TÜRKİYE CUMHURİYETİ İKTİSAT TARİHİ - Deneme Sınavı - 20

Hükümet, II. Dünya Savaşı sırasında toplumun ihtiyaçlarına cevap vermek için bazı yeni iktisadi önlemlere ihtiyaç duymuştur. Bu önlemler;

-Milli Korunma Kanunu

-Varlık Vergisi Kanunu

-Toprak Mahsulleri Vergisi Kanunu

Doğru cevap B’dir.

İsmet İnönü, Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümü üzerine Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak’ın (dolayısıyla ordunun) da desteğini alarak Cum- hurbaşkanı seçilmiş ve yeni bir yapı tesis etmeye çalışmıştı. Başbakan Celal Bayar yeni Cumhurbaşkanına istifasını sunmuş ise de, hükümeti tekrar kurmakla görevlendirilmişti. İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı CHP içindeki liberallerin gücünü azaltmıştı. CHP’nin 26 Aralık 1938 tarihli I. Olağanüstü Kurultay’ında yapılan tüzük değişikliğiyle Mustafa Kemal Atatürk’e "ebedi başkan", İsmet İnönü’ye de "değişmez genel başkan" unvanları verilmişti. Kongre’den sonra da Mustafa Kemal Atatürk’e "ebedi şef", İsmet İnönü’ye de yaygın bir şekilde "milli şef" denilmeye başlanmıştı.

Refik Saydam’ın vefatının ardından 9 Temmuz 1942’de Şükrü Saraçoğlu başbakanlığa atanmıştır.

“Varlık Vergisi Kanunu” 1942 yılında çıkarılmıştır.

Refik Saydam’ın vefatının ardından 9 Temmuz 1942’de Şükrü Saraçoğlu başbakanlığa atanmıştır. Bir önceki bölümde bahsedildiği gibi fiyatlar ve piyasa şartları üzerindeki kontrollerden olabildiğince kaçınmayı amaçlayan bir politika seçen Saraçoğlu Hükümeti, ekonomi üzerindeki sıkı kontrol politikalarını gevşetmeye başlamıştır. Bu uğurda ilk iş olarak piyasadaki özel girişim üzerinde devlet denetimini yerleştirme hedefiyle kurulmuş olan İaşe Müsteşarlığını kaldırmıştır. Görevi sona eren Şevket Süreyya Aydemir, Saraçoğlu Hükümeti’nin, ziraat ve ticaret alanlarında hemen hemen bütün kontrol ve dağıtma kayıtlarını kaldırdığını öne sürmüştür.

İngiltere, Fransa ve Türkiye arasında 19 Ekim 1939’da Üçlü İttifak Antlaşması imzalanmıştır. Doğru cevap D’dir.

İkinci dünya savaşının fiili iki galibi olan SSCB ve ABD'nin iki kutbunda yer aldığı soğuk savaş dönemi, sıcak savaşın nadiren yaşandığı ancak uluslararası iktisadi, politik ve askeri bir gerginlik dönemidir. Doğru cevap E'dir.

Savaş sonrasında Dünya’da İngiliz iktisatçı J.M.Keynes’den (1883-1946) adını alan Keynesyen İktisat Teorisi yaygın uygulama alanı bulmuştur. Keynes teorisinde, toplam talebin bir ekonomide en önemli taşıyıcı güç olduğu iddia etmektedir. “Klasik iktisat teorisi” olarak adlandırılan kendisinden önceki teori ise arzın öncelikli olduğunu vurgulamaktadır. Bu basitçe Keynes’e göre talebi oluşturan hükümet (ya da devlet), işletmeler ve hane halklarının toplam harcamalarının değişmesinin ekonomik krize engel ya da neden olabileceği fikridir. Doğru cevap A'dır.

Türkiye ikinci dünya savaşı sonrasında IMF ve Dünya Bankası gibi uluslararası kurumlara üye olarak ve ihracattı arttırarak ödemeler bilançosunu dengeleme ve fiyat avantajı yaratmayı amaçlayan devalüasyon yoluyla dünya ekonomisiyle eklemlenmeye çalışmıştır. Doğru cevap D'dir.

