TÜRKİYE CUMHURİYETİ İKTİSAT TARİHİ - Deneme Sınavı - 19

Türkiye içinde bulunduğu ekonomik krizden sonra ve 1946'da yaşanan devalüasyonun da etkisiyle 1947 yılında IMF'ye üye olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Türk Hükümeti 1957 seçimlerinin hemen ertesinde, OEEC ve IMF’yle borç ertelemek ve yeni kredi bulabilmek için bağlantı kurduğunda, IMF tarafından desteklenen istikrar programları konusunda blgilendirilmiştir. Müzakereler 1958’in ortalarına kadar sürmüştür. Üzerinde uzlaşılan kredi anlaşması • Para arzının kontrol altına alınması, kredi hacminin daraltılması • Kamu iktisadi kuruluşlarının ürünlerinin fiyatlarının yükseltilmesi • İhracat artırılmak için destekleme tedbirleri alınması • Denk bütçe sağlayacak şekilde kamu harcamalarının azaltılması • Yatırımlarda verimli ve kısa vadeli olanlara öncelik verilmesi • Türk lirasının değerinin düşürülmesi temel başlıklarını içermektedir (Tokgöz, 1997: 128) Standart IMF reçetesi olarak düşünülebilecek bu önlemler, ekonominin alıştığı para arzı düzeyini ve kamu harcama düzeyini düşürmeyi, dış ticarette daha çok liberalizasyon önerdiği için genellikle uygulanırken, ülke ekonomilerini sıkıntıya düşürmektedir. Doğru cevap D'dir.

Demokrat parti yıllarında birçok yatırım kararı alınmış ve uygulanmaya konmuş olmasına rağmen Türkiye bu yatırım politikasının sürdürülebilmesi için gerekli olan zengin bir kamu kasasından yoksundu. DP hükümetleri çok yoğun yatırım kararları almışlardır, sorun belirlenen bu iktisadi hedeflere ulaşmakta ülkenin gelirlerinin yeterli olmamasıdır. Doğru cevap B'dir.

1946 yılı öncesindeki ekonomik krizin aşılabilmesi için dönemin hükümeti, 7 Eylül 1946’da kur değişikliğini ve dış ticarette liberalizasyonu içeren bir dizi önlemi alarak IMF’ye üye olmayı tercih etmiştir. 7 Eylül kararları ile primli kur sistemi kaldırılmış, Türk lirası devalüe edilmiş, ithalatta kontenjan, tavan uygulamaları kaldırılmış, dövizle ithal edilecek malların listesi genişletilmiş, ulusal sanayinin korunması amacıyla bazı alanlarda gümrük tarifeleri gözden geçirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Keynes teorisinde, toplam talebin bir ekonomide en önemli taşıyıcı güç olduğu iddia etmektedir. “Klasik iktisat teorisi” olarak adlandırılan kendisinden önceki teori ise arzın öncelikli olduğunu vurgulamaktadır. Bu basitçe Keynes’e göre talebi oluşturan hükümet (ya da devlet), işletmeler ve hane halklarının toplam harcamalarının değişmesinin ekonomik krize engel ya da neden olabileceği fikridir. Klasikler de aynı etkiyi arz yani üretimin yapacağını düşünmektedirler. Keynes ekonomide (1929 krizi gibi) bir sorun olduğunda talebi harekete geçirecek devlet müdahalelerinin ekonomiyi canlandırabileceğini iddia etmektedir. Müdahale ise devletin gelirlerine bağlı olmaksızın örneğin bireylerin gelirlerine zam yaparak ya da sonuçları uzun vadede alınacak kamu yatırımları yaparak oluşturulabilir. Doğru cevap A'dır.

Bretton Woods'ta toplanan konferans esas itibariyle bir para ve finans konferansıdır. Eğitim politikaları görüşülen ana başlıklardan birisi olarak değerlendirilemez. Doğru cevap E'dir.

Savaş sonrasında Dünya’da İngiliz iktisatçı J.M.Keynes’den (1883-1946) adını alan Keynesyen İktisat Teorisi yaygın uygulama alanı bulmuştur. Keynes ekonomide (1929 krizi gibi) bir sorun olduğunda talebi harekete geçirecek devlet müdahalelerinin ekonomiyi canlandırabileceğini iddia etmektedir. Müdahale ise devletin gelirlerine bağlı olmaksızın örneğin bireylerin gelirlerine zam yaparak ya da sonuçları uzun vadede alınacak kamu yatırımları yaparak oluşturulabilir. Doğru cevap B'dir.

VarşovaPaktı, 1955’te Federal Almanya’nın NATO’ya alınmasının da tetiklemesi ile Varşova’da sekiz sosyalist ülkenin imzaladığı Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Antlaşması ile kurulmuştur. Doğru cevap E'dir.

