TURKİSH LANGUAGE I

Dilde nedensizlik ilkesi esastır: Anlam bakımından, doğadaki ağaç, gönderge; “a.ğ.a.ç.” sözcüğü, gösteren; gösterenin zihinde uyandırdığı kavram; bunların tümü de göstergedir. Bütün dillerde gösterge nedensizlik ilkesine dayalıdır. Ağaç sözcüğü ile doğadaki ağaç arasında hiçbir nedensellik ilişkisi yoktur. Bu yüzdendir ki aynı kavram farklı fillerde farklı adlandırılmaktadır. Doğru cevap A’ dır

İlkel dil, gelişmiş dil ayrımı yoktur: Yeryüzünün tarihî veya modern bütün dilleri gerçek anlamda çok gelişmiş sistemlerdir. İlk yazılı belgelerin ait olduğu dil olan Sümerce, Hititçe vd. pek çok antik dilin gramerleri yazılmıştır. Bunların hiçbiri modern diller-den ‘geri’ değildir. Bazı dillerin grameri karmaşık, bazı dillerin ise daha basittir. Gramer bakımından basit ya da karmaşık bütün diller, bugün itibarıyla her türlü ileri teknoloji araçlarından çok daha gelişmiştir. Su ana değin kendiliğinden en basit cümleyi üretebilen makine ya da program yapılamamıştır. Doğru cevap B’ dir.

Ana dil, ata dil olarak da bilinen ve bir dilin veya dil ailesinin tarihî gelişim sürecinde kuramsal olarak var olduğu düşünülen en eski seklidir. Örneğin, bütün Türk yazı dilleri veya lehçeleri kuramsal İlk Türkçe (IT), (Milada kadar) ve Ana Türkçe (AT) (Milat-MS 5. yüzyıl) dönemlerinden gelişmiştir. İlk Türkçe, bütün Türk dillerinin ‘ana’sıdır. İlk Türkçe döneminde aileden ilk ayrılan üye Ana Bulgarcadır (Eski Çuvaş Türkçesi). Ana Türkçe ise modern Çuvaşça dışında bütün Türk dillerinin anasıdır. Ana Türkçe döneminde aileden ayrılan ikinci üye ise Yakut Türkçesidir. Avrupa, Hindistan ve İran’da konuşulan bütün modern diller binlerce yıl önce konuşulduğu varsayılan Hint-Avrupa ana dilinden gelişmiştir. Doğru cevap C’ dir.

Siyasal ve etnik bakımdan dil türleri devlet dili ve resmî dil olarak tanımlanır. Doğru cevap D’ dir.

Yapı Bakımından Dünya Dilleri Dünya dilleri yapı bakımından biçim bilgisel veya söz dizimsel göstergeler kullanılarak sınıflandırılır. Biçim bilgisel olarak diller başlıca bitişken (eklemeli), bükünlü (çekimli), yalınlayan diller olmak üzere üçe ayrılır. Doğru cevap E’ dir.

Bitişken diller: Eklemeli dillerde üretim ve çekim, sözcük kök veya gövdelerinin sonuna yeni sözcükler yapan eklerin; çatı, zaman, kip, kişi ekleri gibi belirli dil bilgisel işlevleri bulunan üretim ve çekim eklerinin getirilmesi, yani eklenme yoluyla gerçekleştirilir. Türkçe sondan eklemeli bir dil olduğundan eklenme, son eklenme seklinde gerçekleşir. Fince, Macarca, Japonca hatta Afrika’da konuşulan Swahili dili yüksek derece eklemeli dillerdir. İngilizce, Farsça gibi Hint-Avrupa dillerinde son eklenmenin yanı sıra ön eklenme ve iç eklenme de vardır. Tagalogcada da kök sözcük olan sulat, içine –im- ve –in-  iç eklerini alarak yeni sözcükler türetmektedir. Doğru cevap C’ dir.

Güneybatı (GB), Oğuz Türkçesi: Bu grup kendi içinde batı (b) ve doğu (d) olmak üzere ikiye ayrılır. GBb grubunda Gagauzca, Türkiye Türkçesi ve Azerice; GBd grubunda ise Türkmence yer alır. Salırca (Salarca) tarihî olarak Oğuz grubundan gelişmiştir. Doğru cevap A’ dır.

