TURKİSH LANGUAGE I

Kökler, kendilerinden daha küçük anlamlı parçalara ayrılamayan, sözlüksel anlam taşıyan ve bir sözcük türüne ait olan biçim birimlerdir.

Gövdeler, biri bağımsız biçim birim olmak üzere, en az iki biçim birimden oluşan yani bir veya daha fazla ek alan kök biçim birimlerdir. Örneğin; geçit, gelinlik, geliştiril- sözcükleri geç-(i)-t, gel-(i)-n-lik, gel-(i)ş-tir-(i)l- biçim birimlerinden oluşan gövdelerdir.

Ekler, herhangi bir sözcük türüne dâhil olmayan, yani eylem, ad (isim), sıfat, zarf vb. sözcük türlerinden birine girmeyen bağımlı biçim birimlerdir.

Addan ad yapma ekleri ad kök ya da gövdelerinden köken anlamıyla bağlantılı yeni ad gövdeleri yapan eklerdir.

Çatıları, öznenin ve nesnenin durumuna göre dönüşlü, edilgen, işteş, ettirgen çatılar olarak daha ayrıntılı bir şekilde sınıflandırabiliriz.

Dönüşlü çatı: Yıkandım, küreklere asıldık örneklerindeki gibi, yüklemin bildirdiği eylemin özneye döndüğünü, eylemin özne tarafından kendi kendine yapıldığını gösteren çatıdır.

Eylem çekimi, cümle ve cümlenin yüklemini oluşturmak üzere eylemlerin zaman, kişi vb. çekim eklerini almalarıdır.

Kişi ekleri, yüklemin belirttiği işle doğrudan bağlantılı olan kişiyi gösterir. Türkçede dört tip kişi eki vardır.

Namert sözcüğünün kökü mert bağımsız biçim birimidir. Na- ön eki eklenerek namert gövdesi oluşturulmuştur. Doğru cevap B'dir.

'Çocuk yıkandı.' tümcesi hem çocuğun kendini yıkadığı hem de bir başkası tarafından yıkandığı anlamına gelebilir. Doğru cevap C'dir.

'sula' sözcüğü, 'su' kökünden gelmektedir. Yani kökü bir addır. Sulama ise bir eylemdir. Doğru cevap E'dir.

'benimki' sözcüğünde -ki aitlik eki bulunmaktadır. Doğru cevap A'dır.

'buldozer' sözcüğünde herhangi bir ek yoktur, bu da bağımlı bir biçim birim olmadığını göstermektedir. Doğru cevap C'dir.

'vileda' sözcüğü marka adı olarak çıkmıştır ancak zamanla bütün yer silme paspasları için kullanılmıştır. Burada genelleşme vardır. Doğru cevap B'dir.

'Bana ayak yapma!' tümcesinde ayak sözcüğü mecaz anlamda kullanılmıştır. Diğer seçeneklerde ise temel anlamda kullanılmıştır. Doğru cevap D'dir.

'Sabaha doğru eve gitmiş.' tümcesindeki 'doğru' sözcüğü bir edattır. Doğru cevap A'dır.