TURKİSH LANGUAGE I

Bir dildeki sözcüklerin, sözcük öbeklerinin cümle ve söz içindeki görevlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini, sıralanışlarını ve cümle türlerini ele alıp inceleyen bilim dalına cümle bilgisi ya da söz dizimi denir.

Sözcük öbekleri herhangi bir yargı bildirmezler ancak yine de anlamlı bir bütünlük gösterirler.

Sözcük öbekleri iki ve/ya daha fazla sayıda sözcükten oluşabilir.

İkiden fazla sözcükten oluşan öbeklerde iç içe geçmiş öbekler bulunabilir.

Matematik ödevi, belirtisiz isim tamlamasına bir örnektir.

Demir kapı takısız isim tamlamasıdır. Her ne kadar kapıdan demir kelimesiyle neyden yapıldığı belirtiliyor gibi görünse de, ilgili tamlama takısız isim tamlamasıdır. Eğer Demirden Kapı şeklinde ifade edilseydi sıfat tamlaması olurdu.

'B' seçeneğindeki büyük okul bir sıfat tamlamasıdır. Lambanın altı, vapurun ardı, kapının sesi ve arkadaşlarımın sorunları belirtili isim tamlaması örnekleridir.

Demir kapı, takısız isim tamlaması iken, diğerleri sıfat tamlamasıdır.

Aitlik eki “-ki” ile oluşturulan sözcük öbeğidir.

"senin gibi" ifadesi edat öbeği örneğidir.

“-mAk, -mA, -Iş” eklerinin eyleme eklenmesiyle oluşan sözcük öbeğidir. Cümlede ad görevinde olan isim-fiil öbeği zarf dışında cümlenin bütün ögelerini oluşturabilir.

İçinde esas yargının bulunduğu bir temel cümle ile onu anlam ve görev bakımından tamamlayan bir veya birden fazla yan cümleden oluşan cümlelere birleşik cümle denir.

“Fizik sınavı, iyi not, sınav soruları, evin kapısı, Tarih kitabı, üçüncü sıra, evin duvarlarının boyası” örnek cümlelerdeki sözcük öbekleridir. Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

A ve D seçeneğinde sıfat tamlaması vardır. C seçeneğinde belirtili ad tamlaması vardır. E seçeneğinde ise takısız ad tamlaması vardır. Buna göre doğru yanıt B seçeneğidir.

A ve B seçeneğinde ad tamlaması vardır. D ve E seçeneğinde ise “ki” ekleri aitlik öbeği değildir. Buna göre doğru yanıt C seçeneğidir.

“Ali ile Zeynep” ve “Çalışkan fakat hırslı” sözcük öbekleri bağlama öbeğidir. Buna göre doğru yanıt B seçeneğidir.

Yüklemin belirtilmediği cümleler eksiltili cümle olarak adlandırılır. A seçeneği dışında tüm seçeneklerde yüklem vardır. D seçeneği şartlı birleşik cümledir. E seçeneği ise iç içe birleşik cümledir. Buna göre doğru yanıt A seçeneğidir.

Yüklemi geçişsiz eylem ile oluşturulmuş cümlenin nesne ögesi olmaz. Yükleme sorulan “kim, kimler, kimi, kimleri, neyi, neleri” sorularına cevap alınmaz. Doğru cevap E seçeneğidir.

A, D ve E seçeneklerinde gizli özne vardır. B seçeneğinde ise gerçek özne vardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Türkçede cümleler, yapılarına, taşıdıkları yargı değerlerine göre basit, birleşik, bağlı ve sıralı olmak üzere dört grupta ele alınmaktadır. Kurallı cümle ise cümledeki öğelerin dizilişine göre yapılan sınıflama kapsamına girmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

B seçeneği ki’li bileşik cümledir. C ve D seçenekleri şartlı bileşik cümledir. E seçeneği ise basit cümledir. Doğru cevap A seçeneğidir.

“Şu okul bir bitse” cümlesi dilek cümlesidir. “Bu sınavı kazanmalısın” cümlesi gereklilik cümlesidir. Doğru cevap E seçeneğidir.