Güneydoğu (GD), Uygur Türkçesi: Bu grup da kendi içinde batı (b) ve doğu (d) olmak üzere ikiye ayrılır. GD grubunda Özbekçe ve Özbekçenin değişkeleri, GB grubunda Modern Uygurca, Sarı Uygurca ve Salırca/Salarca yer alır. Ancak bu iki dil, grubun özelliklerinden sapma gösterir. Doğru cevap B’ dir.

Kültürü oluşturan ögeler, genel anlamda maddi ve manevi veya somut ve somut olmayan biçiminde sınıflandırılabilir. Maddi kültür unsurları mimarî, el sanatları, geleneksel kıyafetler, araç-gereçler gibi elle tutulur, gözle görülür, somut olan unsurlardır. Manevi kültür unsurları ise inançlar, dünya görüşleri, ahlak anlayışı, davranış kalıpları, ilişki örüntüleri vb. toplumsal hayatı çevreleyen öğreti ve değerlerdir. Doğru cevap A’ dır.

Kültürün dil üzerinde yansıma bulduğunu gösteren en tipik örneklerden biri tabular ve örtmece sözlerdir. Kültürler, zaman zaman bazı kavramların konuşmada dillendirilme-sine izin vermezler. Bu durum, söz konusu kavramların o toplumda olmamasından değil, konuşulması durumunda toplumun bundan zarar göreceği, uğursuzluk geleceği vb. inançlardan ya da konuşulmasının etik olmayacağı kaygısından ileri gelir. Türk kültürünün etkisiyle de Türkçede ölmek tabu, hayatını kaybetmek örtmece sözcüklerdir. Doğru cevap D’ dir.

Bir dil topluğunda söyleyiş, yazım ve söz varlığı vb. belirli alanlarda ortak ve resmî kabulün sağlanmasına ölçünleştirme (standartlaştırma) denir. Doğru cevap A'dır.

Pat, çat, çatlamak, şırıldamak vb. dilin söz varlığının yüzde beşini aşmayan yansıma sözcüklerin dışında, gösterilen, varlık, nesne ve kavramlar ile gösteren, sözcükler arasında ilişki yoktur. Doğru cevap B'dir.

Dilin üretim gücü, konuşurların sınırlı sayıda yolla sınırsız sözcük oluşturma, cümle kurma ve anlama yetisidir. Matematikte on temel sayı ile sonsuz işlem yapabilme niteliğine benzer biçimde dilin ses, biçim, söz dizimi vb. kuralları çerçevesinde yeni sözcükler ve cümleler üretilebilir, üretilenler anlaşılabilir. Doğru cevap C'dir.

Konuşurlar eş zamanlı olarak bir dilden diğer dile veya bir dil değişkesinden diğer dil değişkesine geçebilir. Buna toplum dil biliminde kod değiştirme adı verilir. Doğru cevap D'dir.

Yoğun dil temaslarının bulunduğu bölgelerde, farklı dillerin konuşurlarının ortak iletişim
aracı olarak kullandıkları dile lingua franca denir. Doğru cevap E'dir.

Germen dilleri içinde Almanca, İngilizce, İsveççe, Norveççe, Danca ve İzlanda dili yer alır. Doğru cevap B'dir.

Yalınlayan diller, ek almayan, çekime girmeyen, tek heceli sözcüklerin sıralanmasının,
tonlamanın ve vurgulamanın birincil önem taşıdığı Çince, Tibetçe gibi dillerdir. Doğru cevap C'dir.

Güneybatı (GB), Oğuz Türkçesi: Bu grup kendi içinde batı (b) ve doğu (d) olmak üzere ikiye ayrılır. GBb grubunda Gagauzca, Türkiye Türkçesi ve Azerice; GBd grubunda ise Türkmence yer alır. Salırca (Salarca) tarihî olarak Oğuz grubundan gelişmiştir. Doğru cevap D'dir.

Çeşitli nedenlerle yerli coğrafyalarını terk ederek başka ülkelere göç eden ve bulundukları siyasal coğrafyadaki resmî dilden veya çoğunluğun dilinden farklı bir dili konuşan göçmen toplulukların dilidir. AB ülkelerinde Avrupa’daki göçmen Türk azınlıklarının konuştuğu Türkçenin hiçbir resmî statüsü yoktur. Doğru cevap E'dir.

Ölçünleştirme(standartlaştırma): Bir dil toğluluğunda söyleyiş, yazım ve söz varlığı vb. belirli alanlarda ortak ve resmi kabulun sağlanmasıdır.