Dönemin hükümeti, 7 Eylül 1946’da kur değişikliğini ve dış ticarette liberalizasyonu içeren bir dizi önlemi alarak IMF’ye üye olmayı tercih etmiştir. 7 Eylül kararları ile primli kur sistemi kaldırılmış, Türk lirası devalüe edilmiş, ithalatta kontenjan, tavan uygulamaları kaldırılmış, dövizle ithal edilecek malların listesi genişletilmiş, ulusal sanayinin korunması amacıyla bazı alanlarda gümrük tarifeleri gözden geçirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Toplamda 1,628.000.000 TL ile en çok yatırım ulaştırma alanında yapılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Dış borçların ödenemez hale gelmesi, Türkiye’yi IMF’yle onun şartları ile masaya oturmaya zorlamıştır. Pazarlığı yapılan konulardan bazıları, ihracatı arttırıcı tedbirler alınması, kamu harcamalarının ve Türk lirasının değerinin düşürülmesidir. Doğru cevap C'dir.

1946-1961 arası dönemde her ne kadar kalkınma ve büyüme göstergelerinde olumlu sinyaller verilmişse de bunların hiçbirisi Türkiye'yi gelişmiş ülkelere yakın bir seviyeye getirmemiştir. Doğru cevap E'dir.

1946-1961 arası dönemde Türkiye'nin nüfusu önemli ölçüde artmıştır. Bunun sebepleri arasında nüfus arttırıcı politikalar, ölüm oranlarının düşmesi ve bazı dönemsel nedenler gösterilebilir. Ancak doğum kontrol yöntemlerinin yaygın hale gelmesi aksi bir etkiye sebep olacaktır. Doğru cevap A'dır.

Köyden kente göçün yarattığı ilk ve en temel sorun konut sorunu olmuştur. 1950’lerden sonra öncelikle İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerde gözlenmeye başlanan bu sorun, günümüzde bütün illerde söz konusudur. Bu nedenle başarılı bir mücadeleden söz etmek zordur. Fakat bununla birlikte kamu eliyle yapılan konutlardan, kamu tarafından kredilendirilen ortak üretimlere (konut kooperatifleri), ailelerin kendilerinin çözümü olarak düşünülebilecek gecekondulaşmaya kadar farklı uygulamalara rastlamak mümkündür. 1950-60 arasında ise ilk toplu konutlar ve yaygın bir gecekondulaşma görülmektedir. Hızlı kentleşme nedeniyle ister legal olsun ister gecekondular gibi illegal olsun inşaat sektörünün gelişmesinde önemli bir katkısı vardır. Hatta temel mal ve imalat sanayine ayrılabilecek sermayenin inşaat ve arsa ticaretine yönelmiş olması mümkündür. Doğru cevap B'dir.

American Standart Oil Şirketi’nden Max Weston Thornburg, Graham Spry ve George Soule ile birlikte 1949-1950 yıllarında Türkiye’de inceleme yapmışlar. Thornburg raporu olarak adlandırılan çalışmalarında “Türkiye’nin tarımla kalkınmasın gerekliliğinden, demir, çelik, makine, kimya gibi ağır sanayi kollarına el atmasının Türkiye için bir cinayet olacağından, uygulanmaya çalışılan sanayi planının devlet sosyalizminin aşırı bir ifadesi olduğundan ya da Türkiye’nin (birbirine yollarla bağlanmadığı için) 40000 küçük Türkiye’den oluştuğundan bahsedilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Varşova Paktı, Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Polonya, Romanya ve SSCB'nin katılımıyla, 1955 yılında kurulmuştur. Doğru cevap A'dır.

İkinci dünya savaşı yıllarının (1940-45 arası) kişisel gelirler üzerindeki etkisi, 1945’in 1940’a göre %35’lik toplam küçülmeden görülebilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Vaner Planında ulaştırmaya ayrılan pay %43.7 ile en yüksek yatırım payını teşkil etmektedir. Doğru cevap B'dir.

1946 sonrası uygulanan politikaların genel olarak ölüm oranlarını düşürdüğü, doğum oranlarını yükselttiği, köyden kente göçle birlikte kentsel nüfusu kırsal nüfusa oranla daha hızlı arttırdığı ve genel nüfusu da arttırdığı söylenebilir. Doğru cevap C'dir.