TURKİSH LANGUAGE I - Deneme Sınavı - 49

Deyimler genellikle yargı bildirmeyen ifadelerdir. Atasözleri öğüt verme, yol gösterme ya da tecrübe aktarma amacı güder. Sözcüklerin değişiklik gösterip göstermemesi ile ilgili olarak atasözlerinde sıkı bir kalıplaşma vardır. Deyimlerde yer alan sözcükler başta, ortada ve sonda birtakım değişiklikler gösterebilir. Deyimlerin amacı ise bir durumu ya da kavramı özel bir kalıp içinde çekici ve etkili bir anlatımla belirtmektir.

Birleşik sözlerin bir kısmı bitişik yazılır, deyimler ise kesinlikle bitişik yazılmaz. Birleşik sözcüğü oluşturan iki sözcük de değiştirilemezken deyimi oluşturan sözcüklerden biri bazen değiştirilebilir. Deyimler derin anlama sahip yapılar iken birleşik sözcüklerin böyle bir özelliği yoktur. Bu iki yapı, anlam bakımından birbirinden tamamen farklıdır. Birleşik sözcüğü oluşturan iki sözcük arasında başka hiçbir ek giremezken deyimde girebilir. Aynı durum ek için de geçerlidir. Örneğin “göze almak” deyiminde “Göze mi almış?” kullanımında deyimin iki sözcüğü arasına soru edatı getirilmiştir.

Yangından mal kaçırır gibi, bir çırpıda yapmak, mürekkebi kurumamak ve ateş almaya gelmek “acele” kavramıyla ilgili bir deyimlerdir. Isıtıp ısıtıp önüne koymak ise önceden yaşanmış bir olayı sık sık tekrarlamaktır.

gönül bağlamak: sevmek; gönlüne su serpmek: umut verici bir haberle bir kişiyi rahatlatmak; gönül okşamak: birini güzel sözle mutlu etmek; gönlünü serin tutmak: sakin olmak; gönlünü karartmak: yaşam isteğini azaltmak

Seçeneklerdeki “yatıp kalkıp, bitmez tükenmez, yalvarmak yakarmak” ikilemeleri, fiil kök ve gövdelerinden birtakım eklerle ya da yalın olarak oluşturulmuştur. Ancak “baştan sona” fiil değil, isim tabanlıdır.

“Hızır yoldaşın olsun. Uğurlar olsun. Yolunuz açık olsun. Güle güle gidip gelin.” Şeklindeki ilişki sözleri birini yolcu ederken kullanılmaktadır. “Sizden iyi olmasın.” ise üçüncü bir kişinin iyiliğinden söz ederken kullanılmaktadır.

Başka dillere kelime aktaran bir dil zengin bir dil veya dil varlığı çeşitli bir dil olarak kabul edilir.Gene geniş coğrafyalarda hüküm süren ve tarihi eski diller de söz varlığı çeşitli dillerdir. Doğru yanıt 'B' seçeneğinde verilmiştir.

A,B,C ve E şıkları bir dilin zenginliğiyle ilgili olmayıp çeldiricidirler. Doğru yanıt 'D'

İlgili tanım deyimin tanımıdır. Doğru cevap 'A'şıkkıdır.

A,B,C ve E şıkları birleşik sözler ile deyimler arasındaki farklar değil, yanlış olan çeldiricilerdir. Doğru olan 'E' şıkkıdır.

Türkçe sondan eklemeli bir dildir. Mesela almanca bükümlü bir dildir. Doğru yanıt 'A'

İlk dört seçenek atasözlerinin yaygınlaşma nedenlerinden olup son şıkta yanlış bir koşul öne sürülmüştür. Doğru yanıt 'E'

A, B, D ve E şıkları ikilemeler için doğru ifadeler değildir. 'C' şıkkı doğrudur.

Kargış beddua demektir. Argo eğitimsiz kişilerce kullanılan söz öbekleri, Alkış dua demektir. Alıntı söz ise bir başka dilden gelen sözcük demektir. Doğru yanıt 'B' şıkkıdır.

Türetme kavramı, dili konuşanların yeni karşılaştıkları kavramlara dil içerisinde çeşitli yollarla karşılıklar oluşturmaları biçiminde tanımlanabilir. Bu karşılık bulmada Türkçe,

ekleme ve birleştirme diye adlandırabileceğimiz iki temel yol kullanır. Ekleme; sözcükle ekin, birleştirme ise sözcükle sözcüğün ilişkilendirilmesidir. Doğru cevap B'dir.

Geçmişte Türkçe'nin yazımı için pek çok abece kullanılmıştır. İlk yazılı kaynağımız Orhon Yazıtları’nda kullanılan ve bir bölümü Türk damgalarından gelen harflerden oluşan Göktürk yazısı ulusal abecemizdir.

Dillerin zengin veya yoksul, gelişmiş veya az gelişmiş diye nitelendirilmesi, bilimsel bir yaklaşım değildir.
Çünkü her dil kendi ölçeğinde gelişmiştir, her dil kendisine göre yeterlidir. Yeryüzündeki her dil, bilinen belirli sayıdaki yöntemle sonsuz sayıda sözcük, terim, deyim, kavram türetebilecek ve tümce üretebilecek yeteneğe sahiptir. Diller arasında bir karşılaştırma yapılacaksa işlenmişlik açısından dillerin değerlendirilmesi daha doğrudur.

Yapı bakımından eklemeli dil olması dolayısıyla Türkçede yeni sözcükler, terimler türetmek
çok daha kolaydır.Yapım eklerinin sayıca çok ve işlevsel olduğu dillerde bu özellik daha güçlü iken daha az sayıda yapım ekine sahip olan dillerde ekler yoluyla türetilen sözcükler daha sınırlı sayıdadır.

Bir dildeki sözcüklerin bütünü, söz varlığını (söz dağarcığı, kelime hazinesi) oluşturur. Aynı coğrafyadaki farklı kültürlerle etkileşim sonucunda Türkçe'nin tarihsel derinliğinden gelen söz varlığı renklenmiş, çeşitlenmiş ve zenginlik kazanmıştır.

Türkçede yaklaşık 4.500 atasözü bulunmaktadır. Bu atasözlerinden kimileri küçük ses farklılıkları dışında yüzyıllardır değişmeden günümüze gelirken kimilerinde az çok sözcük değişmeleri yaşanmıştır. Atasözlerinin değişmeden önceki hallerinin içeren eser, Kaşgarlı Mahmut'un Divanü Lügati’t-Türk isimli eseridir.