TURKİSH LANGUAGE I - Deneme Sınavı - 41

Bugün elimizde biri Mısır'da, biri Taşkent'te, diğeri de Viyana'da olan üç yazma nüshası bulunan eser Kutadgu Bilig'dir. Doğru cevap E'dir.

Özbek Türkçesi, Çağatay Türkçesinin günümüzdeki devamı olarak kabul edilir. Doğru cevap E'dir.

Türk medeniyet tarihinde çok önemli bir yere sahip olan Uygurlar, Köktürkleri ortadan
kaldırarak 745 yılında Orhun Uygur Kağanlığını kurdular. Bu devlet ise 840 yılında Kırgızlar tarafından ortadan kaldırıldı. Bu olay üzerine ülkelerini terk edip güneye göç eden Uygurlar, güneyde siyasî açıdan değil ama kültür tarihi açısından büyük önem taşıyan Kansu Uygur Devleti ve Hoço Uygur Devleti’ni kurdular.
Uygurların kuzeyden güneye göç etmeleri, millî hafızada yer etti ve önemli destanlarımızdan biri olan Göç Destanı bu olay üzerine oluştu.

Doğru cevap D şıkkıdır

Doğru cevap B şıkkıdır

Doğru cevap A şıkkıdır

Doğru cevap C şıkkıdır

Ses; üretim, iletim, algılama ve değerlendirmeden ibaret dört ana aşamalı bir sürecin ürünüdür. Üretim, sesin konuşma özelliğine karşılık gelmektedir. Bu nedenle doğru yanıt 'B' şıkkıdır.

*Artlık/Önlük: Ağız boşluğunun ön ve art bölümleriyle ilgili karşıtlık; /a/-/e/, /ı/-/i/, /o/-/ö/, /u/-/ü/ ayrımlarını belirler. Dilin ön tarafının tümsekleşmesiyle ağzın arka bölgesinde art ünlüler /a, ı, o, u/, dilin arka tarafının tümsekleşmesiyle ağız boşluğunun ön tarafında ön ünlüler /e, i, ö, ü/ oluşur. *Düzlük/Yuvarlaklık: Dudakların düzleştiği ya da yuvarlaklaştığı düz/yuvarlak karşıtlığı a/-/o/, /ı/-/u/, /e/-/ö/, /i/-/ü/ ayırımlarını belirler. Dudakların yuvarlaklaşması durumunda yuvarlak ünlüler /o, u, ö, ü/, düzleşmesi durumunda ise düz ünlüler /a, e, ı, i/ oluşur. *Darlık/Genişlik: Alt çenenin üst çeneye yaklaştığı veya üst çeneden uzaklaşması- na bağlı dar/geniş karşıtlığı ise a/-/ı/, /e/-/i/, /ö/-/ü/, /o/-/u/ ayırımlarını belirler. Alt çene ve üst çenenin birbirinden uzaklaşmasıyla, ağız boşluğu genişler, dolayısıyla geniş ünlüler /a, e, o, ö/; alt çene ile üst çenenin birbirine yaklaşmasıyla ağız boşluğu daralır ve dar ünlüler /ı, i, u, ü/ oluşur. Bu bilgilere göre 'Bursa' sözcüğündeki 'u' art, yuvarlak ve dar ünlüdür; 'a' art, düz ve geniş ünlüdür. İki ünlü sesin doğru olarak sınıflandırıldığı seçenek D'dir.

'Türkçe hece türleri' tablosunu incelendiğinde, 'ünsüz+ünsüz+ünlü' olan 'gri' sözcüğünün Türkçe hece türü olmadığı görülmektedir. Bu nedenle doğru yanıt D seçeneğidir.

Ses dört aşamadan meydana gelir. Bunlar; üretim, iletim, algılama ve değerlendirmedir. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

"d" ünsüzü: Üst ön dişlerin arkasında oluşur, titreşimlidir, süreksizdir. Akciğerden pompalanan ve ses yolunda ham ses haline gelen hava akımının ağız boşluğuna yönlendirilmesi ile oluştuğundan ağız ünsüzüdür. "m"ünsüzü: Alt ve üst dudakların birbirine temas ettiği noktada oluştuğundan ünsüzüdür, titreşimlidir, süreklidir ve Akciğerden pompalanan ve ses yolunda ham ses haline gelen hava akımının geniz boşluğuna yönlendirilmesi ile oluştuğundan geniz ünsüzüdür.

/b/ ve /m/ seslerinin ikisi de dudak ünsüzüdür, /b/ ağız sesidir. /m/ geniz sesidir. Ancak /b/ ve /m/ seslerinin ikisi de titreşimlidir.

“Hayātım” derken ikinci ünlünün uzaması sözcüğün Arapçada uzun ünlülü oluşundandır. “Mēmur” veya “mālum” derken ünlülerin uzun olması Arapçadaki şeklinde hemze ve ayın olmasındandır. Ancak Türkçe kökenli sözlerde birincil uzun ünlü yoktur.

Titreşimli/titreşimsiz ünsüzler için ötümlü/ötümsüz veya tonlu/tonsuz terimleri kullanılmaktadır.