TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 21

Evet oylarının bu kadar yüksek çıkmasının bazı önemli konjonktürel nedenleri vardı. Bir kere, MGK tarafından hazırlanan bir metnin reddedilmesi için olumsuz kampanya yürüten ciddi bir siyasi aktör olmadı. O gün itibarıyla silahı elinde bulunduran ve siyasetteki mutlak güç olan bir aktöre karşı çıkmak pek mümkün değildi. Bununla bağlantılı ikinci neden ise bütün siyasi partilerin MGK tarafından kapatılmış olmasıydı. Dolayısıyla farklı fikirleri savunacak kurumlar bırakılmamıştı. Üçüncü olarak ülkedeki medya organları sıkı bir denetim altında tutulmaktaydı. Dördüncü olarak halkın büyük bir kısmı 12 Eylül öncesi kaotik ortamdan bezmiş durumdaydı. Kimse o karanlık günlerin bir daha geri gelmesini istemiyordu. Herkes güvenliğin ve istikrarın sağlanmasını her şeyin üstünde görmekteydi. Son olarak 1970’li yıllardaki şiddet ortamının faturası o günkü siyasi liderlere kesilmişti. Halkta eski siyasilere yönelik ciddi bir güvensizlik hakimdi.

Kapatılan partilerin yerine, askerlerin inisiyatifinde, sağ cenahta Turgut Sunalp adında bir emekli orgeneralin liderliğinde 16 Mayıs’ta Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP)
kurulmuştur. Yine askerî yönetimin onayıyla merkez solu temsil etmesi için askerî yönetimin başbakanlık müsteşarlığına getirdiği Necdet Calp liderliğinde 20 Mayıs’ta Halkçı
Parti (HP) kurulmuştur.

Özal, 15 Kasım 1988 tarihinde sürgünde Filistin Devleti ilan edildiğinde, dışişleri bakanlığının muhalefetine rağmen Filistin Devleti’ni Mısır, Suriye ve Ürdün gibi pek çok Arap ülkesinden bile erken tanımıştır.

Türkiye’nin 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in yedi yıllık görev süresinin bitmesinin ardından 31 Ekim 1989 tarihinde Mecliste cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılmıştır. 31 Ekimde yapılan 3. tur oylamada Türkiye siyasi tarihinde bir ilk gerçekleşerek gerçek manada sivil bir siyasi lider olan Başbakan Özal cumhurbaşkanı seçilmiştir. Özal böylece Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. cumhurbaşkanı olmuştur.

Özal’ın cumhurbaşkanı iken ülkenin dış politikasında etkili olduğunu gösteren en önemli gelişme Körfez Savaşı’dır. Cumhurbaşkanı Özal, Saddam Hüseyin’in Kuveyt’i işgali üzerine başlayan Körfez Krizi ve Savaşı’nda çok etkin bir rol oynamıştır. Saddam Irak’ını Türkiye için de tehdit olarak gören Özal, Saddam’ı iktidardan düşürmek için çabalamıştır. Biraz da bu nedenle ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyona tam bir destek vermiştir.

Yapılan seçimlerde DYP oyların %27.03’ünü alarak 178 milletvekilliği kazandı. ANAP ise %24 oy oranıyla ancak 115 milletvekili çıkararak iktidardan düştü. SHP 88, RP 62, DSP ise sadece 7 milletvekilliği kazanabildi.

Seçimlerde %36.3 oranında oy alan ANAP, 292 milletvekili kazandı. Merkez solda yer alan SHP %24.7 oy oranıyla 99 milletvekili çıkarırken merkez sağda yer alan DYP ise %19.1 oy oranıyla 59 milletvekilliği kazandı.

Özal 12 Eylül 1980 tarihinde Genelkurmay Başkanı Kenan Evren liderliğinde gerçekleşen askerî darbeden sonra darbe lideri Orgeneral Evren tarafından, biraz da 24 Ocak Kararlarını uygulaması için ekonomiden sorumlu devlet bakanı ve başbakan yardımcısı olarak atanmıştır

12 Eylül sonrası darbeciler önce parlamentoyu ve hükûmeti dağıtarak bizzat devleti yönetmeye başladı. Hemen akabinde bütün siyasi partileri kapattı. Atatürk’ün partisi CHP bile kapatılmaktan kurtulamadı. Büyük partilerin liderleri Bülent Ecevit, Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan ve Alpaslan Türkeş zorunlu ikamete tabi tutuldular. Bu dört liderden Ecevit ve Demirel bir aylık bir gözaltı süresinden sonra serbest bırakılırken Erbakan 1.5 yıl, Türkeş ise 4 yıl tutuklu kaldılar

Kapatılan partilerin yerine, askerlerin inisiyatifinde, sağ cenahta Turgut Sunalp adında bir emekli orgeneralin liderliğinde 16 Mayıs’ta Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP) kurulmuştur

Avrupa Birliği ile ilişkilerde ise yaşanan gecikmeler giderilerek ve yükümlülükler yerine getirilerek 14 Nisan 1987 tarihinde AB tam üyelik başvurusunda bulunulmuştur

