TURKİSH LANGUAGE I

Yeryüzünde hiçbir dil saf değildir. İnsanoğlunun yaşadığı bu toplumsal etkileşimler ve değişimler sayesinde diller de başka dillerden etkilenmiştir. Dillerin bu etkileşimleri ta­rihsel gelişimleri içerisinde değişimler yaşamalarını sağlarken dillerin bazı özelliklerinin belirginleşmesine, söz varlığının gelişmesine de katkıda bulunmuştur. Bütün bu gelişme­ler dillerin birbirinden farklılaşmasına ama kurdukları ilişkiler sonucu da etkileşimlerine yardımcı olmuştur. Zaman içerisinde dillerdeki belirli özelliklerin yoğunlaşmasıyla zen­ginlik alanları oluşmaya başlamıştır. Doğru cevap A’ dır.

Türkçenin güçlü yanları ve iç zenginliği olarak değerlendirebileceğimiz alanları da bulunmaktadır. Bunlar Türk dilinin tarihsel derinliği, coğrafi yaygınlığı, söz varlığının genişliği, ilişki ve nezaket sözlerinin yoğunluğu, akrabalık adlarının çeşitliliği, atasözlerinin çokluğu ve anlatım gü­cüdür. Doğru cevap E’ dir.

Tarihsel Derinlik: Türk yazı dili, İkinci Göktürk Kağanlığı Dönemi’nde VIII. yüzyılın ilk yarısında dikilen Orhon Yazıtları ile başlar. Ancak bu yazıtlarda kullanılan dil son derece gelişmiştir, işlek­tir. Henüz yazı dili niteliğini kazanmış, yeni yazı dili olmuş bir dil gibi değildir. Kurallı bir dil bilgisinin varlığı dikkati çeker. Sözcüklerin gerçek anlamlarının yanı sıra mecaz anlamları da gelişmiştir. Orhon Yazıtları’nda deyimler, atasözü niteliğini kazanmış söz kalıpları vardır. Bir dilde deyim ve atasözlerinin oluşabilmesi için yüzlerce yılın geçmesi gerekmektedir. Üslup son derece akıcı ve sürükleyicidir. Türk edebiyatında hitabet türü­nün ilk örneği olmasına karşın son derece etkileyici bir anlatım söz konusudur. Bütün bu özellikler, Türk dilinin tarihinin çok daha öncelere, tarihin karanlık dönemlerine kadar uzandığını gösteren kanıtlardır. Doğru cevap A’ dır.

Türkçede yaklaşık 4.500 atasözü bulunmaktadır. Bu atasözlerinden kimileri küçük ses farklılıkları dışında yüzyıllardır değişmeden günümüze gelirken kimilerinde az çok söz­cük değişmeleri yaşanmıştır. Kâşgarlı Mahmud’un eseri Divanü Lügati’t-Türk’teki “aç ne yemes, tok ne temes; kanıg kan birle yumas; tag tagka kavuşmas, kişi kişige kavuşur” ata­sözleri küçük farklılıklarla bugün de aynen kullanılmaktadır. Doğru cevap B’ dir.

İlişki ve Nezaket Sözleri:Türk kültürünün söz varlığına yansıyan boyutu pek çok kavram alanında kendisini gös­terir. En açık örneklerinden biri, ilişki sözlerinin Türkçedeki çeşitliliği ve zenginliğidir (Aksan, 2008). Hayatın her anında yaşanan olaylar için Türkçede ayrı ayrı ilişki sözleri bulunmaktadır: Tıraş olana, yıkanana sıhhatler olsun, bir işle uğraşana kolay gelsin, evle­nenlere bir yastıkta kocayın, çocuğu olana Allah analı babalı büyütsün, Allah dört gözden ayırmasın, çocuğa ad konulduğunda adıyla yaşasın, yolcusunu uğurlayana Allah kavuştur­sun, beklediği kişi geldiğinde veya uzun süredir beklenen bir iş gerçekleştiğinde gözün ay­dın, bir bardak su verene su gibi aziz ol, su verenlerin bol olsun, hastalığından söz ederken karşısındakinin sağlıklı olmasını dilemek için üzerinize afiyet vb.  evliliğin mutlu bir biçimde sürdürülmesi için söylenen Allah tamamına erdirsin (veya eriştirsin) de bu türden bir iyi dilek sözüdür. Doğru cevap D’ dir.

