdet Sunay 5. Cumhurbaşkanı olarak köşke çıkmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Ekonomi alanındaki yeniden yapılanmanın tamamlanması için bazı önemli adımlar atılmıştır. Özel sektör tahvilleri, gelir ortaklığı senedi, tahviller ve bonolar, yabancı taşınır değerler gibi değerleri kâğıt işlemlerinin ticaretini mümkün kılan Serbest ticaret bölgeleri oluşturulmuş, devlet destekleri azaltılmış, Toplu Konut ve Özelleştirme İdareleri kurulmuştur. Yap-İşlet-Devret modeliyle yatırımlar özendirilmiş ve arttırılmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

İlk hedefler beyannamesi yeni anayasa, çift meclis, özerk üniversiteler, özgür basın, yargı güvencesi gibi farklı yeni talepleri ve açılımları içermektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

TBP 17 EKim 1966'da Avukat Cemal Özbey önderliğinde kurulmuştur. Doğru cevap C seçeğidir.

ANAP’ın iktidardan düşmesinin nedenleri analiz edildiğinde birkaç faktörün önemli rol oynadığı görülür. Bunların başında Özal sonrasında genel başkan olan kişilerin Özal’ın başlattığı reform programını uygulayamamaları gelmektedir. Özellikle Mesut Yılmaz’ın başkanlığı döneminde ANAP sıradan bir merkez sağ partiye dönüştü. Bunun sonucu olarak da parti içinde ciddi bir ikilik, muhafazakârlar ve liberaller ortaya çıktı. Liberalleri temsil eden Yılmaz, muhafazakâr kanadın önde gelenlerini tasfiye edince ANAP önce birliğini sonra da ciddi bir şekilde gücünü kaybetti ve tabii ki 1983’ten beri iktidarda bulunan bir partinin yıpranmışlığı da ilave edilmelidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

4 Mart’ta 23 ret, 1 çekimsere karşılık 153 oyla Meclisten güvenoyu alan hükûmet, aynı gün Takrir-i Sükûn Kanunu’nu çıkarttı. İki yıl yürürlükte kalmak üzere çıkartılan bu yasa hükûmete olağanüstü hâl yetkileri tanıyordu. Takrir-i Sükûn Kanunu’na dayanılarak atılan ilk önemli adımlardan biri muhalif gazetelerin kapatılması olmuştur.

TBMM 24 Kasım 1934’te Mustafa Kemal Paşa’ya Atatürk soyadını verdi.

Bu dönemde Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu (CMUK)’nda kısmi düzenlemeler yapılmış, 12 Eylül’de kapatılan siyasi par-tilerin tekrar siyasal hayata katılmaları sağlanmış, Dünya Çalışma Örgütü (ILO)nün bazı uluslararası antlaşmaları kabul edilmiştir. Bu dönemde anayasal noktadaki tek düzenleme ise radyo ve televizyon işletmeciliği konusunda devlet tekelinin kaldırılması olmuştur. Bu noktada günümüzdeki genel kanı, demokratikleşme paketi adı altında bu dönemdeki ko-alisyon hükûmeti tarafından topluma verilen sözlerin çok azının yerine getirilebildiğidir. Özellikle insan hakları ve siyasal hakların arttırılmasına ilişkin olarak ele alınan konuların büyük bir çoğunluğu, koalisyon içinde uzlaşma sağlanamaması, Devlet Güvenlik Mahke-meleri (DGM) gibi kurumların kaldırılamaması ve Mecliste kabul edilen birçok yasanın da Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilerek yürürlüğe girememesi nedeniyle sonuca ulaşamamıştır. Doğru cevap B'dir.

Hükûmetin kurulmasının ardından, bazı RP milletvekillerinin söylevleri üzerinden yeni hükûmete karşı laik düzene ilişkin endişeler gündeme getirilmeye başlanmıştır. İktidar, rejim tehlikesi ve laikliğe aykırı davranışlar gösterilmesi gerekçesiyle RP üzerinden yoğun eleştirilere uğramıştır. Bu dönemde bazı dinî grup ve ce-maatlerin faaliyetleri hükûmetle ilişkilendirilmiş ve Başbakanlıkta bu dinî grup ve cemaat liderlerine verilen iftar yemeği üzerinden hükûmet oldukça yıpratılmıştır. Bu arada yine bazı dinî grup ve cemaatlere ilişkin birçok olumsuz haber sık sık yayın organlarında çık-maya başlamış, TSK’nin da bu durumlardan rahatsız olmaya başladığı dile getirilmiştir. Bütün bu yaşananlar yeni bir askerî müdahalenin ülkede gerçekleşme olasılığının olduğu yönünde kaygıları arttırmıştır. Hükûmet, yukarıda üzerinde durulan rejim tehlikesi endişeleri ile yürütme gücü noktasın-da zafiyete uğrarken, 3 Kasım 1996 günü Balıkesir’in Susurluk ilçesinde meydana gelen bir kaza haberi Türkiye’de yeni bir tartışmayı başlatmıştır. Bu süreçte, hükûmet üyelerinden oluşan ancak içinde ordu komutanlarının da yer aldığı ve belirli aralıklarla toplanan Millî Güvenlik Kurulunun 28 Şubat 1997 tarihindeki toplantısında Türkiye’de “köktenciliğin yayılmasını önlemek” amaçlı, 18 maddeden oluşan bir metin ordu komutanları tarafından kurulun siyasi üyelerine sunulmuştur. Doğru cevap C'dir.

Millî Güvenlik Kurulunun 28 Şubat 1997 tarihindeki toplantısında Türkiye’de “köktenciliğin yayılmasını önlemek” amaçlı, 18 maddeden oluşan bir metin ordu komutanları tarafından kurulun siyasi üyelerine sunulmuştur. Ordu komutanlarının ısrarlı talepleriyle metin siyasiler tarafından da kabul edilerek MGK kararına dönüşmüştür. Hükûmete tavsiye niteliğindeki bu metin, hükûmetin uygulaması gerektiği noktalar ön plana çıkartılarak ilan edilmiştir. Bu maddelerden bazıları şunlardır: Cemaat ve tarikatlarca işletilen okul, yurt, vakıfların kapatılması; imam-hatip liselerinin sayısının ülkedeki din adamı ihtiyacına göre azaltılması; kökten-dincilerin üniversitelerde dâhil tüm kamu kurumlarında kadrolaşmasına müsaade edilmemesi ve zorunlu ilköğretimin 5 yıldan 8 yıla çıkarılması gibi hususlar. Doğru cevap E'dir.

ANAP Genel Başkanı Yılmaz’ın, DSP ile 28 Şubat sonrasında istifa eden DYP milletve-killerinin kurduğu ve genel başkanlığına Hüsamettin Cindoruk’un getirildiği Demokratik Türkiye Partisi (DTP)’nin desteğiyle ANASOL-D olarak bilinen hükûmeti kurmuştur. 8 Temmuz 1997 günü 281 oyla Meclisten güvenoyu alarak kurulan bu hükûmete, CHP de erken seçim kararı alınması ve 8 yıllık ilköğretim kararının hemen yasalaşması koşuluyla dışarıdan destek vermiştir. Doğru cevap A'dır.