TURKİSH LANGUAGE I

Özdeyişlerin çokluğu Türkçenin gücü ile ilgili değildir. Atasözlerinin çokluğu ancak bir dil için güçlü yanlarına söz konusu olabilir.

Ancak bu yazıtlarda kullanılan dil son derece gelişmiştir, işlek- tir. Henüz yazı dili niteliğini kazanmış, yeni yazı dili olmuş bir dil gibi değildir. Kurallı bir dil bilgisinin varlığı dikkati çeker. Sözcüklerin gerçek anlamlarının yanı sıra mecaz anlamları da gelişmiştir. Orhon Yazıtları’nda deyimler, atasözü niteliğini kazanmış söz kalıpları vardır. Bir dilde deyim ve atasözlerinin oluşabilmesi için yüzlerce yılın geçmesi gerekmektedir. Üslup son derece akıcı ve sürükleyicidir. Türk edebiyatında hitabet türünün ilk örneği olmasına karşın son derece etkileyici bir anlatım söz konusudur. Bütün bu özellikler, Türk dilinin tarihinin çok daha öncelere, tarihin karanlık dönemlerine kadar uzandığını gösteren kanıtlardır.

Türkçede karşılığı bulunan sözcüklerin yerine de alıntı sözlerin kullanılması halk dilinden kopuk bir yüksek zümre dilinin doğuşuna yol açmıştır: göz varken dide; kaş varken ebru; dudak varken leb; ağız varken dehen~dehan veya fem; yıldız varken necm, kev- keb, ahter veya sitare; güneş varken şems, aftab, mihr veya hurşid; ay varken kamer veyamah gibi.

Bir dildeki yabancı dillerin etkisinin dilin konuşulduğu coğrafi konumla, yapılan savaşlarla, ticaretle ve dini öğretilerle arttığı gözlenmektedir. İklimin yabancı dil etkisi üzerinde bir etkisi olduğu savunulamaz.

Bu etkilenme yalnızca söz varlığıyla sınırlı kalmamıştır. Yabancı dil bilgisi ögeleri ve kuralları da giderek artan bir yoğunlukta Türkçeye bulaşmaya başlamıştır. Aslında her dilde alıntı sözler bulunur ancak dil bilgisi ögeleri, kuralları kolay kolay bir dilden bir başka dile geçmez.

Arapça ve Farsçanın etkisi en çok Osmanlı döneminde hissedilmeye başlanmıştır.

Verilen şıklarda söz dizimini ilgilendiren tek aykırı kullanım asıl cümlenin yan cümleden önce kullanılmasıdır.

Coğrafya ve ilişkiler incelendiğinde en olası Çince'nin yazıtları etkileyebileceği düşünülebilir ki yazıtlar incelendiğinde de Çince kökenli sözcükler bulunduğu görülmektedir.

Geçmişte Türkçe'nin yazımı için pek çok abece kullanılmıştır. İlk yazılı kaynağımız Orhon Yazıtları’nda kullanılan ve bir bölümü Türk damgalarından gelen harflerden oluşan Göktürk yazısı ulusal abecemizdir.

Dillerin zengin veya yoksul, gelişmiş veya az gelişmiş diye nitelendirilmesi, bilimsel bir yaklaşım değildir.
Çünkü her dil kendi ölçeğinde gelişmiştir, her dil kendisine göre yeterlidir. Yeryüzündeki her dil, bilinen belirli sayıdaki yöntemle sonsuz sayıda sözcük, terim, deyim, kavram türetebilecek ve tümce üretebilecek yeteneğe sahiptir. Diller arasında bir karşılaştırma yapılacaksa işlenmişlik açısından dillerin değerlendirilmesi daha doğrudur.

Yapı bakımından eklemeli dil olması dolayısıyla Türkçede yeni sözcükler, terimler türetmek
çok daha kolaydır.Yapım eklerinin sayıca çok ve işlevsel olduğu dillerde bu özellik daha güçlü iken daha az sayıda yapım ekine sahip olan dillerde ekler yoluyla türetilen sözcükler daha sınırlı sayıdadır.

Bir dildeki sözcüklerin bütünü, söz varlığını (söz dağarcığı, kelime hazinesi) oluşturur. Aynı coğrafyadaki farklı kültürlerle etkileşim sonucunda Türkçe'nin tarihsel derinliğinden gelen söz varlığı renklenmiş, çeşitlenmiş ve zenginlik kazanmıştır.

Türkçede yaklaşık 4.500 atasözü bulunmaktadır. Bu atasözlerinden kimileri küçük ses farklılıkları dışında yüzyıllardır değişmeden günümüze gelirken kimilerinde az çok sözcük değişmeleri yaşanmıştır. Atasözlerinin değişmeden önceki hallerinin içeren eser, Kaşgarlı Mahmut'un Divanü Lügati’t-Türk isimli eseridir.

İslam öncesinde Çince, Sanskritçe, Soğdca, Toharca vb. dillerden etkilenen Türkçenin söz varlığının,
İslam uygarlığı çevresinde ise Arapçadan, Farsçadan etkilenmeye başladığı gözlenir.

Yabancı dil bilgisi ögeleri ve kuralları giderek artan bir yoğunlukta Türkçe'ye bulaşmaya başlamıştır. Aslında her dilde alıntı sözler bulunur ancak dil bilgisi ögeleri, kuralları kolay kolay bir dilden bir başka dile geçmez. Osmanlı Türkçesi olarak adlandırdığımız Türkçenin 16. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar olan döneminde Arapça, Farsça dil bilgisi kuralları ve ögeleri de dilin yapısına etki etmeye başlamıştır

İlk kez karşılaşılan ve kullanılan aygıtları, ürünleri, kavramları gösteren ya da toplumun kavram dünyasında bulunmayan yeni sözcüklerin dili zenginleştirdiği kabul edilmektedir. Ancak dilimizin söz varlığında karşılığı bulunmasına rağmen tamamen özenti sonucu kullanılan center, consensus, trend vb. sözcükler bu duruma ilişkin olumsuz örneklerdir.

Türk yazı dilleri içerisinde en fazla konuşura sahip Türkiye Türkçesi, yalnızca Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde değil Balkanlar’da, Orta Doğu’da, Kafkaslar’da yazı dili olarak kullanılmaktadır. Türkiye Türkçesinin bu coğrafyalarda yazı, edebiyat, yayın kısmen de öğretim dili olarak kullanılmasının nedeni Türkçenin Osmanlı Devleti’nin resmî dili olmasından kaynaklanmaktadır.

Çin'de günümüzde halen Sarı Uygur Türkçesi konuşulmaktadır.

Bir toplumun geçmişte hangi toplumlarla ilişki içerisine girdiği, hangi kültür alanları içerisinde kaldığı, hangi inançları benimsediği söz varlığı ögelerinden anlaşılabilir. Özellikle söz varlığı, dillerin yaşadığı değişimleri, etkileşimleri göstermektedir. Ancak toplumun nüfus artış oranı bunlardan biri değildir. Doğru cevap C'dir.

Yapı bakımından eklemeli dil olması dolayısıyla Türkçede yeni sözcükler, terimler tü- retmek çok daha kolaydır. Hiç kuşkusuz bu özellik, yalnız Türkçe için değil yapı bakımından aynı özelliğe sahip diğer diller için de geçerlidir. Yapım eklerinin sayıca çok ve işlevsel olduğu dillerde bu özellik daha güçlü iken daha az sayıda yapım ekine sahip olan dillerde ekler yoluyla türetilen sözcükler daha sınırlı sayıdadır. Doğru cevap D'dir.