Seçimlerde %36.3 oranında oy alan ANAP, 292 milletvekili kazandı. Merkez solda yer alan SHP %24.7 oy oranıyla 99 milletvekili çıkarırken merkez sağda yer alan DYP ise %19.1 oy oranıyla 59 milletvekilliği kazandı. Seçimlerin sonucunda Özal ikinci hükûmetini kurarak güvenoyu aldı ve değişim siyasetine kaldığı yerden devam etti. Seçim sisteminin de yardımıyla iktidardaki ANAP, oy oranı düşmesine rağmen milletvekili sayısını arttırdı. Seçimlerde sadece üç siyasi parti (ANAP, SHP ve DYP) %10’luk seçim barajını aşarak Mecliste temsil edilebildi

Türkiye’nin 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in yedi yıllık görev süresinin bitmesinin ardından 31 Ekim 1989 tarihinde Mecliste cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılmıştır. 31 Ekimde yapılan 3. tur oylamada Türkiye siyasi tarihinde bir ilk gerçekleşerek gerçek manada sivil bir siyasi lider olan Başbakan Özal cumhurbaşkanı seçilmiştir.

Özal’ın cumhurbaşkanı iken ülkenin dış politikasında etkili olduğunu gösteren en önemli gelişme Körfez Savaşı’dır. Cumhurbaşkanı Özal, Saddam Hüseyin’in Kuveyt’i işgali üzerine başlayan Körfez Krizi ve Savaşı’nda çok etkin bir rol oynamıştır. Saddam Irak’ını Türkiye için de tehdit olarak gören Özal, Saddam’ı iktidardan düşürmek için çabalamıştır.

Özal’ın cumhurbaşkanı olmasından sonra ANAP’ın başına TBMM Başkanı olan Yıldırım Akbulut getirildi ancak Haziran 1991’de yapılan genel kongrede koltuğu Mesut Yılmaz’a bırakmak zorunda kaldı. Dolayısıyla ANAP genel başkanı sıfatıyla Akbulut ve Yılmaz peş peşe başbakan oldular

Yapılan seçimlerde DYP oyların %27.03’ünü alarak 178 milletvekilliği kazandı. ANAP ise %24 oy oranıyla ancak 115 milletvekili çıkararak iktidardan düştü. SHP 88, RP 62, DSP ise sadece 7 milletvekilliği kazanabildi. Seçim ittifaklarının da etkisiyle seçimlerin ardından 8 ayrı siyasi parti Mecliste temsil edilir oldu

Cumhurbaşkanı Özal, Irak’taki savaş durumundan Türkiye lehine bir sonuç da elde etmeye çalışmıştır. Misak-ı Millî sınırları içerisinde bulunan Irak’ın kuzeyini Musul ve Kerkük şehirleriyle birlikte almaya niyetlenmiştir. Bu durum karşısında bütün statükocu kesimler ciddi bir karşı tavır almışlardır. Öyle ki zamanın Genelkurmay Başkanı Necip Torumtay, Özal’ın ve ANAP hükûmetinin bu politikalarına tepki göstererek istifa etmiştir

1960’lı yılların başlarında aynı kurumda Genel Direktör olan Özal, 1961 Anayasası ile kurulan Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)nın kuruluş çalışmalarına katıldı. 1966 yılında Başbakan Süleyman Demirel’in Teknik Alandaki Özel Danışmanı oldu. Bir yıl sonra da o zamanlar bürokrasideki en önemli görevlerden biri olan DPT Müsteşarı olarak atandı.

1977 yılında siyasete giren Özal, İzmir’de Millî Selamet Partisi (MSP)den milletvekili adayı oldu ancak seçilemedi. İki yıl sonra Demirel hükûmeti zamanında hem DPT Müs­teşarı hem de Başbakanlık Müsteşarı olarak atanarak güçlü bir konum elde etti. 24 Ocak 1980 Ekonomik İstikrar Paketi’nin asıl hazırlayıcısı olarak ekonomik dönüşüm hamlesi­nin öncüsü oldu.

Özal’ın Türkiye siyasetinde gerçekleştirdiği değişim, Cumhuriyet’in kurucusu Atatürk ve Sovyetler Birliği lideri Gorbaçov ile kıyaslanarak değerlendirildi. Özal da Gorbaçov gibi sistem içinden gelerek ülkesinin geleneksel siyasal ve ekonomik sistemini büyük ölçüde değiştirdi. Öncelikle Türk ve Osmanlı kültürünü yeniden canlandıran Özal’a göre Türkiye ancak Türk ve İslam kültürünü izleyerek uluslararası arenada etkili bir konum elde edebi­lir. Bu bakış açısının bir uzantısı olarak Özal, devlet için yeni bir ideoloji ve kimlik arayı­şında olan “İkinci Cumhuriyet” tartışmaları içinde oldu. Bunun için de eğitim, laiklik, din, vergi reformu, Kürt sorunu ve askeriye ile yakından ilgilendi.