TURKİSH LANGUAGE I

Türkçede biçim bilgisi ile ilgili birçok terim kullanılmaktadır. Bu kavramlar kök, gövde, taban, ek ve eklenmedir. Yapım eki, bunlara gelen eklerden biridir. Doğru cevap E'dir.

Yapım ekleri; Addan Ad Yapma Ekleri, Addan Eylem Yapma Ekleri, Eylemden Ad Yapma Ekleri, Eylemden Eylem Yapma Ekleri olarak gruplandırılır. Doğru cevap C'dir.

Sulak kelimesi addan ad yapma eki almış bir kelime olup -lAk ekini almıştır. Örnek olarak: dişlek, ödlek, kışlak, sulak. Doğru cevap E'dir.

Asalak kelimesi -AlAk (Eylemden ad yapma eki) almış bir kelimedir. Doğru cevap A'dır.

Tanış- kelimesi işteş çatılı bir sözcüktür. Diğerleri ise ettirgen çatılı sözcüklerdir. Doğru cevap C'dir.

Kişi (şahıs) ekleri: Kişi ekleri, yüklemin belirttiği işle doğrudan bağlantılı olan kişiyi gösterir ve bir eylem çekim ekidir. Doğru cevap A'dır.

İsim fiil: Isim fiiler, eylemlerin herhangi bir zamana, sayıya ya da kişiye bağlı olmayan ve sözlüklerde madde başı olarak yer alan biçimleridir. Bütün eylemlere gelebilen isim fiiller eylem değil, addır. İsim fiiler; -mA (bilme, görme, yıkama), -mAk (bilmek, görmek, yıkamak), -Iş (biliş, görüş, yıkayış) ekleriyle yapılır. Doğru cevap C'dir.

Sözcük yapımı ile ilgili başlıca yollar: Birleştirme, türetme, kalıplaşma, örnekseme, kırpma, karma, kısaltma, kasıtlı yaratma, ters türetme, derleme, tarama, genelleşme, kopyalama. Doğru cevap B'dir.

Soyut anlam: Somut anlamın aksine, belirli bir nesneye ait olmayan, o nesneyi çağrıştırmayan, geleneksel tanımıyla beş duyu organı ile algılanmayan, yalnızca zihinde var olan anlamdır. Doğru cevap C'dir.

Çekim ekleri, eylem ya da ad soylu sözcüklere gelerek bağlı oldukları sözcük öbeklerine göre, sözcükler arasında durum, iyelik, çokluk, kip, zaman, kişi, sayı vb. geçici ilişkiler kuran, görevsel bağımlı bicim birimleridir”. Çekim ekleri, sözlüksel biçim birimlerinde ad durumlarını, bazı dillerde cinsiyet; eylemlerde çatı, kip görünüş, kişi vb. gramatikal işlevleri işaretlerler. Doğru cevap A’dır.

“Giyindim, küreklere asıldık” örneklerindeki gibi yüklemin bildirdiği eylemin özneye döndüğünü, eylemin özne tarafından kendi kendine yapıldığını gösteren çatılar dönüşlü çatılardır. Dönüşlü çatı ekleri -n- ve –l-‘dir.Doğru cevap C’dir.

Geleneksel bir terim olarak söz ya da cümle içinde eylemleri adlaştırdıklarından dolayı ad, adı niteledikleri için sıfat, iki cümleyi bağladığı için bağlaç işlevinde bulunabilen ve yan cümle kurabilen sözcük ya da sözcük öbeklerine eylemsi­ adı verilir. Doğru cevap B’dir.

Eylemsiler Türkçenin anlatımının temelini teşkil eden çok önemli ögelerdir. Türkçede anlam ve görevlerine göre, zarf filler (ulaçlar), sıfat fiiller (ortaçlar) ve isim fiiller (eylem adı, mastar) olmak üzere üç çeşit eylemsi vardır. Doğru cevap E’dir.

Ünlemler; diğer sözcük ya da sözcük öbekleriyle doğrudan söz dizimsel ilişkisi bulunmayan ve çekime girmeyen ‘aşırı ve ani’ duygu (ah, vah), seslenme (bre, hey, yahu), sorma (hani, niçin), gösterme (işte), cevap (evet, hayır, yok) vb. ifade eden veya doğa seslerini taklit eden (çat, fıs, pat) sözcüklerdir. Doğru cevap D’dir.

Şive Türkçenin temel dil bilgisi kavramları içerisinde yer almaz. Doğru cevap E'dir.

Kendilerinden daha küçük anlamlı parçalara ayrılamayan, sözlüksel anlam taşıyan ve bir sözcük türüne ait olan biçim birimlere kök denir. Doğru cevap A'dır.

Biri bağımsız biçim birim olmak üzere, en az iki biçim birimden oluşan yani bir veya daha fazla ek alan kök biçim birimlere gövde denir.Örneğin; geçit, gelinlik, geliştiril- sözcükleri geç-(i)-t, gel-(i)-n-lik, gel-(i)ş-tir-(i)l- biçim birimlerinden oluşan gövdelerdir. Doğru cevap C'dir.

Herhangi bir sözcük türüne dâhil olmayan, yani eylem, ad (isim), sıfat, zarf vb. sözcük türlerinden birine girmeyen bağımlı biçim birimlere ek denir.Ekler kendilerinden daha küçük anlamlı parçalara bölünemez. Ekler; biçim bakımından ön ekler, iç ekler, son ekler olmak üzere üçe; işlev bakımından yapım ve çekim ekleri olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru cevap B'dir.

Bağlaçlar Türkçenin yapım ekleri içerisinde yer almaz. Doğru cevap C'dir.

Çekim ekleri, eylem ya da ad soylu sözcüklere gelerek bağlı oldukları sözcük öbeklerine göre, sözcükler arasında durum, iyelik, çokluk, kip, zaman, kişi, sayı vb. geçici ilişkiler kuran, görevsel bağımlı biçim birimleridir. Çekim ekleri, sözlüksel biçim birimlerinde ad durumlarını, bazı dillerde cinsiyet; eylemlerde çatı, kip, görünüş, kişi vb. gramatikal işlevleri işaretler. Türkçe bir eklemeli dil olduğundan ad ve eylemlerin çekimi, ekler aracılığıyla gerçekleştirilir. Doğru cevap B'dir.