TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 28

Özal’ın cumhurbaşkanı olmasından sonra ANAP’ın başına TBMM Başkanı olan Yıldırım Akbulut getirildi

Özal, ülke sorunlarına duyarlı bir devlet adamı olarak aktif ve müdahaleci bir cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Özellikle sivil, dindar ve demokrat bir kişilik olarak temayüz etmiştir. Seçkinci olmayan Özal, halktan biri olarak görev yapmıştır.

AB ile ilişkilerde ise yaşanan gecikmeler giderilerek ve yükümlülükler yerine getirilerek 14 Nisan 1987 tarihinde AB tam üyelik başvurusunda bulunuldu.

Seçimlerde %36.3 oranında oy alan ANAP, 292 milletvekili kazandı. Merkez solda yer
alan SHP %24.7 oy oranıyla 99 milletvekili çıkarırken merkez sağda yer alan DYP ise %19.1
oy oranıyla 59 milletvekilliği kazandı.

1987 yılına gelindiğinde siyasi yasakların kaldırılması sorunu daha fazla tartışılmaya başlandı. Bunun üzerine Başbakan Özal konuyu referanduma sunmayı önerdi. Bütün muhalefet partileri (SHP, DYP, RP ve MÇP) siyasi yasakların kalkması için kampanya yürütürken iktidardaki Özal’ın ANAP’ı ise 12 Eylül’e neden olan liderlerin tekrar siyasete dönmemelerini istediği için “Hayır” kampanyası yürüttü. Bu kampanyadan, Özal’ın “Hayır’da hayır vardır” sözü akıllarda kaldı.

Ancak seçmenleri nezdinde karizmatik oldukları bilinen bu dört liderin, o dönemde kapatılan partilerinin yerine yeni partiler kurdurdukları herkes tarafından biliniyordu. CHP, AP, MSP ve MHP’nin bir nevi devamı olan partiler (SHP, DYP, RP ve MÇP) kuruldu. Eski siyasilerin yeni partilerle yakın ilişkileri vardı, yani yasaklı liderler bir şekilde siyasetin içindeydiler. 1987 yılına gelindiğinde siyasi yasakların kaldırılması sorunu daha fazla tartışılmaya başlandı.

Kapatılan partilerin yerine, askerlerin inisiyatifinde, sağ cenahta Turgut Sunalp adında bir emekli orgeneralin liderliğinde 16 Mayıs’ta Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP)
kurulmuştur.

Özgürlüklerin tanınması konusunda daha yasakçı bir metin olan 1982 Anayasası’nda ise kamu yararının kişilerin yararından önce geldiği anlayışı ve siyasi istikrarsızlık kaygısı sebebiyle temel haklarda ve özgürlüklerde sınırlamalara gidilmiş ve özgürlük alanı daraltılmıştır.

Özal’a göre, Türkiye toplumunda liberalizm ve siyasal çoğulculuk değerleri yerleşmeli; ülkede ekonomik ve siyasi değişim birlikte gerçekleşmeliydi. Ülkedeki bütün farklı kimliklerin serbest kalmasını savunan Özal’ın savunduğu çeşitliliğin bir sonucu olarak Kürtler, Aleviler ve gayrimüslimler kimliklerini serbestçe geliştirmeye ve haklarını daha açık savunmaya başladılar. Ülkedeki vesayet kurumlarına karşı olan Özal, iktidara geldikten hemen sonra yargı, asker, Ankara bürokrasisi ve Dışişleri Bakanlığı gibi geleneksel güç merkezinin
gücünü azaltmak için mücadele etti. Batı ülkelerinde olduğu gibi devlet kurumları liberal bir zihniyetin sonucu olarak kurulmalıdır.

Yurt dışından Elektrik İşleri Etüd İdaresi Genel Müdür Yardımcısı veya o zamanki adıyla Genel
Direktörü Teknik Müşaviri olarak döndü.1960’lı yılların başlarında aynı kurumda Genel Direktör olan Özal, 1961 Anayasası ile kurulan Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)nın kuruluş çalışmalarına katıldı. 1966 yılında Başbakan Süleyman Demirel’in Teknik Alandaki Özel Danışmanı oldu.  6.5 yıl boyunca bankacılık, çelik ve otomotiv üretimi gibi özel sektörün farklı alanlarında, Genel Koordinatörlük dâhil üst düzey yönetici olarak çalıştı. Demirel hükûmeti zamanında hem DPT Müsteşarı hem de Başbakanlık Müsteşarı olarak atanarak güçlü bir konum elde etti.

Bütün seçenekler Turgut Özal döneminde gerçekleşmiştir.

Göreve başladıktan iki yıl sonra uzmanlığını geliştirmek üzere ABD’ye gönderildi. Teksas
Tech Üniversitesinde ekonomi alanında uzmanlık yaptı; bu eğitimi daha sonraki yıllarda
Özal’ın ekonomik dönüşüm yapması için gerekli altyapıya sahip olmasını sağladı.

1977 yılında siyasete giren Özal, İzmir’de Millî Selamet Partisi (MSP)den milletvekili
adayı oldu ancak seçilemedi.

Batı’nın teknolojisi ile Türk ve İslam kültürünü sentezleyen bir fikre sahiptir

Doğru cevap A'dır.

Ardından Özal, 1980 askerî müdahalesi sonrası ilk kez yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olmuş ve 31 Ekim 1989 günü Türkiye Cumhuriyeti’nin Sekizinci Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.

1983 yılında başlamıştır

Bu ittifaklar sonucunda sadece altı parti (veya siyasi blok) ve bağımsızlar seçime girmiştir. Seçimden DYPC%27 oy oranıyla 178 milletvekili ile birinci parti olarak çıkmıştır. Daha sonra sırasıyla ANAP %24 oy oranıyla 115 milletvekili; SHP ile HEP ittifakı %20 oy oranıyla 88 milletvekili; RP, MÇP ve IDP ittifakı %16 oy oranıyla 62 milletvekili ve DSP ise %10,75 oranıyla 7 milletvekili ile Mecliste temsil edilmişlerdir. 1991 yılında gerçekleşen genel seçim sonuçları, ülkeyi 1980 askerî müdahalesinden sonra tekrar tek bir partinin iktidar olamayacağı yeni bir siyasi iklime taşımıştır.

Bütün seçenekler 1982 Anayasasının özelliklerindendir

DYP ve SHP, “demokratikleşme paketi” adı altında bir koalisyon protokolü üzerinde anlaşarak DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel’in başbakanlığında 20 Kasım 1991 tarihinde yeni hükûmeti kurmuştur. Bu hükûmet 31 Kasım’da ülkenin 49. hükûmeti olarak 164 ret oyuna karşı, 280 oyla Meclis’ten güvenoyu almıştır. Hükûmetteki 20 bakanlık DYP’ye, 12 bakanlık da SHP’ye verilmiştir.