TÜRKİYE CUMHURİYETİ İKTİSAT TARİHİ

CHP’nin 26 Aralık 1938 tarihli I. Olağanüstü Kurultay’ında yapılan tüzük değişikliğiyle Mustafa Kemal Atatürk’e “ebedi başkan”, İsmet İnönü’ye de “değişmez genel başkan” unvanları verilmişti.

İrredantizm:İtalyanca irredantia (kayıp topraklar) kökünden gelen bu kavram, ilk olarak 19. yüzyıl İtalyan ulusal hareketi sırasında kullanılmaya başlandı. Bir devletin kendi sınırlarına yakın soydaşlarının bulunduğu bölgeleri ilhak etmesidir

iktisadi Buhran Vergisi
1929 dünya ekonomik krizinin etkilerini
azaltmak, azalan vergileri arttırmak için
1931 yılında yürürlüğe konulmuştur. Ge-
çici bir vergi olan İktisadi Buhran Vergisi,
çalışanların maaşlarından kesilmiştir. Ka-
zanç vergisi mükellefleri, ayda 30 TL ve
altında maaş alanlar, ziraatta çalışan işçiler
bu vergiden muaf tutulmuştur.

Salma Yöntemi
Kavram olarak salma, köy ihtiyar heyetince salınan bir aile vergisidir. Salma, köy mahallî hizmetlerini karşılamak üzere köyde oturan veya oturmamakla birlikte köyde maddi ilgisi bulunanlardan alınan dağıtmalı bir çeşit genel gelir vergisi niteliğinde ve herkesin ödeme gücüne göre aile itibariyle koyulacak bir vergidir. Burada alınacak vergi miktarını belirleyecek kişi köyün muhtarıdır. Böylece kavram vergi belirleyiciliğinde kanaat yetkisini öne çıkarmaktadır.

Hammadde ithalatında meydana gelen artış  ikinci Dünya Savaşı’nın Türkiye’deki sektörel faaliyete etkilerinden biri değildir

Milli Korunma Kanunu hangi Refik Saydam Hükümeti döneminde yürürlüğe konulmuştur.

Toprak Mahsulleri Vergisi Kanunu’nun yürürlüğe konulması Refik Saydam Hükümeti döneminde gerçekleştirilen ekonomi faaliyetlerinden biri değildir

Maden İhracatı ikinci Dünya Savaşı yıllarında gelişme kaydetmiştir.

Ödünç Verme ve Kiralama Yasası’nı boykot kararı, ikinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’nin dış politika hamlelerinden biri değildir

iş kazalarında meydana gelen artış, Milli Korunma Kanunu’nun sonuçlarından biridir.

İstifanın nedeni Celal Bayar'ın liberal malî ve iktisadî politikaları savunmasıydı. Bu nedenle devletçi görüşleriyle bilinen Cumhurbaşkanı İnönü'yle ters düşmüştür. İnönü aynı gün İçişleri Bakanı Dr. Refik Saydam'ı hükumeti kurmakla görevlendirmiştir. Saydam hükumet programında iktisadi alandaki çalışmaların devletçilik ilkesine dayandırılacağını belirtmiştir. Doğru cevap B seçneğidir.

İçişleri Bakanı'nın parti genel sekreteri olması zorunluluğunun kaldırılması, illerde valilerin il başkanı olması sistemine son verilmesi, parti müfettişliklerinin oluşturulması ve TBMM'de denetimi sağlayabilmek amacıyla parti içinde "müstakil grup" kurulması gibi değişiklikler ile otoriter rejimin yumuşatılması hedeflenmiştir. Bu durum aynı zamanda parti-devlet bütünleşmesinin hafifletilmesi anlamına da gelmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Türkiye jeopolitik konumundan ötürü hem Mihver hem de Müttefik devletler tarafından savaşa sokulmak istenmiştir. Türkiye'nin Almanya ve Sovyetler Birliği'ne karşı izlediği politikanın denge unsurunu ABD ve İngiltere oluşturmuştur.

İtalyanca irredantia (kayıp topraklar) kökünden gelen bu kavram, ilk olarak 19. yüzyıl İtalyan ulusal hareketi sırasında kullanılmaya başlandı. Bir devletin kendi sınırlarına yakın soydaşlarının bulunduğu bölgeleri ilhak etmesidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Türkiye, Almanya ve Sovyetler Birliği tarafından imzalanan saldırmazlık anlaşması sonrasında kendini korumak için İngiltere ve Fransa ile Üçlü İttifak Antlaşmasını imzalamıştır. Bu doğrultuda üç ülke Akdeniz'de olası bir saldırı durumunda birbirlerine yardım etmeyi kabul etmişlerdir. Ancak Türkiye'nin kendisini Sovyetler Birliği'ne karşı savaşa sokacağı durumlarda antlaşmanın uygulanmamasını taraflar kabul etmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Almanlarla yapılan saldırmazlık ve krom satışı antlaşmalarının ardından Türk-Amerikan ilişkilerinde gerginlik yaşanmıştır. ABD, yapılan antlaşmaların Türk politikasının dengeli olmadığını gösterdiğini düşünerek Türkiye’ye ekonomik yaptırımlar uygulamıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Savaş ekonomisinin hakim olduğu bu yıllarda ihtiyaçların giderilmesi için para arzı arttırılmış ancak bu durum enflasyonun artmasına dolayısıyla halkın fakirleşmesine neden olmuştur. 1938 yılında tedavülde olan para miktarı 219.000.000 lira iken 1946’da bu miktar 975.000.000 liraya ulaşmıştır.

Enflasyonist gelişim tablosunu kontrol etmek için ülkede polis denetimli ekonomik kontroller uygulanmıştır. Ekonomik tedbirler ise spekülasyonu, karaborsayı ve soygunu beraberinde getirmiştir. Savaş ekonomisinin olası her türlü ağır koşulları halka yüklenmişken, hükumetlerin aldığı polis denetimli bu alternatif tedbirler istenilen sonuçlarını getirmemiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

İlgili kanun ile hükumet, ürünlere el koyabilme ve ihtiyacı olan kuruluşlara el koyduğu bu ürünleri üzerine kâr koymadan verebilme yetkisine sahiptir. Ayrıca bazı ürünlerin yurt dışına çıkışını yasaklayarak ihracata el koyabilmekte, ithal edilecek ürünlerin de belirlemesini yapabilme gibi serbest piyasanın hoşuna gitmeyecek yetkilere sahip olmuştur. Bu durum ürünlerin piyasadan çekilerek karaborsada işlem görmesine neden olmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

CHP’nin 26 Aralık 1938 tarihli I. Olağanüstü Kurultay’ında yapılan tüzük değişikliğiyle Mustafa Kemal Atatürk’e “ebedi başkan”, İsmet İnönü’ye de “değişmez genel başkan” unvanları verilmişti. Kongre’den sonra da Mustafa Kemal Atatürk’e “ebedi şef”, İsmet İnönü’ye de yaygın bir şekilde “milli şef” denilmeye başlanmıştı.