Bretton Woods sistemi, uluslararası para sisteminin kuralları, kurumları ve süreçleri yeniden düzenlenmektedir. Doğru cevap B'dir.

Şükrü Saraçoğlu 1943-1946, Cemal Gürsel 1960-1961, Hasan Saka 1947-1949, Recep Peker ise 1946-1947 yılları arasında başbakanlık görevinde bulunmuşlardır. 1950-1960 döneminde Adnan Menderes başbakanlık yapmıştır. Doğru cevap D'dir.

1933-38 dönemindeki yapılan iç borçlanmaların hemen hemen tamamı ulaşım (demiryolları) yatırımları-nın finansmanı için, İkinci Dünya Savaşı döneminde yapılan iç borçlanmalar, savunma harcamalarının finansmanı için kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Bütçe açıklarının finansmanı için iç borçlanmaya ilk kez 1946-1950 döneminde gidilmiştir. Doğru cevap D'dir.

DP Hükümeti ana ağırlığı tarım ve ulaştırma olan, makineleşme ile birlikte yürüyecek olan, hazırlığı 1946’dan beri yapılan bir kalkınma hamlesi deneyecektir. Bu nedenle Demokrat Parti iktidarını 1950 öncesinden ayıran en önemli özellik tarım sektörünü (diğer planların sanayi vurgusunun aksine) öncelemesidir. Doğru cevap C'dir.

1956-1958 yılları arasında ödemeler bilançosu sorunları nedeniyle Türkiye giderek dışa kapalı bir ekonomiye dönüşmüştür. Yurt dışından kredi ve borç bulma koşulları giderek zorlaşıp hatta tamamen yok olunca, Demokrat Parti Hükümeti yeniden üye olunan uluslararası kurumları ve onların koşullarını düşünmeye başlamıştır. 1958’de Türkiye’nin vadesi geçmiş ve ödenmemiş dış borcu bulunmaktadır. Nihayetinde dış borçların ödenemez hale gelmesi, Türkiye’yi IMF’yle onun şartları ile masaya oturmaya zorlamıştır. Pazarlığı yapılan konular, yeni krediye karşılık 1946’dan beri Türkiye’ye önerilen yatırımlarının sınırlandırılması, kamu harcamalarının ve Türk lirasının değerinin düşürülmesidir. Doğru cevap B'dir.

1955 sayımlarında 1950-55 arasında kent nüfusu %6,4 büyürken, kır nüfusunun %1,8 büyümüştür. Kentlerdeki nüfus artışının tek nedeni doğurganlığın artışı ve ölüm oranlarının düşüşü değildir. 1950’ler boyunca aynı zamanda yüksek bir köyden kente göç, iç göç yaşanmıştır. 1950-60 arasında uygulanan tarımsal politikaların, makineleşmenin, sulama ve yeni tohumlar için yapılan yatırımların tarım sektörünün verimliliğini artırması, köydeki iş gücü fazlalığını ortaya çıkarmıştır. Doğru cevap A'dır.

1950'ler boyunca aynı zamanda yüksek bir köyden kente göç, iç göç yaşanmıştır. 1950-60 arasında uygulanan tarımsal politikaların, makineleşmenin, sulama ve yeni tohumlar için yapılan yatırımların tarım sektörünün verimliliğini artırması, köydeki iş gücü fazlalığını ortaya çıkarmıştır. Doğru cevap C'dir.

İki kutuplu Dünya, İkinci Dünya Savaşı sonrasında oluşan yeni dünya düzenine verilen bu isim, ABD ve Sovyetler Birliği’nin liderliğinde dönemin güç dengesini anlatmak için kullanılmaktadır.

“Altın para standardı”ya da “altın standardı” olarak isimlendirilen bu sistemde, Merkez Bankası’nın kasasındaki altın, piyasadaki tüm kâğıt paradan az değildir. Böyle bir durumda piyasada dolaşan paranın değerini belirleyen aslında Merkez Bankası’nın kasasındaki altın vb. değerli madendir. İki savaş arası dönemde ülkeler önce altın standardına dönmeyi denemişlerdir. ABD’de 1919’da, İngiltere 1925’de kendisiyle birlikte hareket eden devletlerle birlikte ve 1928’de geri kalan ülkelerin tamamı altın standardına geri dönmüştür (Gümüş, 2011: 6). Türkiye bu dönemde önce Sterlin’le birlikte, sonra İngiltere’nin standarttan ayrılmasıyla da standartta devam eden ülkeler ile birlikte hareket etmiştir.

Seçeneklerin tümü Keynesyen İktisat Teorisi'ne aittir.

Türkiye, Marshall yardımlarının dağıtılması için kurulan Avrupa Ekonomi İşbirliği Teşkilatı (OEEC)’nin kurucu üyeleri arasındadır. IMF’ye üyelik ise, 14 Şubat 1947 tarihli ve 5016 sayılı yasayla gerçekleşmiştir.