TURKİSH LANGUAGE I - Deneme Sınavı - 48

İslam öncesinde Çince, Sanskritçe, Soğdca, Toharca vb. dillerden etkilenen Türkçenin söz varlığının,
İslam uygarlığı çevresinde ise Arapçadan, Farsçadan etkilenmeye başladığı gözlenir.

Yabancı dil bilgisi ögeleri ve kuralları giderek artan bir yoğunlukta Türkçe'ye bulaşmaya başlamıştır. Aslında her dilde alıntı sözler bulunur ancak dil bilgisi ögeleri, kuralları kolay kolay bir dilden bir başka dile geçmez. Osmanlı Türkçesi olarak adlandırdığımız Türkçenin 16. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar olan döneminde Arapça, Farsça dil bilgisi kuralları ve ögeleri de dilin yapısına etki etmeye başlamıştır

İlk kez karşılaşılan ve kullanılan aygıtları, ürünleri, kavramları gösteren ya da toplumun kavram dünyasında bulunmayan yeni sözcüklerin dili zenginleştirdiği kabul edilmektedir. Ancak dilimizin söz varlığında karşılığı bulunmasına rağmen tamamen özenti sonucu kullanılan center, consensus, trend vb. sözcükler bu duruma ilişkin olumsuz örneklerdir.

Türk yazı dilleri içerisinde en fazla konuşura sahip Türkiye Türkçesi, yalnızca Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde değil Balkanlar’da, Orta Doğu’da, Kafkaslar’da yazı dili olarak kullanılmaktadır. Türkiye Türkçesinin bu coğrafyalarda yazı, edebiyat, yayın kısmen de öğretim dili olarak kullanılmasının nedeni Türkçenin Osmanlı Devleti’nin resmî dili olmasından kaynaklanmaktadır.

Çin'de günümüzde halen Sarı Uygur Türkçesi konuşulmaktadır.

Bir toplumun geçmişte hangi toplumlarla ilişki içerisine girdiği, hangi kültür alanları içerisinde kaldığı, hangi inançları benimsediği söz varlığı ögelerinden anlaşılabilir. Özellikle söz varlığı, dillerin yaşadığı değişimleri, etkileşimleri göstermektedir. Ancak toplumun nüfus artış oranı bunlardan biri değildir. Doğru cevap C'dir.

Yapı bakımından eklemeli dil olması dolayısıyla Türkçede yeni sözcükler, terimler tü- retmek çok daha kolaydır. Hiç kuşkusuz bu özellik, yalnız Türkçe için değil yapı bakımından aynı özelliğe sahip diğer diller için de geçerlidir. Yapım eklerinin sayıca çok ve işlevsel olduğu dillerde bu özellik daha güçlü iken daha az sayıda yapım ekine sahip olan dillerde ekler yoluyla türetilen sözcükler daha sınırlı sayıdadır. Doğru cevap D'dir.

Verilen seçenekler arasında "ağaç" sözcüğü herhangi bir ekle türetilmemiş basit bir kelimedir. Doğru cevap A'dır.

Türkçede yaklaşık 4.500 atasözü bulunmaktadır. Bu atasözlerinden kimileri küçük ses farklılıkları dışında yüzyıllardır değişmeden günümüze gelirken kimilerinde az çok sözcük değişmeleri yaşanmıştır. Kâşgarlı Mahmud’un eseri Divanü Lügati’t-Türk’teki “aç ne yemes, tok ne temes; kanıg kan birle yumas; tag tagka kavuşmas, kişi kişige kavuşur” atasözleri küçük farklılıklarla bugün de aynen kullanılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

“Bir karga birle kış kelmes” atasözü, yardıma gelecekleri beklemek için yavaş hareket etmeyi öğütlerken gü- nümüzde benzeri “bir çiçekle bahar gelmez” biçiminde kullanılmaktadır. Anlamı ise “umut verici küçük bir belirti ile doyurucu sonuca ulaşılmaz” biçimindedir. Doğru cevap B'dir.

Bir kişi baldızından, bacanağından söz ediyorsa konuşurun erkek olduğu; eltisinden, görümcesinden söz edenin ise kadın olduğu anlaşılır. Bacanağı olduğunu söyleyen kişinin de evli olduğu, eşinin bir kız kardeşinin bulunduğu, bu kız kardeşin de evli olduğu anlaşı- lır. Akrabalık ilişkileri ile düzeylerini, konuşurun cinsiyetini ve medeni durumunu ortaya koyan böyle bir akrabalık adları dizilimi yeryüzünde çok az sayıdaki dilde mevcuttur. Doğru cevap E'dir.

Hayatın her anında yaşanan olaylar için Türkçede ayrı ayrı ilişki sözleri bulunmaktadır: Tıraş olana, yıkanana sıhhatler olsun, bir işle uğraşana kolay gelsin, evlenenlere bir yastıkta kocayın, çocuğu olana Allah analı babalı büyütsün, Allah dört gözden ayırmasın, çocuğa ad konulduğunda adıyla yaşasın, yolcusunu uğurlayana Allah kavuştursun, beklediği kişi geldiğinde veya uzun süredir beklenen bir iş gerçekleştiğinde gözün aydın, bir bardak su verene su gibi aziz ol, su verenlerin bol olsun, hastalığından söz ederken karşısındakinin sağlıklı olmasını dilemek için üzerinize afiyet ifadeleri kullanılır. Doğru cevap C'dir.

Türklerin İslam dinine girmesiyle birlikte bu kez de Arapça, Farsça sözcükler Karahanlı Dönemi eserlerinden itibaren Türk yazı dillerinde görülmeye başlanır. Bu dönemin ilk eserlerinden Yusuf Has Hacib’in yazdığı Kutadgu Bilig’de Arapçadan alınma haber, hacet, fitne, kudret, mezalim, nefs, Rab, rahmet, sohbet kelimeleri kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Verilen kelimlerden yalnızca "çakal" Türkçe kökenli olup, çeşitli dünya dillerine geçmiştir. Doğru cevap D'dir.

Günümüzde Ahıska Türkçesi Gürcistan, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye'de kulanılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Türkçe yapı bakımından eklemeli dil olması dolayısıyla Türkçede yerni sözcükler, terimler türetmek çok daha kolaydır

8. yy ilk yarısında dikilen Orhun yazıtları ile başlar

Elde etmek, istediklerini aşırı bir biçimde arzulayan kişilere bu uğurda katlanacakları sıkıntıların önemli olmadığı D şıkkındaki atasözü ile anlatılabilir.

Türkçedeki bu tarz sözcüklerin fazlalığı kültürümüzde insan ilişkilerine verilen önemin bir göstergesidir.

Osmanlı Türkçesi olarak adlandırdığımız Türkçenin 16.yy'dan 20.yy'ın başlarına kadar olan dönemde, Farsça ve Arapça dil bilgisi kuralları ve öğeleri dilimizin yapısına etki etmeye başlamıştır.