Orhon Yazıtları’nda Çince (totok ‘askerî vali’), Sanskritçe (çıntan ‘sandal ağacı’), Soğdca (ıgar ‘güçlü, kudretli’), Hintçe (makaraç ‘bir unvan veya kişi adı’), Tibetçe (bölün ‘yük­sek görevli’) gibi birkaç dilden alınma çok az sayıdaki sözcükle (Tekin, 2010) başlayan etkileşim, daha sonraki dönemlerde çeşitli coğrafyalarda kullanılan Türk yazı dillerinde artmaya başlamıştır. Doğru cevap E’ dir.

16. yüzyıl başlarından itibaren edebî eserlerin söz varlığında Arapçadan, Farsçadan alıntılarda artış gözlenir. Özellikle divan şiirinin Fars ve Arap edebiyatından esinlenmesinin sonucunda söz varlığının Arapça, Farsça alıntılarla g örünümü de değişmeye başlar. Türkçede karşılığı bulunan sözcüklerin yerine de alıntı sözlerin kullanılması halk di­linden kopuk bir yüksek zümre dilinin doğuşuna yol açmıştır: göz varken dide; kaş var­ken ebru; dudak varken leb; ağız varken dehen~dehan veya fem; yıldız varken necm, kev­keb, ahter veya sitare; güneş varken şems, aftab, mihr veya hurşid; ay varken kamer veya mah gibi. Edebî eserlerde yabancı ögelerin oranının da gittikçe arttığı görülür. Süleyman Çelebi’nin Mevlid’inde %26 dolayındaki yabancı ögelerin oranı Baki’nin şiirlerinde %65’e, Nef´i’de %60’a, Nabi’de %54’e yükselir. Mahallileşme akımının öncülerinden Nedim’de ise bu oran %41’e kadar gerilemiştir. Doğru cevap A’ dır.

Türkçeden en fazla sözcüğün geçtiği dil Sırpçadır. Bir zamanlar dokuz bine yakın söz­cüğün bulunduğu belirlenmiştir. Bugün Sırpçada sayısı yedi bine yaklaşan Türkçe alıntı­dan badžànak ‘bacanak’, bàlta ‘balta’, dùšek ‘döşek’, jòrgan ‘yorgan’, kàjmak ‘kaymak’, òdžak ‘ocak’ bunlardan yalnızca birkaçıdır. Sırp Türkolog Dr. Mirjana Marinkoviç, 2008 yılında Belgrad’da çıkan bir dergide Türkçe sözlerin Sırpçadaki yoğunluğunu ve kullanım sıklığı­nı ele almıştır. Doğru cevap C’ dir.

Yakutça Rusya Federasyonu, Yakutistan Cumhuriyeti’nde konuşulmaktadır. Doğru cevap A’ dır.

Henüz yazı dili niteliğini kazanmış, yeni yazı dili olmuş bir dil gibi değildir.

Yeryüzündeki her dilin atasözü vardır.

Türklerde aile bağlarının ve ilişkilerinin güçlü olması, akrabalıkla ilgili adların zenginleşmesini sağlamıştır.

Zamanla hem sözcükleri hemde anlamı değişen atasözleri de vardır: 'Bir karga birle kış kelmez'. atasözü , yardıma gelecekleri beklemek için yavaş hareket etmeyi öğütlerken , günümüzde benzeri ' bir çiçekle bahar gelmez' biçiminde kullanılmaktadır.

Söz varlığı terimleri kapsamaz.

Türk Dil Kurumunun 2011 yılında yayımladığı onbirinci baskı , Türkçe sözlükte madde başı ve madde içi toplam 92.292 sözcük bulunmaktadır. Bu söz varlığına terimler , özel adlar , yerel sözcükler eklenmemiştir

Türk dilinin genel özelliklerini yanı sıra zenginlik alanlarının bilinmesi, Türkçeye duyduğumuz güvenin güçlenmesini sağlayacaktır

Arapça, Farsça alıntı sözcükler Türk dilinin Osmanlı Türkçesi dönemide yoğunluğunu arttırmıştır.

Türk dilinin çeşitli kollarıyla en eski Türkçeden izler taşıtan Halaçça'dır.

Türkçenin denizcilik, ticaret gibi belirli alanlarda sözcük aldığı ilk batı dili İtalyancadır.

Türk yazı dili, İkinci Göktürk Kağanlığı Dönemi’nde VIII. yüzyılın ilk yarısında dikilen Orhon Yazıtları ile başlar. Doğru cevap A'dır.